Na mapach: 49°50'26″N 24°01'50″E / 49.84056, 24.03056 Bazylika Archikatedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny zwana Katedrą Łacińską ( ukr. Архікафедральна базиліка Успіння Пресвятої Діви Марії, Латинська катедра) – jeden z najstarszych kościołów Lwowa , znajdujący się przy południowo-wschodnim narożniku lwowskiego rynku . Trójnawowy gmach w stylu gotyckim o długości 67 m i szerokości 23 m zbudowany na przełomie XIV i XV w. według planów architekta miejskiego Piotra Stechera. Siedziba lwowskich arcybiskupów obrządku łacińskiego .

Historia

Katedra w 1898 .

Budowę świątyni rozpoczęto za czasów króla Kazimierza Wielkiego w 1370 . Prezbiterium zasklepiono w 1404 , nawę w 1474 . Kościół został poświęcony w 1405 przez biskupa przemyskiego Macieja Janinę - początkowo nie miał rangi katedry, stał się nią dopiero w 1412 , kiedy Lwów stał się siedzibą biskupią . Po wielkim pożarze Lwowa w 1527 runęło sklepienie katedry. 1 kwietnia 1656 w tej katedrze, przed cudownym obrazem Matki Boskiej Łaskawej złożył śluby lwowskie król Jan Kazimierz . W latach 1765 - 1772 za rządów arcybiskupa Wacława Sierakowskiego dokonano gruntownej restauracji katedry, usuwając wiele starych gotyckich i renesansowych grobowców, epitafiów i ołtarzy, otynkowano ściany i filary gotyckie, nadając świątyni charakter późnobarokowy z domieszką rokoka . Z lat 1771 - 1775 pochodzą obrazy o tematyce maryjnej pokrywające ściany i sklepienia naw (pędzla Stanisława Stroińskiego). W 1777 jedna z dwóch wież (o wys. 65 m) otrzymała rokokowy hełm. W końcu XIX w. dokonano odnowienia prezbiterium w stylu gotyckim według projektów Juljana Zacharjewicza . U schyłku XIX w. wykonano witraże (w części wg projektu Józefa Mehoffera ). Z 1899 roku pochodzą organy wykonane przez Jana Śliwińskiego (trzy lata wcześniej organmistrz ten wykonał też małe organy w prezbiterium).W 1910 katedra otrzymała od papieża Piusa X tytuł Bazyliki mniejszej . W 1917 miedziany dach katedry wykonany z blachy miedzianej zarekwirowali Austriacy, pozostawiając go jedynie na wieży. Po drugiej wojnie światowej z katedry zostali usunięci arcybiskupi lwowscy - powrócili tutaj dopiero w 1991 .

W latach 1999 - 2000 z okazji wizyty papieża Jana Pawła II wnętrze katedry zostało poddane gruntownej restauracji przez polskich i ukraińskich konserwatorów zabytków. Przeprowadzono wówczas renowację prezbiterium , wielkiego ołtarza, zakrystii oraz kaplicy św. Józefa .

Wielki ołtarz

Wielki ołtarz

Wielki ołtarz w stylu barokowym został wzniesiony w roku 1766 . Zdobią go marmurowe kolumny oraz cztery rokokowe posągi dłuta Macieja Polejowskiego przedstawiające świętych Augustyna , Grzegorza Ambrożego, Hieronima . W ołtarzu znajduje się kopia niewielkiego, słynącego cudami obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej Łaskawą lub Domagaliczowską. Po stronie lewej znajduje się neogotycka loża zwana "królewską".

Obraz Matki Boskiej Łaskawej

Obraz Matki Bożej Łaskawej w katedrze we Lwowie

W 1765 roku w głównym ołtarzu umieszczono obraz Matki Boskiej Łaskawej - "Ślicznej Gwiazdy miasta Lwowa", zwanej Domagaliczowską. Namalowany w 1598 roku temperą na deseczkach sosnowych o grubości 1 cm , o wymiarach 61,2x43,7 cm przez mieszczanina lwowskiego Józefa Szolc-Wolfowicza jako epitafium dla zmarłej wnuczki Katarzyny Domagaliczówny, został zawieszony na ścianie prezbiterium od strony cmentarza katedralnego. Nazwany był też obrazem Matki Bożej "Murkowej". W roku 1776 obraz został oficjalnie uznany przez Kościół za cudowny. Po II wojnie światowej , podczas expatriacji lwowskiej kurii metropolitalnej ze Lwowa do Lubaczowa w kwietniu 1946, obraz został przewieziony do powojennych granic Polski. Obecnie przechowywany jest w skarbcu katedry wawelskiej .

Kaplice

Dookoła katedry biegnie szereg kaplic zbudowanych w XVI , XVII i XVIII w. :

• kaplica Milewskich zwana też kaplicą arcybiskupa Bilczewskiego . Zbudowana w XVI w. , zmodernizowana w 1904 w stylu modernistycznym
• kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej z marmurowym grobowcem komendanta Lwowa generała Pawła Grodzickiego (zm. 1634 )
• kaplica Ukrzyżowania, rokokowa, z XVIII w. z relikwiami błogosławionego Jakuba Strepy (Strzemię) (zm. 1411 )
• kaplica Zamoyskich z dwoma alabastrowymi grobowcami arcybiskupów: Jana Zamoyskiego (zm. 1614 ) i Jana Tarnowskiego (zm. 1669 )
• kaplica Buczackich z kopią Zwiastowania Rubensa i obrazem Syn marnotrawny w manierze Luca Giordano .
• kaplica Najświętszego Sakramentu, rokokowa z XVIII w. z freskami Stanisława Stroińskiego
• kaplica Matki Boskiej

Kaplica Kampianów .

