Kapusta sitowata
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	kapustowce
Rodzina :	kapustowate
Rodzaj :	kapusta
Gatunek :	kapusta sitowata
Nazwa systematyczna
Brassica juncea ( L. ) Czern. Consp. pl. charc. 8. 1859 Mar (E. Cosson, Bull. Soc. Bot. France 6(8):609. 1860 Jan)
Synonimy
Brassica besseriana Andrz.[2]

Gatunek leczniczy

Gatunek trujący

Kapusta sitowata (Brassica juncea ( L. ) Czern.), nazywana także kapustą sarepską lub gorczycą sarepską – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny kapustowate . W stanie naturalnym występuje w Azji (Syberia, Chiny), w Europie Wschodniej i w Ameryce Północnej^[2]. Jest rośliną uprawianą, czasami dziczeje ( ergazjofigofit ). Status gatunku we florze Polski : efemerofit ^[3].

Morfologia

Łodyga

Jest mocno rozgałęziona i osiąga wysokość do 1 m. Cała pokryta jest woskowym nalotem, tak, że ma siny kolor.

Liście

Dolne liście są duże, lirowatego kształtu i kędzierzawe, górne, mniejsze, są zazwyczaj niepodzielone.

Kwiaty

Kielich 4-działkowy, korona 4-płatkowa, żółtego koloru. Ma 6 pręcików i 1 słupek , dojrzewają równocześnie. Okres kwitnienia: VI-VII. Jest owadopylna lub samopylna .

Owoc

Długa łuszczyna zawierająca w środku żółte lub brązowe nasiona . Utrzymuje się na roślinie dłużej, niż u gorczycy białej i gorczycy czarnej . Jej nasiona mają gorzki i piekący smak , od którego pochodzi jej zwyczajowa nazwa gorczyca. Smak ten zawdzięcza składnikowi o nazwie synalbina.

Zastosowanie

• Roślina uprawna . Najwięcej gorczycy uprawia się w: Danii , Francji , Wielkiej Brytanii i krajach Beneluksu . Z nasion gorczycy wytwarza się wysokiej jakości olej (ma on zdolność pochłaniania wszelkich zapachów ). Przede wszystkim jest jednak wykorzystywana do produkcji musztardy oraz jako przyprawa do przyprawiania wędlin, marynat, maseł ziołowych, majonezów i surówek. Nasiona gorczycy dodaje się do kiszonych warzyw. Są też składnikiem pieprzu ziołowego.
• Roślina lecznicza . Surowcem leczniczym są nasiona Semen Sinapis albae (Semen Erucae). Zawierają one olejki eteryczne, glikozydy , tłuszcze , białka , sole mineralne , szczególnie dużo siarki . Gorczyca jest środkiem szeroko stosowanym w lecznictwie. Nasiona gorczycy mają silne własności drażniące, na skórę działają rozgrzewająco i odpromieniowująco. W tym celu stosuje się okłady w postaci plastrów nasyconych zmielonymi ziarnami gorczycy lub spirytusem gorczycowym. Okłady takie stosuje się przy dolegliwościach reumatycznych , na przeziębienia , zapalenie płuc , korzonków nerwowych, na dusznicę bolesną . Wykazują dużą skuteczność. Olejek gorczyczny używa się do płukania gardła i migdałków , jest też składnikiem wielu maści.

Choroby i szkodniki

• Plantacje gorczycy atakowane są przez podobne choroby i szkodniki, jak plantacje rzepaku, a mianowicie: mączniak rzekomy, zgorzel siewek, cylindrosporioza, zgnilizna twardzikowa. Zapobiega się szerzeniu tych chorób i szkodników przez płodozmian , stosowanie kilkuletnich przerw w uprawie roślin kapustnych na danym polu. Zwalcza się je metodami chemicznymi.

Ciekawostki

• Mimo że jest rośliną jadalną (jako przyprawa ) i leczniczą, jest też bardzo niebezpieczna dla zdrowia przy niewłaściwym użyciu. Przedawkowanie przy spożyciu ustnym może spowodować podrażnienie żołądka, uszkodzenie wątroby , nerek i dróg moczowych. U kobiet może spowodować silne przekrwienie macicy i poronienie . Wdychanie olejku gorczycznego może spowodować oparzenie błon śluzowych gardła, krtani i uszkodzenie układu oddechowego poprzez porażenie jego mięśni gładkich.
• Gorczyca używana jest od tysięcy lat. W średniowieczu była przyprawą dostępną tylko dla bogatych.
• Gorczyca jest hiperakumulatorem złota, w sprzyjających warunkach akumulacja złota osiąga 10 g złota na tonę suchej masy^[].

Zobacz też

• Rośliny rolnicze
• rośliny uprawne
• kulinaria
• musztarda
• gaz musztardowy

Przypisy

Bibliografia