Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Kresy Wschodnie

Kresy Wschodnie - lub po prostu Kresy – w okresie II RP z kresami wschodnimi utożsamiano tereny na wschód od Linii Curzona, podobnie jak obecnie. We wrześniu 1939 okupowane przez ZSRR. Po II wojnie światowej wcielone jako część związkowych republik Ukrainy, Białorusi i Litwy, po rozpadzie ZSRR w granicach powstałych z nich niepodległych państw. Początkowo pod tym pojęciem rozumiano linię graniczną między Polską a ordą tatarską nad dolnym Dnieprem (patrz Dzikie Pola). Następnie, wschodnie rubieże Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Historia

Pod rosyjskim i austriackim zaborem

Rok 1772 stanowi początek rosyjskich i austriackich zdobyczy terytorialnych kosztem terenów Rzeczypospolitej obojga narodów, które dziś rozumiemy pod pojęciem kresów wschodnich (tereny na wschód od dzisiejszej granicy Polski). Proces ten odbył się w trzech etapach (rozbiorach). W pierwszym rozbiorze (1772) Rosja zajęła: polskie Inflanty, północną część województwa połockiego oraz województwa: witebskie, mścisławskie i południowo-wschodnią część mińskiego (ok. 92 tys. km²; 1,3 mln ludzi), a Austria Ruś Halicką, okolice Zamościa i południową Małopolskę (ok. 83 tys. km² i 2,65 miliona ludzi). W drugim (1793) Rosja zajęła ziemie ukraińskie i białoruskie na wschód od linii Druja-Pińsk-Zbrucz, tj. województwa: kijowskie, bracławskie, część podolskiego, wschodnią część wołyńskiego i brzeskolitewskiego, mińskie i część wileńskiego (ok. 250 tys. km²), a w trzecim (1795): ziemie litewskie, białoruskie i ukraińskie na wschód od Bugu i linii Niemirów-Grodno (ok. 120 tys. km²).

Okres ten to w historii Polski, a przede wszystkim jej wschodniej części, okres powstań narodowych (Powstanie listopadowe, Powstanie styczniowe) prześladowań, zsyłek na Syberię i depolonizacji. Zabór rosyjski był nie tylko katastrofą dla polskiej państwowości, ale również dla jej rozwoju społecznego. Inaczej było w zaborze austriackim - wprowadzono stałą administrację (urzędy, ewidencję ludności, dokumenty osobiste), zbudowano od podstaw trakty komunikacyjne (drogi, mosty, linie kolejowe), wprowadzono również jako urzędowy język polski. Zabór austriacki stał się kuźnia kadr dla przyszłej polskiej administracji oraz polskiego parlamentaryzmu.

Kresy wschodnie należały do ostatnich rejonów Europy, w których zniesiono pańszczyznę, a mianowicie 1848 w zaborze austriackim i 1864 w rosyjskim (dla porównania w zaborze Pruskim i w Księstwie Warszawskim 1807).

Okupacja sowiecka i niemiecka

We wrześniu 1939 polskie kresy wschodnie znalazły się, w odróżnieniu do reszty Polski, pod okupacją sowiecką a nie niemiecką. Powodem tego stanu rzeczy był podpisany w Moskwie 23 sierpnia 1939 tajny protokół Paktu Ribbentrop-Mołotow, który regulował przebieg linii demarkacyjnej między Niemcami a Sowiecką Rosją. Sowieci przystąpili do inwazji na Polskę 17 września 1939, posuwając się szybko na zachód. Już 22 września obaj agresorzy uczcili sukcesy swych wojsk wspólną paradą zwycięstwa w Brześciu Litewskim (dziś Brest). Już podczas zajmowania kresów Armia Czerwona dopuszczała się licznych zbrodni zarówno na ludności cywilnej jak i na polskich jeńcach wojennych. Ostatecznie przebieg linii granicznej regulował podpisany 28 września między III Rzeszą a ZSRR układ o granicach i przyjaźni. Polskie dowództwo i rząd zostały całkowicie zaskoczone sowieckim atakiem, a ich wahanie przejawiło się brakiem konkretnych rozkazów walki ze wschodnim agresorem, a nawet formalnego ogłoszenia stanu wojny z ZSRR, które nastąpiło dopiero trzy miesiące po napaści, 18 grudnia 1939.

