Klon jawor, jawor, klon jaworowy (Acer pseudoplatanus L. ) – gatunek drzewa z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae). Występuje naturalnie w środkowej Europie i północnym Kaukazie , poza tym zawleczony.

Zasięg geograficzny

Występuje dziko na kontynentach^[2]:

• Azja : Turcja, Gruzja, Rosja ( Kaukaz Północny )
• Europa : Albania, Austria, Belgia, Bułgaria, Czechy, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Mołdawia, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Ukraina, Węgry, Włochy

Ponadto introdukowany na inne obszary Europy i Azji, także do Australii, Nowej Zelandii, Ameryki Południowej i na Wyspy Kanaryjskie.

w Polsce występuje głównie w lasach górskich, wyżynnych i mieszanych na pogórzu. Na nizinach zwykle w sztucznych nasadzeniach jako drzewo parkowe i alejowe, rozprzestrzenia się z nasadzeń. Rzadki już tylko w północno-wschodniej części kraju^[3].

Morfologia

Pokrój

Dorasta do 30 m wysokości. Korona szeroka, wysoko osadzona. Osiąga wiek do 500 lat.

Pokrój

Liście

Owoce

Pień

Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie czerwonawą z korkowymi brodawkami. Drewno białe, ciężkie, nie paczące się.

Pędy

W stanie bezlistnym: pąki nakrzyżległe, boczne mniejsze od wierzchołkowych, szpiczasto-jajowate, odstające. Łuski zielone, wąsko, brązowo obrzeżone. Blizny po naprzeciwległych liściach nie stykają się ze sobą. Rdzeń kremowy. Kora ciemnoszara, gładka.

Liście

Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe , zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych.

Kwiaty

Żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitnie w maju, po rozwinięciu liści.

Owoce

Kuliste orzeszki, skrzydełka rozwarte pod kątem ostrym. Dojrzewają we wrześniu i październiku.

Ekologia

Jawor rośnie na wyżynach, 500–1500 m n.p.m. Lubi glebę wilgotną i głęboką (szczególnie mady). Razem z bukiem i jodłą stanowi ważny składnik lasów regla dolnego, pospolity w Sudetach, Karpatach, na południu i zachodzie kraju; gdzie indziej sadzony. Gatunek charakterystyczny dla lasów ze związku Tilio platyphylli-Acerion pseudoplatani^[4].

Przypisy