Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Kaszubi

Kaszubi

Kaszëbi
Nazwa polskaKaszubi
Populacjaok. 80.000
Rejon   Polska :
70.000[1]
Kanada
  Kanada :
10.000[2] (2001)
głównie Kaszuby
Język kaszubski , polski
Religia rzymski katolicyzm
Grupa Polacy

( Pomorzanie )

Rodzina kaszubska na zjezdzie Kaszubów w Łebie w 2005 r.
Język kaszubski w gminach

Kaszubi ( nazwa własnaKaszëbi) – zachodniosłowiańska grupa etniczna wywodząca się w prostej linii od Pomorzan zamieszkująca Pomorze Gdańskie i wschodnią część Pomorza Zachodniego . Dzielą się na wiele podgrup etnograficznych , zróżnicowanych językowo i kulturowo (Bylacy – Bëlôcë, GochyGôchë, Józcy – Józcë lub Mucnicy – Mùcnicë, Krubanie – Krëbane, Lesacy – Lesôcë, Morzanie – Mòrzanie, Rybaki – Rëbôcë, ZaboracyZabòrôcë). Odrębną i izolowaną podgrupą (wymarłą w XX w.) byli Słowińcy .

Spis treści

Historia

Mimo rozlicznych prób nie udało się dotąd dokładnie objaśnić etymologii i znaczenia nazwy Kaszubi (lud) oraz Kaszuby (terytorium). Obecnie najbardziej uznawaną jest teoria, w myśl której nazwa jest tak archaiczna jak Lucicy , Wieleci oraz Obodryci , a została wykształcona przez Słowian na określenie plemion słowiańskich osiadłych w czasie wędrówek ludów wzdłuż południowego brzegu Morza Bałtyckiego od Wisły na wschodzie poza Odrę na zachodzie. Nazwa ta w źródłach pisanych pojawia się dopiero w XIII wieku. Na światło dzienne wydobył ją zakon dominikanów , który na tych terenach utworzył jednostkę terytorialną zwaną kontratą kaszubską, rozciągającą się od Słupska , a zapewne też Tczewa i Gdańska na wschodzie po Greifswald i Pasewalk na zachodzie. Dla dominikanów w XIII-XV w. nazwa Kaszuby wiązała się głównie z Pomorzem Zachodnim . Wynikało to m.in. z faktu, iż książęta wschodniopomorscy nigdy nie tytułowali się książętami Kaszub lub Kaszubów (w XIII wieku nadawali sobie tytuł dux Pomeraniae). Zakon tę nazwę ludową wprowadził do swojej, a następnie papieskiej kancelarii, przez co zyskała ona rangę urzędową i międzynarodową[3].

Inaczej było z książętami Pomorza Zachodniego. Tutaj pierwszy raz nazwa określająca plemię kaszubskie wystąpiła 19 marca 1238 r. w bulli wydanej przez papieża Grzegorza IX , w której książę szczeciński Bogusław I jest tytułowany księciem Kaszub. Bulla ta potwierdzała nadanie przez księcia Bogusława I posiadłości koło Stargardu Szczecińskiego na rzecz zakonu joannitów (w celu upamiętnienia tej daty od kilku lat na Pomorzu obchodzony jest Dzień Jedności Kaszubów)[3]. Barnim I w latach 1249 - 1253 polecił wykonać dla siebie pieczęć z napisem w otoku: Sigillum Barnym ilustris ducis Slauorum et Cassubie (pieczęć Barnima księcia Słowian i Kaszub). Natomiast w 1267 r. do swego tradycyjnego tytułu dei gratia dux Slavorum (książę Słowian) dodał et Cassubie (i Kaszub). Identycznymi pieczęciami i tytułami posługiwali się jego synowie, książęta Bogusław IV ( 1278 - 1309 ) i Otton III ( 1295 - 1344 ), którzy w 1295 r. podzielili między siebie Pomorze Zachodnie [3]. W ciągu pierwszych 50 lat używania nazwy ' Kaszuby ' w tytulaturze władców Pomorza Zachodniego przeważał zwrot dux Slauorum et Cassubie (książę Słowian i Kaszub). Dopiero książę Barnim III ( 1320 - 1368 ) tytułował się dux Cassuborum (książę Kaszubów). Jak widać, w książęcej tytulaturze nazwa ta w pierwszej kolejności oznaczała ludzi (wspólnotę plemienną), a dopiero potem ich miejsce zamieszkania[4].

