Kobalt
27 Co Układ okresowy pierwiastków
Kobalt Kobalt
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Kobalt, Co, 27
Grupa, okres, blok	9 , 4, d
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości atomowe Masa atomowa 58,9332 u Promień atomowy 135 (obl. 152) pm Promień walencyjny 126 pm Promień van der Waalsa bd Konfiguracja elektronowa [ Ar ]3d74s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 15, 2 Elektroujemność 1,88 ( Pauling ) 1,70 ( Allred ) Stopień utlenienia 2, 3 Właściwości kwasowe tlenków amfoteryczne
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 8900 kg/m³ Twardość 5 Kolor niebieskawoszary Temperatura topnienia 1768 K 1494,85 °C Temperatura wrzenia 3200 K 2926,85 °C Objętość molowa 6,67×10-6 m³/ mol Ciepło parowania 376,5 kJ/mol Ciepło topnienia 16,19 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 175 Pa (1768 K) Prędkość dźwięku 4720 m/s (293,15 K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 420 J/(kg*K) Konduktywność 17,2×106 S /m Przewodność cieplna 100 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 760,4 kJ/mol II. 1648 kJ/mol III. 3232 kJ/mol IV. 4950 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 56Co {syn.} 77,27 dnia w.e. 4,566 56 Fe 57Co {syn.} 271,79 dnia w.e. 0,836 57 Fe 58Co {syn.} 70,86 dnia w.e. 2,307 58 Fe 59Co 100% stabilny izotop z 32 neutronami 60 Co {syn.} 5,2714 roku β- , γ , γ 2,824 60 Ni
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Kobalt (Co, łac. cobaltum) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych układu okresowego .

Posiada 26 izotopów z przedziału mas 50-75. Trwały jest tylko izotop 59, który stanowi 100% składu izotopowego naturalnego kobaltu.

Został odkryty w roku 1735 przez Georga Brandta . Nazwa wywodzi się od kobolda , złego ducha, krasnala lub gnoma , rzekomo podrzucającego rudy bezwartościowego wówczas kobaltu w miejsce skradzionych kruszców żelaza.

Czysty kobalt jest lśniącym, srebrzystym metalem o własnościach ferromagnetycznych . Jest stosowany jako dodatek do stopów magnetycznych.

Występowanie

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 20 ppm , w postaci dwóch minerałów : smaltyn i kobaltyn , które występują zwykle przy złożach siarki . Najbogatsze poznane złoża znajdują się w Afryce. Zambia i Demokratyczna Republika Kongo pokrywają łącznie połowę zapotrzebowania światowego na kobalt.

Zastosowanie

Metaliczny kobalt jest składnikiem niektórych stopów o wysokich parametrach (tzw. nadstopy ). W postaci metalicznej lub jako tlenek jest składnikiem elektrod akumulatorów litowo-jonowych , niklowo-kadmowych i niklowo-metalowo-wodorkowych .

Niesymetryczne sole kobaltu np. K₃CoO₄ mają silne własności ferromagnetyczne i piezoelektryczne i są wykorzystywane w elektronice. Kompleksy karbonylkowe i fosfinowe są stosowane jako katalizatory wielu reakcji organicznych. Roztwory soli kobaltu (II) i (III) mają intensywną krwisto-czerwoną i niebieską barwę i są używane jako pigmenty farb oraz służą do barwienia ceramiki .

Znaczenie biologiczne

Kobalt jest jednym z mikroelementów i jest obecny w centrach reaktywności kilku enzymów . Zapotrzebowanie dobowe na ten pierwiastek jest jednak bardzo małe - 0,05 ppm . Wchodzi również w skład kobalaminy (witaminy B₁₂). Jest konieczny dla roślin motylkowych żyjących w symbiozie z bakteriami brodawkowymi. Niedobór u ludzi i zwierząt: Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi. Niedobór u roślin: Zahamowanie procesu wiązania azotu przez rośliny motylkowe.