Po rozpoczęciu wojny sowiecko-niemieckiej 22 czerwca 1941, Niemcy posunęli się w pierwszych paru tygodniach ok. tysiąca km na wschód, rozbijając lub biorąc masowo do niewoli wojska sowieckie. Dla kresów wschodnich oznaczało to przejście, na niespełna trzy lata, spod okupacji sowieckiej pod niemiecką. W styczniu 1944 wojska sowieckie osiągnęły byłą granicę polsko-sowiecką (sprzed 17 września 1939), a do końca lipca 1944 opanowały na powrót cały obszar przyznany ZSRR traktatem o przyjaźni i granicach z III Rzeszą z 28 września 1939, czyli tereny na wschód od dzisiejszej wschodniej granicy Polski.

Okres powojenny

Już podczas konferencji teherańskiej 1943 ustalono nową granicę wschodnią Polski, sankcjonując sowieckie zdobycze terytorialne z września 1939, ignorując protesty Rządu RP na uchodźstwie. Konferencja poczdamska przyzwoliła na deportację polskiej ludności z byłych polskich kresów wschodnich, pozostawiała jednakże otwartą kwestię polskiej granicy zachodniej, poddając tereny III Rzeszy położone na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej (oprócz cz. Prus wschodnich), do momentu ostatecznego ustalenia jej w traktacie pokojowym, jedynie tymczasowej polskiej jurysdykcji. Po II wojnie światowej kresy wcielono do ZSRR jako część związkowych republik Ukrainy, Białorusi i Litwy. Aneksja zdobytych w 1939 terenów wschodniej Polski świętowana była w ZSRR i jest nadal w niepodległej Białorusi jako "Zjednoczenie zachodniej Białorusi z Białoruską SRR". Oficjalna nazwa napaści na Polskę brzmiała: "Kampania wyzwoleńcza Armii Czerwonej". Po rozpadzie ZSRR, Kresy Wschodnie znalazły się w granicach, powstałych z niego zachodnich republik, niepodległych państw - Ukrainy, Białorusi i Litwy. Rząd polski nie wysunął żadnych roszczeń w kierunku tych państw z obawy przed utratą dobrych stosunków w polityce wschodniej.

Współczesność

Po II wojnie światowej działają w Polsce oraz na emigracji związki i stowarzyszenia kultywujące pamięć o kulturze i tradycji dawnych kresów. W Anglii działa m.in Ognisko Rodzin Osadników Kresowych, Związek Ziem Wschodnich RP, Związek Żołnierzy 5 Dywizji Piechoty, a w Polsce Związek Sybiraków, Stowarzyszenie Rodzin Osadników Wojskowych i Cywilnych Kresów Wschodnich, Związek Wypędzonych z Kresów Wschodnich RP, oddziały terenowe Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oraz Towarzystwa Miłośników Wołynia i Polesia. Nadrzędną organizacją skupiającą związki i stowarzyszenia kresowe jest obecnie Światowy Kongres Kresowian, któremu przewodniczy Jan Skalski.

Tworzone są również projekty multimedialne. Wśród wielu działających portali internetowych na szczególne zainteresowanie w roku 2008 zwrócił uwagę XIV Światowy Kongres Kresowian honorując nagrodami Aleksandra Szychta [www.wolgal], Adama Śmiecha [www.jednodniowkanarodowa] oraz Mateusza Raj-Chirowskiego redagującego portal [www.kresowianie].

Od wielu już lat sprawami kultury dawnych kresów polskich zajmuje się redakcja polskiego radia w Katowicach w audycji Lwowska Fala prowadzonej przez Danutę Skalską.

W formie druku publikowany jest Głos Kresowian pod red. Jana Niewińskiego - periodyk, wydawany pierwotnie przez Kresowy Ruch Patriotyczny, skupiający większość działających w Polsce środowisk i organizacji kresowych.


Inne hasła zawierające informacje o "Kresy Wschodnie":

Iwan IV Groźny ...

Diakon ...

Medwiedin ...

Czoło (Karkonosze) ...

Czarna Góra (Czeski Grzbiet) ...

Lisia Góra (Karkonosze) ...

Kocioł (Karkonosze) ...

Studzienna Góra ...

Historia Australii ...

1878 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kresy Wschodnie":

216 Koalicja antyhitlerowska. Konferencje Wielkiej Trójki (plansza 14) ...

207 Walka Polski o granice (plansza 11) ...

11 LISTOPADA (plansza 1) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie