Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską (1925)

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską (1925)

Konkordat, podpisany 10 lutego 1925 pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską . Ratyfikowany 27 marca 1925.

Ze strony polskiej głównym negocjatorem tego dokumentu był w Rzymie Stanisław Grabski .

Spis treści

Postanowienia konkordatu

W artykule pierwszym zagwarantowano Kościołowi katolickiemu w Polsce "swobodne wykonywanie jego władzy duchownej, jak również swobodną administrację i zarząd sprawami majątkowymi zgodnie z prawami boskimi i prawem kanonicznym". Kościół katolicki uzyskał niemal całkowitą swobodę w obsadzie i nominacjach godności kościelnych – tylko w nielicznych przypadkach państwo miało prawo weta .

Nie było w konkordacie – w odróżnieniu od większości umów Stolicy Apostolskiej z innymi państwami – klauzuli stwierdzającej wyraźnie, że uprawnienia Kościoła nie mogą stać w sprzeczności z porządkiem prawnym państwa polskiego. Katolickie duchowieństwo uzyskało całkowitą i niczym nieograniczoną swobodę w komunikowaniu się z kościelnym zwierzchnictwem, w tym również oczywiście ze Stolicą Apostolską. Ten przepis wyłączał kontrolę państwa nie tylko nad korespondencją, ale także nad wszelkimi innymi formami wypowiedzi – listami apostolskimi, orędziami i tym podobnymi dokumentami. Ponadto kler uzyskał specjalne prawa w traktowaniu przed sądami powszechnymi w sprawach karnych.

Artykuł XIII konkordatu wprowadzał obowiązek nauczania religii w szkołach powszechnych i średnich . Biskupi uzyskali istotny wpływ na obsadę nauczycieli religii w szkołach, nadzorowali także nauczanie i moralność nauczycieli. Państwo zobowiązywało się do bracchium saeculare, tj. do udzielania pomocy w wykonywaniu dekretów kościelnych. Rezygnowało przy tym z podatków i wszelkich opłat od budynków i urządzeń, służących celom religijnym, i zobowiązywało się do wypłacania duchownym katolickim uposażeń i rent – do czasu uregulowania spraw majątkowych Kościoła związanych z utratą jego dóbr na rzecz zaborców .

W konkordacie Watykan de facto uznał nowe granice Rzeczypospolitej, bowiem zobowiązywał się do dostosowania granic diecezji do polskich granic administracyjnych. Jakkolwiek cały obszar kraju mieścił się w granicach diecezji, których stolice znajdowały się w Polsce, to podlegający do roku 1922 diecezji chełmińskiej Gdańsk – jako nienależące do Polski Wolne Miasto Gdańsk – usankcjonowano w konkordacie z 1925 jako osobną diecezję. Watykan zobowiązał się do nieobsadzania cudzoziemcami stanowisk przełożonych zakonów bez zgody polskich urzędników państwowych, a biskupi zostali zobowiązani do składania przysięgi wierności prezydentowi państwa. Uznanie granic polskich z Wilnem włącznie wywołało kryzys w stosunkach pomiędzy Watykanem a Litwą.

Konkordat z Polską – w porównaniu z innymi zawieranymi w tamtym czasie przez Watykan – należał do najbardziej dla Stolicy Apostolskiej korzystnych. Ksiądz prof. B. Wilamowski, jeden z wybitnych prawników XX-lecia międzywojennego, skomentował go słowami: "Należy go zaliczyć do tych konkordatów, które kościół w jego działalności możliwie najmniej krępują, a zostawiają mu maksimum swobody".

Sytuacja po II wojnie światowej

Uchwałą Rady Ministrów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 12 września 1945 roku strona polska stwierdzała, że konkordat przestał obowiązywać wskutek jednostronnych posunięć Stolicy Apostolskiej, sprzecznych z zobowiązaniami konkordatowymi. Chodziło o złamanie art. IX w powiązaniu a art. XII. Stolica Apostolska, dokonując w 1939 roku mianowania administratorów apostolskich oraz dokonując zmiany granic diecezji, podporządkowała niektóre polskie parafie ordynariuszom niemieckim i słowackim ( Słowacja , rządzona przez księdza Tiso była państwem satelickim wobec Niemiec i wzięła udział w ataku na Polskę, uzyskując po kampanii wrześniowej korzyści terytorialne na Orawie , Spiszu i Podhalu ).

Strona polska konsekwentnie przez cały okres wojny realizowała przepisy konkordatu, o czym świadczy np. utrzymywanie z kasy państwowej przebywających przy rządzie polskim na emigracji duchownych (kilku biskupów i prymasa ), obecności kapelanów katolickich w armii, czy utrzymywania przedstawiciela dyplomatycznego w Watykanie. Tymczasem strona kościelna, usprawiedliwiając swoje posunięcia, powoływała się i powołuje nadal, na zasadę nieważności aktu prawnego wskutek jego długotrwałego niestosowania ( desuetudo ), twierdząc, że konkordat nie był stosowany.

W dyskusji na temat tego konkordatu środowiska kościelne i prokościelne nadal przywołują tę zasadę oraz twierdzą, że to rząd polski uchwałą z 1945 zerwał konkordat.

Literatura

  • H. Zieliński , Historia Polski 1914-1939, Ossolineum, Wrocław, 1985
  • M. Pietrzak , Prawo wyznaniowe, Lexis Nexis, Warszawa, 2003

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską (1925)":

Dziady (zwyczaj) ...

Pęcice ...

Ren ...

Biskup ...

Wag ...

Terabajt ...

Brescia ...

Mieszko II Lambert ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Adwentyzm ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską (1925)":

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 20) ...

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 8) ...

056. Państwa Europy i ich mieszkańcy – część 1 (plansza 7) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie