Kongregacjonalizm (od
łac.
: congregatio = wspólnota) to forma organizacji Kościołów
protestanckich
, której podstawą jest niezależność i
autonomia
poszczególnych wspólnot. Kongregacjonalizm jest jednym z ważnych kierunków w protestantyzmie, przede wszystkim w
USA
i
Wielkiej Brytanii
.
Teoretyczne podstawy kongregacjonalizmu stworzył
teolog
Robert Browne w
1592
(teoria unii), a przyjęli je tzw.
dyssenterzy
(początkowo głównie
purytanie
) w
Wielkiej Brytanii
w następnych stuleciach; byli oni często określani jako "Niezależni" ("Independents").
Kongregacjonalizm często powołuje się na
Biblię
wskazując, że pierwotne wspólnoty chrześcijańskie nie miały rozbudowanej struktury zarządzania i centralnej władzy. Innym źródłem tradycji są
lollardzi
,
waldensi
i
anabaptyści
. Kongregacjonaliści
angielscy
odcinali się od hierarchicznego
anglikanizmu
i państwowego
prezbiterianizmu
w
Szkocji
(
Kościół Szkocki
).
Wśród pierwszych 102
purytańskich
osadników, tzw.
Pielgrzymów
na statku
Mayflower
, aż 35 było kongregacjonalistami, szukającymi schronienia w
Ameryce
. Przywódca amerykańskich purytanów John Cotton w latach 30.
XVII w.
przekonał teologa
kalwińskiego
Johna Owena
do zerwania z
prezbiterianizmem
. Pierwsze uczelnie w
USA
, m.in.
Uniwersytet Harvarda
i
Uniwersytet Yale
, założyli kongregacjonaliści. Stopniowo kongregacjonaliści zbliżyli się do doktryny
unitariańskiej
i wielu z nich zostało
antytrynitarzami
.
W
1931
powstała Unia Kościołów Kongregacjonalistycznych, która podkreśla niezależność poszczególnych wspólnot.
Obecnie krajem o największym odsetku kongregacjonalistów jest
Walia
; większość z nich należy do Undeb yr Annibynwyr Cymraeg (Unii Walijskich Dyssenterów). Największa liczba kongregacjonalistów żyje w
Stanach Zjednoczonych
; są to głównie wyznawcy
Zjednoczonego Kościoła Chrystusa
.
Znani kongregacjonaliści
Linki zewnętrzne