Konwejer - z ang. conveyor (taśmociąg) - standardowa metoda przesłuchań przez
NKWD
i inne policje polityczne w krajach komunistycznych (Polska -
UB
i
Informacja Wojskowa
, Węgry -
AVH
, NRD -
Stasi
, Czechoslowacja -
StB
, Rumunia -
Securitate
itd.) w okresie
stalinizmu
.
Konwejer służył wydobyciu od przesłuchiwanego przyznania się do spreparowanych oskarżeń poprzez przesłuchiwanie non stop jednego człowieka przez wiele dni i nocy, przez kilku, zmieniających się oficerów śledczych. Brak snu, zimno, głodowe posiłki stanowiły presję na więźnia, której w praktyce nikt nie potrafił na dłuższą metę się oprzeć. Konwejer zastosowano po raz pierwszy na szeroką skalę w
ZSRR
podczas
wielkiej czystki
i stosowano następnie jako standardową metodę przesłuchań.
Celem konwejera nie było uzyskanie informacji, lecz psychiczne złamanie więźnia i zmuszenie go do samooskarżania się. W przypadku, gdy śledczy nie mieli czasu na długotrwałą technikę konwejera, lub gdy zależało im istotnie na wydobyciu z przesłuchiwanego jakichś informacji, stosowano bicie i tortury (zamiast, lub łącznie z konwejerem).
Metodę konwejera po raz pierwszy opisał
XVI
-wieczny autor Hipolit de Marsiliis jako skuteczny sposób uzyskania zeznań bez stosowania
tortur
. W
XVII
w. bardzo chętnie stosował ją w
Anglii
Matthew Hopkins, który nazywał siebie „Naczelnym Łowcą
Czarownic
” — konwejer umożliwiał mu uzyskiwanie pożądanych zeznań bez obawy posądzenia o naruszenie praw zabraniających stosowania tortur (lub je ograniczających). Z tych samych powodów (zakaz stosowania tortur) konwejer się upowszechniał później w kolejnych krajach.
Zobacz też:
Wielki terror
Bibliografia
-
Robert Conquest
The Great Terror (1968), wydanie uzupełnione: The Great Terror: A Reassessment (1990) ; wydanie polskie: Wielki Terror, Warszawa 1997,
- Brian Innes Historia tortur, Bellona, Warszawa 2000