Kapitalizm – system ekonomiczny oparty na prywatnej własności środków produkcji czyli kapitału , który jest maksymalizowany przez właściciela.

System kapitalistyczny opiera się na zasadach:

• wolnego obrotu towarami i usługami
• wolnej konkurencji pomiędzy podmiotami
• wolnego obrotu kapitałem oraz środkami produkcji

Nigdzie na świecie nie ma systemu w pełni kapitalistycznego. Kapitalizm jest ograniczany m.in. przez:

• monopole państwowe – według zwolenników kapitalizmu, prywatne monopole praktycznie nie występowałyby przy całkowicie wolnym rynku
• ograniczenia obrotu kapitałowego, np. przez kontrolę państwa nad systemem bankowym
• interwencjonizm i protekcjonizm ( cła ) państwowy
• nierówne traktowanie podmiotów przez prawo, w szczególności różne opodatkowanie
• różne ograniczenia w wolnym obrocie towarami i usługami
• koncesje , zezwolenia
• władzę biurokracji

Teorie liberalne

Według teorii liberalnych , gospodarka kapitalistyczna jest w stanie stałego zagrożenia przez interwencję państwową. Neoliberałowie twierdzą, że wielokrotnie już państwa niszczyły dobrze rozwijającą się gospodarkę przez złe ustawy , a także, że ogromne straty może przynieść również spowodowana przez nieodpowiedzialną politykę państwa destabilizacja systemu finansowego lub pieniądza. Wywołuje to ich zdaniem poważne kryzysy gospodarcze, np. wielki kryzys lub ostatnio kryzys w Argentynie .

Stojąca w opozycji do neoliberałów, szkoła badaczy kapitalizmu, keynesiści , upatruje w nieskrępowanym wolnym rynku tendencji naturalnie prowadzących do kryzysów wynikających z nieracjonalnej alokacji zasobów przez rynek i okresowych fluktuacji popytu . Przezwyciężanie takich kryzysów dokonuje się m.in. poprzez stymulowanie inflacji, interwencjonizm państwowy, wprowadzenie masowych robót publicznych, a także rozbudowany system ochrony socjalnej. Działania te finansowane są z wyższych obciążeń podatkowych lub deficytu budżetowego .

Teorie lewicowe

Piramida hierarchii w kapitalizmie według środowisk lewicowych

Według partii i organizacji lewicowych, kapitalizm prowadzi do niesprawiedliwości społecznej na ogromną skalę. Organizacje te podnoszą również duże rozbieżności między modelowymi schematami wolnego rynku a ich praktycznym stosowaniem (np. nieuwzględnianie na modelach faktu powstawania monopoli lub oligopoli w niektórych gałęziach gospodarki, jak handel żywnością). Dlatego też postulują jego przeciwieństwo, czyli socjalizm .

Kapitalistyczny system produkcji był także przedmiotem badań Karola Marksa . Sformułował on tzw. teorię wartości dodatkowej, uznając za istotę systemu kapitalistycznego systematycznie odbieranie pracownikowi części wypracowanej przez niego wartości przez kapitalistę. Marks był także autorem tezy o cyklicznym i nieuniknionym charakterze kryzysów gospodarki kapitalistycznej, jak też jej nieuchronnym upadku, który wg Marksa będzie rezultatem wewnętrznych sprzeczności kapitalizmu. Kapitalizm tak działa na ludzkie zachowanie, że np. w USA, gdzie kapitalizm (w przeciwieństwie do np. Europy) funkcjonuje od dawna społeczeństwo metodą bojkotu wymusza na producentach niskie ceny towarów^[]. Według Włodzimierza Lenina imperializm jest najwyższym stadium systemu kapitalistycznego co opisał w swojej książce "Imperializm Jako Najwyższe Stadium Kapitalizmu" z 1917 roku. Kapitalizm jest także krytykowany przez środowiska alterglobalistyczne które uważają że globalizacja to nowa forma imperializmu która prowadzi do podziału na kraje wyzyskujące i wyzyskiwane.

Zobacz też

• komunizm
• socjalizm
• liberalizm

Linki zewnętrzne

• Amerykańska strona promująca kapitalizm