• Kaplica Kampianów , pod względem artystycznym najbogatsza w katedrze, zbudowana w XVI w. przez dr Pawła Kampiana, ukończona w początku XVII w. przez jego syna Marcina. Jest to najcenniejszy zabytek późnego renesansu we Lwowie. Ściany kaplicy są pokryte rzeźbami z czarnego i szarego marmuru. Rzeźby są prawdopodobnie autorstwa Jana Pfistera i Henryka Horsta. Od zewnątrz kaplica ta ma ciekawą architekturę i ornamentykę. Trzy kamienne płaskorzeźby przedstawiają: Złożenie do grobu, Chrystusa i Marię Magdalenę oraz Zmartwychwstanie . Fasada ta jest prawdopodobnie autorstwa Pawła Rzymianina.

Witraże

Witraż: NMP, Królowa Korony Polskiej

Wszystkie witraże wykonano w końcu XIX w. według konkursowych projektów znanych artystów.

• Po lewej (północnej) stronie znajduję się trzy okna z witrażami:
  • Wyświęcenie Grzegorza z Sanoka na arcybiskupa lwowskiego Tadeusza Popiela
  • Śluby Jana Kazimierza Józefa Mehoffera
  • Kazimierz Wielki fundatorem katedry Edwarda Lepszego
• W oknie środkowym, nad głównym ołtarzem jest witraż Najświętsza Maryja Panna Królowa Korony Polskiej wykonany w 1902 według projektu E. Lepszego.
• Po prawej, południowej stronie jest pięć okien z witrażami:
  • Obrona Lwowa przez św. Jana z Dukli Stanisława Kaczor Batowskiego
  • Święci Patronowie Polski Jana Matejki i Tomasza Lisiewicza
  • Święta Rodzina Ferdynanda Lauferberga
  • Matka Boska Podkamieniecka Tadeusza Kruszewskiego
  • Święty Konstantyn i św. Helena Juliana Makarewicza

Tablice i pamiątki

Kaplica Boimów .

Na absydzie katedry wiszą na łańcuchach dwie kule kamienne z czasów oblężenia Lwowa w 1672 . Jest tu też portret Wojciecha Domagalicza, fundatora kaplicy, jaka stała w tym miejscu do połowy XVII w. Na tej samej przyporze czerwony, nieotynkowany mur wskazuje miejsce, które 5 marca 1919 wyrwał pocisk ukraiński podczas walk o Lwów. Na zewnętrznej ścianie katedry wmurowane są dwie tablice pamiątkowe: jedna poświęcona Tadeuszowi Kościuszce w 100-lecie jego śmierci, zaś druga – papieżowi Janowi Pawłowi II , który odwiedził Lwów w 2001 . Ta druga tablica znajduje się w miejscu, gdzie hitlerowcy usunęli podczas okupacji niemieckiej Lwowa tablicę poświęconą Viktorii Grunwaldzkiej zawieszonej w 500 rocznicę bitwy, w 1910 .

Wewnątrz katedry znajduje się szereg pamiątkowych tablic i epitafiów związanych z wybitnymi postaciami polskiej i lwowskiej historii, w tym tablica Profesorów Lwowskich zamordowanych w lipcu 1941 , tablica poświęcona Włodzimierzowi Dzieduszyckiemu – założycielowi Muzeum Przyrodniczego a także tablica poświęcona twórcom polskiego harcerstwa Oldze i Andrzejowi Małkowskim , którzy w 1911 we Lwowie założyli pierwszą na ziemiach polskich drużynę harcerską, z szeregów której wywodziło się wiele Orląt Lwowskich .

Do prezbiterium przytykają dwie zakrystie , niegdyś gotyckie. Obok katedry, od strony ulicy Halickiej wznosi się jedyna z pozostawionych kaplic grobowych dawnego cmentarza, manierystyczna Kaplica Boimów , zbudowana w 1609 przez pochodzącego z Węgier bogatego kupca lwowskiego Jerzego Boima. Cała fasada, kopuła i ściany wnętrza tej kaplicy są pokryte rzeźbami figuralnymi i ornamentowymi z piaskowca.

W katedrze znajdują się relikwie świętych: arcybiskupa Józefa Bilczewskiego i księdza Zygmunta Gorazdowskiego , których beatyfikował Jan Paweł II dnia 26 czerwca 2001 roku we Lwowie, a kanonizował Benedykt XVI 23 października 2005 roku w Rzymie . W krypcie kaplicy Pana Jezusa Ukrzyżowanego spoczywają doczesne szczątki ojca Rafała Władysława Kiernickiego .

Dnia 25 czerwca 2001 roku w czasie swojej pielgrzymki na Ukrainę do Kijowa i Lwowa, wizytę w katedrze złożył papież Jan Paweł II . Jest to upamiętnione tablicą znajdującą się przed wejściem katedry.

Galeria

Prezbiterium	Chór	Kaplica Najświętszego Sakramentu	Kaplica Buczackich
Rzeźby wewnątrz Kaplicy Kampianów	Rzeźby zewnętrzne Kaplicy Kampianów	Kaplica Boimów (Ogrójcowa)	Kopuła kaplicy Boimów

Linki zewnętrzne

• Bazylika Metropolitalna Sanktuarium pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
• Katedra Łacińska we Lwowie
• Fotografie wnętrza katedry