Kibuc - ( hebr. קִבּוּץ) - spółdzielcze gospodarstwo rolne w Izraelu , w którym ziemia i środki produkcji są własnością wspólną.

Pomimo, że inne kraje miały spółdzielcze gospodarstwa, to jednak nigdzie nie zostały one tak rozwinięte jak w Izraelu . Kibuce odegrały znaczącą rolę przy tworzeniu państwa Izrael i nadal odgrywają znaczącą rolę w narodowej gospodarce.

Ideowym podłożem powstawania kibucu jest połączenie syjonizmu z socjalizmem ; wśród celów funkcjonowania kibucu ważne było przekształcenie świadomości Żydów poprzez nauczenie ich pracy fizycznej na roli oraz walki w obronie wspólnoty. Mieszkańcy kibucu nie mają własnego majątku, posiadają równe prawa i obowiązki; decyzje dotyczące strategii gospodarczej i podziału dochodów podejmuje walne zebranie kibucników; ono też wybiera komitet kierujący życiem kibucu między walnymi zebraniami. Przynależność do wspólnoty jest dobrowolna.

Historia

Pierwszy kibuc Degania został założony w 1910 w pobliżu Jeziora Tyberiadzkiego w Galilei .

Znanym kibucem jest kibuc im. Bohaterów Getta , założony 19 kwietnia 1949 roku przez Żydów ocalałych z powstania w getcie warszawskim .

Współczesność

W 1990 roku istniało 270 kibuców; w każdym z nich mieszkało około 200–700 osób; łącznie w kibucach mieszkało wówczas około 125 tys. ludzi (2,6% populacji Izraela). Obecnie wiele z nich prócz działalności rolniczej rozwija produkcję przemysłową.

Kibuce jako eksperyment społeczny

Zasady życia w kibucach przypominały w pewnym stopniu niektóre postulaty utopijnego komunizmu , choć ich założyciele nie odwoływali się do tej ideologii. Główną zasadą był brak własności prywatnej, wspólnota całego majątku, wspólnota dzieci oraz całkowita równość kobiet i mężczyzn. W tym kontekście kibuce realizowały także częściowo postulaty feminizmu i egalitaryzmu .

W kibucach negowano istnienie tradycyjnych ról płciowych . W praktyce odbywało się to przez maskowanie cech płciowych za pomocą luźnego ubrania, wykonywanie tradycyjnie męskich prac przez kobiety oraz unikanie np. stosowania makijażu . Ciąża i poród były traktowane jako jedyna, narzucona przez biologię , aktywność odróżniająca kobietę od mężczyzn. Jednak wychowanie dzieci - ze względu na wspólnotę - nie było postrzegane jako rola kobieca i w założeniu miało być realizowane przez wszystkich bez względu na płeć. Unikano indywidualizacji dzieci przez sformułowanie "mój syn" lub "moja córka". Kobiety były zachęcane do karmienia każdego dziecka w jego okresie niemowlęcym, nie tylko urodzonego przez siebie^[1].

Z tego samego względu usiłowano przekierować uczucia indywidualne - takie jak miłość między kobietą a mężczyzną czy miłość macierzyńska - na uczucia wobec wspólnoty. Indywidualizm był traktowany jako defekt moralny. Tolerowane były sformalizowane związki małżeńskie, ale bez całej rytualnej otoczki tradycyjnie im towarzyszącej.

W dłuższym okresie system ten nie został jednak utrzymany. Obserwacje dokonane w kibucu Kiryat Yedidim pokazały, że po pewnym czasie społeczności powróciły do tradycyjnych ról płciowych. O ile w 1920 roku zatrudnienie kobiet wynosiło 50%, o tyle po 30 latach pracowało już jedynie 12% kobiet, reszta zajmowała się wychowaniem dzieci, edukacją i usługami. W kibucu Artzi w 1975 roku pracowało również 12%, z czego 9% na roli zaś 3% w zawodach przemysłowych. Mężczyźni stanowili 87% rolników, 77% pracowników przemysłowych i 99% pracujących na budowach. Kobiety z kolei stanowiły 84% pracowników w edukacji i usługach^[2].

Również w administracji kibuców z czasem kobiety przestały zajmować równy procent miejsc - 84% stanowisk zajmowali w niej mężczyźni, którzy stanowili również 71% osób zarządzających kibucem oraz 78% aktywistów politycznych. Badacze przypisywali tę zmianę podejściu młodych pokoleń, urodzonych w kibucach, które nie podzielało ideologicznego zaangażowania ich założycieli w egalitaryzm . O ile w pierwszym pokoleniu 68% kobiet wyrażało przekonanie, że macierzyństwo jest dla nich ważniejsze niż praca, o tyle w drugim pokoleniu było to już 88%. Z czasem nastąpił także stopniowy powrót do indywidualnych relacji rodziców z dziećmi a także w parach małżeńskich^[3].

Obserwacje dokonywane w kibucach w roku 1951 nie potwierdzają teorii o czysto kulturowym uwarunkowaniu ról płciowych. Analiza zabaw dzieci wychowywanych w ściśle egalitarnym środowisku pokazała, że chłopcy częściej niż dziewczynki bawili się przedmiotami (41% do 30%), w szczególności dużymi i wymagającymi większej siły fizycznej (17% do 9%). W zabawy związane z ruchem i aktywnością fizyczną angażowało się 33% chłopców i 21% dziewczynek. Dziewczynki z kolei preferowały zabawy werbalne i związane z wyobraźnią (39% do 24%)^[1][4].

Przypisy

Zobacz też

• Moszaw

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Ruchu Kibucowego ( ang.  •  hebr. )