Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Rzeczpospolita Obojga Narodów

Rzeczpospolita Obojga Narodów - (lit. Žečpospolita lub Abiejų tautų respublika, biał. Рэч Паспалітая lub Рэч Паспалітая Абодвух Народаў, ukr. Річ Посполита, łac. Res Publica Utriusque Nationis, współczesne znaczenie: Republika) właściwie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie, od XVII wieku częściej znane jako Rzeczpospolita Polska – państwo federacyjne złożone z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego istniejące w latach 1569-1795 na mocy unii lubelskiej. Rozciągało się na większości terytorium dzisiejszej Polski, Litwy, Białorusi i Ukrainy, a częściowo także Łotwy, Estonii, Rosji, Mołdawii i Słowacji. W 1618 osiągnęło maksymalny zasięg terytorialny wynoszący 1 153 465 km². Liczba ludności wynosiła od 6,5 mln w 1569 do 14 mln w 1772. Panującym ustrojem była demokracja szlachecka, a głową państwa król elekcyjny.

Charakterystyczna dla Rzeczypospolitej była bardzo duża (8-10% społeczeństwa) liczebność stanu szlacheckiego i jego wysokie uprzywilejowanie. Na tle Europy wyróżniała się także organizacja państwa – zdecentralizowanego, z monarchą o silnie ograniczonych kompetencjach.

Rzeczpospolita posiadała wysoką pozycję na arenie międzynarodowej do połowy XVII wieku. Wojny z sąsiadami, powstania kozackie i załamanie się popytu na eksportowane w dużej ilości zboże doprowadziły do kryzysu gospodarczego państwa. Po nim nastąpił także kryzys polityczny, prowadzący w efekcie do anarchii i rozkładu instytucji władzy. W XVIII wieku Rzeczpospolita wpadła w orbitę wpływów rosyjskich, a następnie została zlikwidowana na skutek trzech rozbiorów w 1772, 1793 i 1795 roku.

Historia

Pierwszym krokiem do utworzenia wspólnego państwa polsko-litewskiego była zawarta w 1385 unia w Krewie. Na przestrzeni dwóch wieków unia ta była na zmianę zacieśniana, osłabiana a nawet zrywana. Dopiero w drugiej połowie XVI w. wobec braku potomka dynastii Jagiellonów przystąpiono do działań mających na celu utrwalenie międzypaństwowego związku. Federacyjna Rzeczpospolita Obojga Narodów powstała w efekcie unii lubelskiej z 1569. Zawarcie unii realnej między Polską i Litwą było jednym z głównych osiągnięć króla Zygmunta II Augusta. Po jego śmierci w 1572 doszło do bezkrólewia, podczas którego zreformowano system prawny kraju. Znacznie zwiększyły się wpływy szlachty, a także wprowadzono wolną elekcję jako sposób wyboru monarchy.

Złoty wiek Rzeczypospolitej przypadł na koniec XVI i pierwszą połowę XVII wieku, kiedy po dymitriadach i wojnie z Rosją osiągnęła ona w 1618 największy zasięg terytorialny w historii. W tym okresie państwo skutecznie opierało się atakom Szwecji, Rosji i Tatarów. Kres jego świetności położyło powstanie Chmielnickiego w 1648, które zapoczątkowało serię wojen z sąsiadami. W 1654 ruszyła ofensywa rosyjska przeciw Polsce, a w 1655 rozpoczął się tzw. potop szwedzki. Szwedzi zajęli i spustoszyli większość kraju, a król Jan Kazimierz został zmuszony do ucieczki na Śląsk. Wprawdzie Szwedzi ostatecznie wycofali się z Rzeczypospolitej, ale państwo zostało osłabione, a także utraciło zwierzchność nad Inflantami i Prusami Książęcymi. Jedynie częściowym powodzeniem zakończyła się wojna z Rosją, w efekcie której Rzeczpospolita utraciła jednak liczne ziemie na wschodzie. Dalszy upadek pozycji państwa wiązał się z rządami Michała Korybuta Wiśniowieckiego i wojną z Turcją, po której Rzeczpospolita utraciła w 1672 Podole i Ukrainę.