W średniowieczu bardzo często mieszkańców Pomorza Zachodniego określano mianem Kaszubów, są tego ślady w Rocznikach Kapituły Poznańskiej, Rocznikach Traski oraz Rocznikach Kołbackich, nazwa ta rozciągała się nie tylko na ludność pochodzenia słowiańskiego, ale też niemieckiego. Z czasem dostrzec można, iż zasięg terytorialny nazwy Kaszuby i ludności słowiańskiej był zmienny w czasie. Spowodowane to było wielowiekowymi procesami przemian społecznych, ekonomicznych, politycznych, kulturalnych i religijnych[4].

W czasie drugiej wojny światowej Niemcy starali się germanizować Kaszubów zmuszając ich do podpisywania Volkslisty . Heinrich Himmler w swoich "myślach o traktowaniu obcoplemiennych na wschodzie" pisał "W ciągu niewielu lat - wyobrażam sobie, w ciągu 4 do 5 lat - np. pojecie Kaszubów musi się stać nieznane, ponieważ wówczas kaszubskiego narodu już nie będzie (odnosi się to szczególnie do Prus Zachodnich )."[5]

Kaszubi dzisiaj

Obecnie Kaszubi zamieszkują w powiatach województwa pomorskiego : puckim , wejherowskim , kartuskim , lęborskim , bytowskim , kościerskim , północnej części chojnickiego oraz wschodniej części słupskiego . W pow. lęborskim, bytowskim i słupskim osadnictwo to ma w przeważającej mierze charakter wtórny – po II wojnie światowej Kaszubi zasiedlili tereny swojego pierwotnego osadnictwa po wysiedleniu stamtąd ludności niemieckiej przez władze PRL . Największe kaszubskie diaspory to Niemcy , Kanada , Stany Zjednoczone .

Dziewczyna w kaszubskim stroju ludowym podczas podróży na Zjazd Kaszubów w Łebie ( 2005 ).

Kaszubi stanowią typową ludność pogranicza, która w ciągu wielu wieków żyła na terytorium zmieniającym przynależność państwową. Wielu z nich uległo germanizacji lub asymilacji z resztą narodu polskiego, proces ten miał charakter przymusowy lub naturalny. Wielu znanych wojskowych pruskich i niemieckich miało pochodzenie kaszubskie, ale nie poczuwało się do związków z rodzimą kulturą lub ulegały one całkowitemu zerwaniu w następnym pokoleniu. Z tego powodu trudno dokładnie zdefiniować, którą z postaci historycznych wolno uznać za Kaszuba, a którą za Niemca lub Polaka pochodzenia kaszubskiego.

Część Kaszubów zachowała własną kulturę i język. Współcześnie w socjologii i historii dominuje pogląd, że Kaszubi stanowią grupę etniczną narodu polskiego . Zdecydowana większość Kaszubów posiada podwójną identyfikację – narodową polską i etniczną kaszubską. Wielu polskich działaczy narodowych na Pomorzu w okresie zaborów oraz członków podziemia niepodległościowego w czasie okupacji było pochodzenia kaszubskiego.

W spisie powszechnym z 2002 r. 5062 obywateli polskich zadeklarowało narodowość kaszubską[6]. Jest to ok. 1% całej społeczności kaszubskiej. Rzeczpospolita Polska nie uznaje tych deklaracji za wiążące (podobnie w przypadku Ślązaków), stąd Kaszubi nie znaleźli się na oficjalnej liście mniejszości narodowych sporządzonej przez MSWiA . Co ciekawe, w tym samym spisie powszechnym język kaszubski zadeklarowało 52665 osób.

Kaszubski ruch narodowy, choć nie należy do głównego nurtu w ruchu kaszubsko-pomorskim, ma jednak długoletnią tradycję. Za odrębny naród słowiański uważał Kaszubów zasłużony dla literatury kaszubskiej Florian Ceynowa [7], w okresie międzywojennym jego myśl kontynuowali działacze z kręgu tzw. Zrzeszeńców , którzy w PRL byli represjonowani przez UB , a następnie SB i zepchnięci na margines działalności publicznej. Po 1989 tę samą myśl w ruchu kaszubskim reprezentowało pismo Tatczëzna , obecnie zaś Kaszëbskô Òdroda.

Z powodu odmienności językowej Kaszubi byli już przez sanację posądzani o separatyzm , tj. chęć oderwania od Polski części jej terytorium[8]. Oskarżenia te nie miały pokrycia w rzeczywistości, w okresie PRL służyły antagonizowaniu Kaszubów z pozostałą ludnością Polski i przybierały na sile w okresie kolejnych kryzysów politycznych, np. w 1968 i 1970 . Współcześnie nawet najbardziej radykalny nurt w ruchu kaszubskim – narodowy – nie kwestionuje historycznych związków Kaszubów z Polską, zaś swoje postulaty ogranicza do troski o rozwój ojczystego języka, kultury oraz dbałości o własną tradycję historyczną.

