jaspis

jaspis pejzażowy

jaspis lamparci

jaspis czerwony - brekcjowaty

Jaspis - nazwa pochodzi od greckiego słowa iaspis - cętkowany kamień. Skała osadowa , zbita, drobnoziarnista, zbudowana z chalcedonu i kwarcu – występują one w zmiennych proporcjach. Zawiera różne minerały spełniające rolę domieszek są to: hematyt , goethyt , magnetyt , mangan , chloryty , aktynolit , epidot , zoisyt . Związki żelaza nadają jaspisom barwę brązową, żółtą, czerwoną lub zieloną

Właściwości

• Chemizm: SiO₂
• Układ krystalograficzny : trygonalny
• Barwa : wszystkie barwy, pasiasty lub plamisty
• Rysa : biała, żółta, brązowa, czerwona
• Twardość w skali Mohsa : 6,5 -7
• Gęstość : 2,58 -2,91 g/cm3
• Łupliwość : brak
• Przełam : haczykowaty, muszlowy

Jaspis jest odmianą chalcedonu , niekiedy jednak ze względu na ziarnistą strukturę traktuje się go jako samodzielną grupę w obrębie grupy kwarców.

Odmiany:

• basanit - drobnoziarnisty, czarny. Stosowany przez jubilerów do próby rysy.
• jaspis agatowy - żółto, brązowo lub zielono nakrapiany, zrośnięty z agatem.
• jaspis egipski - (kwarc niklowy) silnie żółty i czerwony.
• jaspis pejzażowy - brązowy, przypominający pejzaż rysunek wywołany tlenkiem żelaza.
• jaspis pasiasty - struktura warstwowa z szerszymi lub węższymi pasami.
• jaspis z Nunkirchen - białoszarawy, znaleziony w Nadrenii. Barwiony błękitem berlińskim, jako "niemiecki lapis" - imituje lapis lazuli .
• mookait - z różowymi lub jasnoczerwonymi chmurkami. Znaleziony w Australii.
• rogowiec - bardzo drobnoziarnisty, szary, brązowoczerwony, rzadziej zielony lub czarny.
• silex - żółto i brązowoczerwono plamisty lub pasiasty.
• unakit - zielono różowa odmiana zbudowana z kwarcu i chalcedonu.

Występowanie

Zazwyczaj w skałach osadowych w postaci drobnych wkładek; jako wypełnienie szczelin lub żył oraz w postaci buł . Często występuje w formie otoczaków w osadach aluwialnych i lodowcowych. Jest szeroko rozpowszechniony, czasami tworzy duże wystąpienia o charakterze złóżowym.

Miejsca występowania: Meksyk , USA , Rosja - (Ural i Syberia), Chiny , Indie .

W Polsce - Niedźwiedzia Góra, k. Krzeszowic.

Zastosowanie

• Materiał jubilerski,
• materiał dekoracyjny, do wyrobu przedmiotów użytkowych i artystycznych,.
• atrakcyjne jego odmiany są poszukiwane przez kolekcjonerów,
• używany jako kamień okładzinowy

Ciekawostki

Pektorał którego używał Arcykapłan w Świątyni Jerozolimskiej był ozdobiony dwunastoma szlachetnymi kamieniami. Każdy kamień symbolizował jedno z dwunastu pokoleń Izraela. Jaspis symbolizował pokolenie Judy, z którego wywodzi się Jezus. Św Jan w Apokalipsie użył jaspisu, jako symbolu Chrystusa-Boga w Ap 4,3; Ap 21,18-19.

Bibliografia

• W. Szumann - „Kamienie szlachetne i ozdobne”;
• N. Sobczak – „Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych”;
• R. Hochleitner – „Minerały i kryształy”;
• Leksykon Przyrodniczy – „Minerały”;
• Podręczny Leksykon Przyrodniczy – „Minerały i kamienie szlachetne”;
• K. Maślankiewicz – „Kamienie szlachetne”;
• C. Hall – „Klejnoty kamienie szlachetne i ozdobne”;
• G. G. Gormaz i J. J. Casanovas – „Atlas mineralogii”.

Zobacz też

geologia , minerał , , kwarc .