Konwejer - z ang. conveyor (taśmociąg) - standardowa metoda przesłuchań przez NKWD i inne policje polityczne w krajach komunistycznych (Polska - UB i Informacja Wojskowa , Węgry - AVH , NRD - Stasi , Czechoslowacja - StB , Rumunia - Securitate itd.) w okresie stalinizmu .

Konwejer służył wydobyciu od przesłuchiwanego przyznania się do spreparowanych oskarżeń poprzez przesłuchiwanie non stop jednego człowieka przez wiele dni i nocy, przez kilku, zmieniających się oficerów śledczych. Brak snu, zimno, głodowe posiłki stanowiły presję na więźnia, której w praktyce nikt nie potrafił na dłuższą metę się oprzeć. Konwejer zastosowano po raz pierwszy na szeroką skalę w ZSRR podczas wielkiej czystki i stosowano następnie jako standardową metodę przesłuchań.

Celem konwejera nie było uzyskanie informacji, lecz psychiczne złamanie więźnia i zmuszenie go do samooskarżania się. W przypadku, gdy śledczy nie mieli czasu na długotrwałą technikę konwejera, lub gdy zależało im istotnie na wydobyciu z przesłuchiwanego jakichś informacji, stosowano bicie i tortury (zamiast, lub łącznie z konwejerem).

Metodę konwejera po raz pierwszy opisał XVI -wieczny autor Hipolit de Marsiliis jako skuteczny sposób uzyskania zeznań bez stosowania tortur . W XVII w. bardzo chętnie stosował ją w Anglii Matthew Hopkins, który nazywał siebie „Naczelnym Łowcą Czarownic ” — konwejer umożliwiał mu uzyskiwanie pożądanych zeznań bez obawy posądzenia o naruszenie praw zabraniających stosowania tortur (lub je ograniczających). Z tych samych powodów (zakaz stosowania tortur) konwejer się upowszechniał później w kolejnych krajach.

Zobacz też: Wielki terror

Bibliografia

• Robert Conquest The Great Terror (1968), wydanie uzupełnione: The Great Terror: A Reassessment (1990) ; wydanie polskie: Wielki Terror, Warszawa 1997,

• Aleksander Weissberg-Cybulski Wielka czystka, Warszawa 1990

• Zbigniew Stypułkowski Zaproszenie do Moskwy, Warszawa 1991 (wyd 3 – pierwsze krajowe)

• Aleksander Wat Mój Wiek, Warszawa 1990,

• Władysław Anders Bez ostatniego rozdziału wyd. 1 krajowe Warszawa 1992,

• Brian Innes Historia tortur, Bellona, Warszawa 2000