Dziś coraz powszechniej uważa się mowę Kaszubów za samodzielny język kaszubski zaliczany do języków zachodniosłowiańskich. Są jednak badacze (głównie polscy dialektolodzy ), którzy nadal klasyfikują go jako jeden z pięciu dialektów języka polskiego . Polskie prawo przyznało językowi kaszubskiemu, jako jedynemu w Polsce, status języka regionalnego[9]. Młodzież, zdająca nową maturę, może ją zdawać posługując się językiem kaszubskim.

Niektórzy Kaszubi (historyczni i współcześni)

Badacze Kaszubów, ich języka, kultury materialnej

Media

Kaszubi posiadają swoje programy emitowane raz w tygodniu w TVP Gdańsk w języku kaszubskim takie jak Rodnô zemia i Tedë jo . Radio Kaszëbë jest nadawane w języku kaszubskim . Polskie Radio Gdańsk nadaje 2 audycje w języku kaszubskim Klëka 4 razy w tygodniu od 22:40 do 23:05, a w Poniedziałek do 23:00 i Magazyn Kaszubski raz w tygodniu.

Zobacz też

Przypisy

  1. Wyniki spisu z 2002 roku wskazują, że w ogólnej liczbie ludności Polski wynoszącej wówczas 38 230,1 tys. – 36 983,7 tys., czyli 96,74% osób zadeklarowało swoją narodowość jako polską [1] .
  2. Polacy w Kanadzie
  3. 3,0 3,1 3,2 Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 172
  4. 4,0 4,1 Pomorze Zachodnie w tysiącleciu: praca zbiorowa, pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie, s. 173
  5. GKBZH, Proces norymberski, nr 11 (Aussenministerium), T.56, dok. NO-1881, za "Okupacja i ruch oporu w dzienniku Hansa Franka 1939-1945" Książka i Wiedza, Warszawa 1972
  6. Ludność według narodowości, płci oraz miejsca zamieszkania w 2002 r.. W: Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 . Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008-07-15. 
  7. Później zmienił opinię, wygłosił zdanie "Każdy Kaszub to Polak, ale nie każdy Polak jest Kaszubem"
  8. Oskarżeni o separatyzm. Działania tajnych służb PRL wobec działaczy kaszubskich w latach 1945–1970 , naszekaszuby.pl, [dostęp 09.06.2009]
  9. USTAWA z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym

Wybrana bibliografia

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Kaszubi":

Gerard Labuda Gdańsk 1986,Studia nad początkami państwa polskiego (t. 1-2, 1987-88),Pierwsze państwo polskie, Kraków 1989,Kaszubi i ich dzieje, Gdańsk 1996, Święty Stanisław Biskup Krakowski, Patron Polski, ...

Pojezierze Kaszubskie dużej mierze przez Kaszubów, stąd nazwa. Ze względu jednak na to, że Kaszubi zamieszkują również sąsiednie mezoregiony używana jest alternatywna nazwa pojezierze Kartuskie.Spis treści1 ...

Kaszub ...

Powiat wejherowski ...

Germanizacja w Dzienniku Hansa Franka 1939-1945" Książka i Wiedza, Warszawa 1972↑ Cezary Obracht-Prondzyński "Kaszubi. Między dyskryminacją a regionalną podmiotowością", Gdańsk 2002↑ Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte 1957, ...

1817 ...

Wolne Miasto Gdańsk ...

Günter Grass ...

Kaszubi KaszëbiNazwa polskaKaszubiPopulacjaok. 80.000Rejon   Polska :70.000Kanada  Kanada :10.000 (2001)głównie Kaszuby Język kaszubski , polski Religia rzymski katolicyzm Grupa Polacy ( Pomorzanie )Rodzina kaszubska na zjezdzie Kaszubów w Łebie ...

Tadeusz Lehr-Spławiński Polaków w Galicji Wschodniej, O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian, a jako współautor Kaszubi : kultura ludowa i język. Członek PAU , PAN , Instytutu Słowiańskiego w Pradze, ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kaszubi":

236. Charakterystyka regionów geograficznych. Pobrzeże Kaszubskie (plansza 9) międzywojennym i rozbudowane zostało po II wojnie światowej. Ludnością autochtoniczną Pobrzeża są Kaszubi (potomkowie Pomorzan), stanowiący większość mieszkańców powiatów wejherowskiego i puckiego. ...

218. Struktura narodowościowa i etniczna Polski (plansza 11) ...

209. Struktura narodowościowa Polski. Grupy etniczne i mniejszości narodowe (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie