Historia Francji
	Monografie:	Systemy ustrojowe:
	Historia Galii Francja wczesnośredniowieczna Francja średniowieczna Francja wczesnonowożytna Francja w XVIII wieku Francja w XIX wieku Francja w XX wieku	Państwo frankijskie Imperium Karolińskie Państwo zachodniofrankijskie Królestwo Francji I Republika Francuska Dyrektoriat Konsulat I Cesarstwo Francuskie Restauracja Burbonów Monarchia lipcowa II Republika Francuska II Cesarstwo Francuskie III Republika Francuska Francja Vichy IV Republika Francuska V Republika Francuska
	Dynastie:
	Merowingowie Karolingowie Kapetyngowie Walezjusze Burbonowie Bonapartowie

Dynastia Kapetyngów, Kapetyngowie– dynastia panująca we Francji w okresie 987 – 1328 . W liniach bocznych Walezjuszów , Burbonów i Orleanów (z przerwami) do 1848 r. Dziś jeszcze panująca w Hiszpanii i Luksemburgu . Obecna głowa rodu: Don Luis Alfonso de Borbón , ur. 1974 , prawnuk króla Hiszpanii Alfonsa XIII . Co ciekawe oficjalna nazwa rodu nigdy nie brzmiała Kapetyngowie, mimo, iż jest ogólnie przyjęta w historiografii ogólnoświatowej. Oficjalna nazwa brzmiała w przeszłości "maison de France" (dom francuski)^[]. Nazwa Kapetyngowie została zaś utworzona jak to często bywa od proptoplasty rodu Hugona Kapeta . Historyk niemiecki Karl Ferdinand Wernerjest zdania, że Kapetyngowie stanowią najstarszą panującą dynastię w której sukcesja przechodzi na męskiego potomka na świecie^[1].

Dzieje rodu

Herb Kapetyngów francuskich

Dynastia ta została zapoczątkowana przez Hugona Kapeta , syna Hugo Wielkiego i prawnuka Roberta Mocnego protoplasty rodu Robertynów. Kapetyngowie są bezpośrednią w linii męskiej,kontynuacją Robertynów, jednak przyjęło się uważać, że w momencie elekcji na króla Francji ( 987 ) Hugo Kapeta, zapoczątkował on nowy ród.

Hugo Kapet i Robertynowie byli jednymi z największych feudałów królestwa zachodniofrankijskiego . Posiadali najprawdopodobniej liczne koligacje rodzinne z największymi rodami feudalnymi kraju, a być może także z Karolingami ^[]. W związku z tym w chwili bezpotomnej śmierci ostatniego władcy karolińskiego Ludwika V zgromadzenie notabli świeckich i duchownych wybrało na króla właśnie Hugona Kapeta. Został on wyświęcony na króla 3 lipca 987. W ten sposób Hugo rozpoczął panowanie nowej dynastii.

Przez pierwsze dwa wieki władza królów kapetyńskich ograniczała się do obszaru domeny, obejmującej zasadniczo okolice Paryża i Orleanu, a także kilka hrabstw, opactw i biskupstw rozrzuconych po terenie północnej Francji. Mimo tego Francja Kapetyngów posiadała stosunkowo dobre warunki do rozwoju. Główne siły bowiem, które mogłyby zagrozić Kapetyngom były od nich stosunkowo daleko. Prężnie rozwijające się Cesarstwo Niemieckie mogło tylko sporadycznie sięgać wpływami aż tak daleko na zachód. Także najazdy Wikingów docierały przeważnie tylko do północnych rejonów nadmorskich Francji .

Dynastia Kapetyngów była w XI wieku już dość poważana, o czym świadczy chociażby mariaż Henryka I z księżniczką kijowską Anną (córką jednego z największych ówcześnie władców Europy Jarosława Mądrego ).

Szansa na znaczne powiększenie domeny królewskiej nadeszła wraz z zaślubinami Ludwika VII z dziedziczką księstw Akwitanii i Gaskonii Eleonorą Akwitańską ( 1137 ). Jednak w wyniku, nie do końca jasnego, rozwiązłego zachowania się królowej w czasie krucjaty , Ludwik zdecydował się na rozwód. Po rozstaniu z mężem poślubiła ona Henryka II Plantageneta , księcia Andegawenii, który wkrótce odziedziczył również królestwo Anglii i Normandię ( 1154 ), co wraz z dobrami jego żony stworzyły kompleks dóbr ciągnący się od Pirenejów do granic Szkocji. Na zachodzie Francji powstał więc pas terytorium potencjalnie wrogiego. Stanowiło to śmiertelne niebezpieczeństwo dla Kapetyngów, gdyż stosunki francusko-angielskie od jakiegoś czasu były coraz bardziej napięte. Niebezpieczeństwo to uśmierzyć udało się dopiero synowi Ludwika Filipowi II .

W 1205 r. król francuski Filip II August odebrał Anglikom Andegawenię. Odtąd kolejne dynastie andegaweńskie to boczne linie francuskich dynastii panujących. W 1246 r. Andegawenię nadał król Ludwik IX Święty swemu najmłodszemu bratu Karolowi I Andegaweńskiemu , jako apanaż. W tym samym roku przejął Prowansję jako mąż dziedziczki tej ziemie Beatrycze. Karol II oddał w 1290 r. Andegawenię królom Francji. Jego potomkowie podzieli się na gałęzie.

Kapetyngowie w XIII wieku zasłynęli także zaangażowaniem w walkę przeciwko herezjom szerzącym się na terenie Francji. Konkretnie głośnym echem odbił się udział w krucjatach przeciwko Albigensom na terenie Langwedocji . Udziałem w wojnach z albigensami i zdobyciem całej Langwedocji dla Francji zasłynął Ludwik VIII Lew .

Słynnym przedstawicielem rodu był także Ludwik IX Święty , ostatni władca europejski czynnie angażujący się w ideę krucjat. W 1270 zakończył życie podczas nieudanej wyprawy krzyżowej do Tunisu .

Za czasów panowania Kapetyngów postępował proces wzmacniania władzy królewskiej i scalania ziem francuskich, przeprowadzano także reformy administracyjne i ustrojowe (między innymi w roku 1302 utworzono Stany Generalne ). Za sprawą Filipa IV Pięknego ostatnich z dynastii Kapetyngów określa się królami przeklętymi, stało się tak, ponieważ Filip IV Piękny uwięził papieża Bonifacego VIII i rozkazał spalić na stosie wielkiego mistrza zakonu templariuszy – Jakuba de Molay , który rzucił na Filipa i jego potomstwo klątwę, należy dodać, iż wszyscy czterej synowie władcy zmarli bezpotomnie .

Bezpotomna śmierć Karola IV Pięknego spowodowała koniec rządów Kapetyngów we Francji, które trwały ponad 300 lat. Wywołała także najdłuższą w historii wojnę o sukcesję, gdyż rozpoczęta w 1337 wojna stuletnia między Anglią i Francją była swoistą wojną o schedę po Kapetyngach.

Panujący we Francji

• 987 - 996 – Hugo Kapet
• 996 - 1031 – Robert II Pobożny
• 1031 - 1060 – Henryk I
• 1060 - 1108 – Filip I
• 1108 - 1137 – Ludwik VI Gruby
• 1137 - 1180 – Ludwik VII Młody
• 1180 - 1223 – Filip II August
• 1223 - 1226 – Ludwik VIII Lew
• 1226 - 1270 – Ludwik IX Święty
• 1270 - 1285 – Filip III Śmiały
• 1285 - 1314 – Filip IV Piękny
• 1314 - 1316 – Ludwik X Kłótliwy
• 1316 – Jan I Pogrobowiec
• 1316 - 1322 – Filip V Wysoki
• 1322 - 1328 – Karol IV Piękny

Linie boczne Kapetyngów

• Walezjusze
• Burbonowie
• Kondeusze
• Andegawenowie
• Aviz
• Bragança

Przypisy

Bibliografia

• Edmond Faral: Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.
• Dynastie Europy, p. red. A. Mączaka, Wrocław Warszawa Kraków 2003 (wyd. II)
• Ingmar Krause: Konflikt und Ritual im Herrschaftsbereich der frühen Capetinger – Untersuchungen zur Darstellung und Funktion symbolischen Verhaltens. Rhema-Verlag, Münster 2006,
• Jonathan Sumption, "The Albigensian Crusade", London-New York 1999, .
• Jan Baszkiewicz: Historia Francji. Ossolineum, 1978.
• Judith Everard: Francja w czasach Kapteryngów 987-1328. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Karl Ferdinand Werner, Avant les Capétiens - L'élection du chef de l'Etat en France de Hugues Capet à nos jours, Paryż 1988

Zobacz też

• władcy Francji , władcy Hiszpanii
• na angielskiej Wikipedii drzewo genealogiczne francuskich Kapetyngów

Linki zewnętrzne

Genealogia Kapetyngów i wszystkich linii bocznych (włącznie z rodami Walezjuszów, Burbonów, Andegawenów, Aviz, Braganca, itd.):

• po polsku (dużo ilustracji, herbów, wizerunków władców) – Kapetyngowie
• po angielsku – M. Marek, Genealogy

Genealogia linii panujących:

• P. Theroff, An Online Gotha