Flaga Kaszub

Herb Kaszub

Kaszuby na mapie Polski

Mapa Kaszub

Widok ze szczytu Wieżycy w kierunku Jeziora Ostrzyckiego

Kaszuby ( kasz. Kaszëbë lub Kaszëbskô) – kraina historyczna w Polsce , będąca częścią Pomorza , którą zamieszkują Kaszubi (autochtoniczni Pomorzanie ) – zachodniosłowiańska grupa etniczna , którą cechuje specyficzny język kaszubski i wyraźnie zaznaczone poczucie odrębności.

Historia

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

Pierwszy raz nazwa Kaszuby pojawiła się w bulli papieża Grzegorza IX z 19 marca 1238 r., potwierdzającej dobra joannitów pod Stargardem nad Iną , gdzie wspomina się ofiarodawcę Bogusława, księcia Kaszub: clare morie... duce Cassubie^[1].

Na początku XX wieku na stosunkowo małym obszarze rozróżniano 20 głównych dialektów języka kaszubskiego , z ponad 70 poddialektami^[2].

Położenie geograficzne współczesnych Kaszub

Główne miasta Kaszub, w których kultywuje się tradycje i język kaszubski to Wejherowo , Puck , Kartuzy , Żukowo , Kościerzyna i Bytów .

W sprawie tego, które miasto jest stolicą Kaszub, istnieją liczne kontrowersje. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego , wydany w 1880 roku, uznawał miasto Wejherowo za stolicę „ziemi kaszubskiej”^[3]. Współcześnie jako stolicę Kaszub określa się Gdańsk ^[4]. Natomiast Kartuzy uznawane są za centrum Szwajcarii Kaszubskiej ^[5][6].

Według kryteriów etnicznych, które przyjął dr Jan Mordawski, pracownik Uniwersytetu Gdańskiego , w swym opracowaniu Geografia współczesnych Kaszub – Gdańsk 1999, wliczając w obręb Kaszub jednostki terytorialne, w których Kaszubi stanowią co najmniej 1/3 populacji, jak i aglomeracje zamieszkiwane przez dużą ich ilość, terytorium Kaszub obejmuje 43 gminy województwa pomorskiego w powiatach:

• powiat pucki : 1. miasto Hel , 2. gmina miejska Jastarnia , 3. miasto Puck , 4. gmina Puck , 5. gmina Władysławowo , 6. gmina Kosakowo , 7. gmina Krokowa .
• powiat wejherowski : 1. miasto Reda , 2. miasto Rumia , 3. miasto i gmina Wejherowo , 4. część gminy Choczewo , 5. gmina Gniewino , 6. gmina Linia , 7. gmina Luzino , 8. gmina Łęczyce , 9. gmina Szemud .
• powiat lęborski : 1. część gminy Cewice .
• powiat bytowski : 1. miasto i gmina Bytów , 2. gmina Czarna Dąbrówka , 3. gmina Lipnica , 4. gmina Parchowo , 5. gmina Studzienice , 6. gmina Tuchomie .
• powiat kartuski : 1. miasto i gmina Kartuzy , 2. miasto i gmina Żukowo , 3. gmina Chmielno , 4. gmina Przodkowo , 5. gmina Sulęczyno , 6. gmina Sierakowice , 7. gmina Somonino , 8. gmina Stężyca .
• powiat kościerski : 1. miasto i gmina Kościerzyna , 2. gmina Dziemiany , 3. Część gminy Karsin , 4. gmina Lipusz , 6. Część gminy Nowa Karczma .
• powiat chojnicki : 1.miasto i gmina Brusy , 2. Północna część gminy Chojnice i miasto Chojnice – , 3. gmina Konarzyny .
• powiat człuchowski : 1. Część gminy Przechlewo .
• Miasta: Gdańsk (z wyjątkiem jego wschodniej części), Gdynia , Sopot – w których mieszka łącznie około 70 000 Kaszubów.

W takich granicach Kaszuby obejmują obecnie około 6200 km².

Miasta

Herb	Miasto	Powiat	Populacja (2009)	Powierzchnia (km²)
	Gdańsk	powiat grodzki	455 830	265,50
	Gdynia	powiat grodzki	248 889	135
	Wejherowo	powiat wejherowski	47 188	25,65
	Rumia	powiat wejherowski	45 381	30,09
	Chojnice	powiat chojnicki	39 960	21,05
	Sopot	powiat grodzki	38 619	17,31
	Kościerzyna	powiat kościerski	23 000	15,83
	Reda	powiat wejherowski	19 835	29,57
	Bytów	powiat bytowski	16 733	8,72
	Władysławowo	powiat pucki	15 015	38,41
	Kartuzy	powiat kartuski	14 934	6,23
	Puck	powiat pucki	11 361	4,9
	Żukowo	powiat kartuski	6483	5
	Brusy	powiat chojnicki	4776	5,1
	Jastarnia	powiat pucki	3917	8
	Hel	powiat pucki	3742	21,27

Regiony Kaszub

Tradycyjnie Kaszuby dzieli się na 5 regionów kulturowo-językowych:

1. Norda – obszar północnokaszubskich dialektów (powiaty: pucki, wejherowski)
2. Westrzódk – obszar wschodniokaszubskich dialektów (powiat kartuski)
3. Pôłnié – obszar południowokaszubskich dialektów (część powiatów kościerskiego, chojnickiego i tucholskiego)
4. Zôpôd – obszary należące przed II wojną światową do Niemiec, z niewielkim procentowym udziałem ludności kaszubskiej (powiaty lęborski i częściowo bytowski)
5. Trzëgard – Trójmiasto.

Własne media

• „Express kaszubski” – gazeta lokalna wydawana w Kartuzach
• „Òdroda” – nieregularnik kaszubskojęzyczny, wydawany w latach 1999–2006
• „ Pomerania ” – miesięcznik społeczno-kulturalny wydawany od 1963 r. przez Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie
• Radio Kaszëbë – pierwsza w historii kaszubskojęzyczna rozgłośnia radiowa, działająca od grudnia 2004 r.
• Na bôłtach ë w bòrach – kaszubskojęzyczny magazyn radiowy Radia Gdańsk
• Rodnô zemia i Tedë jo – magazyny kaszubskojęzyczne nadawane na antenie TVP Gdańsk .
• Telewizja Półwysep – lokalna telewizja dostępna na całych Kaszubach.
• CSB TV – regionalna telewizja

Przypisy

Zobacz też

• legendy kaszubskie
• Gochy
• język kaszubski
• Kaszubi
• Kociewie
• Krajna
• Słowińcy
• Zabory
• Borowiacy Tucholscy

Linki zewnętrzne

• Kaszubska Wikipedia
• Mapy z prawdopodobnym zasięgiem języka kaszubskiego na przestrzeni wieków

Kaszubski Park Krajobrazowy, Widok z tamowej góry koło Chmielna , od lewej jeziora Kłodno, Białe, Rekowo