Pod koniec XVII wieku, za panowania Jana III Sobieskiego Rzeczpospolita zawarła sojusz z Habsburgami i razem z nimi przystąpiła do walki z Imperium Ottomańskim. W 1683 Turcy zostali pokonani pod Wiedniem, co zakończyło okres ich ekspansji w Europie. Po pokoju w Karłowicach w 1699 Rzeczpospolita odzyskała utracone w 1672 ziemie, ale nie udało jej się przejąć żadnych innych terytoriów.

Od końca XVII w. narastać zaczęły problemy wewnętrzne. Anarchia, słabość władzy centralnej i paraliż instytucji państwowych sprawiły, że w czasach saskich Rzeczpospolita istniała jako zbiór autonomicznych państewek magnackich. Utrzymywany przez część szlachty i magnatów ustrój demokracji szlacheckiej, gdy we wszystkich państwach ościennych funkcjonowała sprawna monarchia absolutna, doprowadził do upadku kraju. Całkowicie zdestabilizowane państwo otoczone przez mocne systemy władzy było europejskim ewenementem i w wyniku intryg zaczęło wchodzić w orbitę wpływów silnej monarchii rosyjskiej. W 1772 doszło do jego I rozbioru, dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię.

Próbę radykalnej reformy Rzeczypospolitej podjęto za czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego. W latach 1788-1792 obradował Sejm Wielki, który w 1791 uchwalił Konstytucję 3 Maja. Ustawa zasadnicza likwidowała unię i tworzyła formalnie jednolite państwo – Polskę. Reforma nie powiodła się i konstytucja została odwołana po wojnie z Rosją. Przez kolejne lata Rzeczpospolita funkcjonowała jako nieformalny protektorat tego państwa. Jej ostateczna likwidacja nastąpiła w 1795 wraz z III rozbiorem.

Unia lubelska

Propozycja zmiany charakteru unii realnej została wysunięta przez Zygmunta Augusta na sejmie w Lublinie. Panowie litewscy i magnaci wielokrotnie próbowali zerwać sejm, wielu wyjechało z miasta. Po upływie trzech miesięcy doszło pod podpisania unii realnej (1 lipca 1569). Na jej mocy do Korony zostały włączone ziemie południowo-zachodnie państwa litewskiego (część Kijowszczyzny, Wołynia, Podola, Podlasia). Zgodnie z postanowieniami unii Korona Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie zostały przekształcone w jedno państwo federacyjne, Rzeczpospolitą Obojga Narodów rządzone przez monarchę będącego zarazem królem polskim i wielkim księciem litewskim. Powstał wspólny sejm, na którym obradowali razem przedstawiciele szlachty polskiej i litewskiej. Wspólne stały się także polityka wewnętrzna i zewnętrzna oraz waluta. Oddzielne pozostały skarb, sądownictwo, urzędy, wojsko.


Inne hasła zawierające informacje o "Rzeczpospolita Obojga Narodów":

Wiktor Sukiennicki ...

1972 ...

Dwudziestolecie międzywojenne na świecie ...

Stanisław Narutowicz ...

Augustinas Voldemaras ...

Karl Philipp Schwarzenberg ...

Stanisław Hozjusz ...

Maria Teresa ...

Stanisław Konarski Stanisław KonarskiStanisław KonarskiHerb Stanisław KonarskiKraj działania Rzeczpospolita Obojga Narodów Data i miejsce urodzenia 30 września 1700 Żarczyce Duże Data i miejsce śmierci 3 ...

Złota wolność szlachecka ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Rzeczpospolita Obojga Narodów":

202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 11) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 8) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 12) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie