Adam Bochenek

Adam Wawrzyniec Bochenek (ur. 10 sierpnia 1875 w Krakowie , zm. 25 maja 1913 tamże) – polski lekarz , anatom , histolog , antropolog. Autor wielokrotnie wznawianego podręcznika anatomii.

Życiorys

Był synem profesora ekonomii Uniwersytetu Jagiellońskiego Mieczysława (1838–1887) i Heleny z Klickich^[1]. Wykształcenie średnie uzyskał w Krakowie, po czym w latach 1892–1898 studiował na UJ nauki medyczne, uzyskując w 1898 stopień doktora wszechnauk lekarskich. W czasie studiów współpracował z Henrykiem Hoyerem (młodszym) jako demonstrator, był także asystentem przy Katedrze Anatomii u Kazimierza Kostaneckiego .

W latach 1899–1901 przebywał za granicą, studiował antropologię w Instytucie Schwalbego w Strasburgu oraz na Uniwersytecie w Leuven , gdzie uczył się neuroanatomii u Van Gehuchtena . W 1903 i 1904 przebywał w stacji zoologicznej w Neapolu . W 1901 habilitował się na UJ ("O budowie komórki nerwowej ślimaka Helix pomatia "), od 1906 był profesorem nadzwyczajnym. Wykładał anatomię opisową, zorganizował laboratorium badawcze zajmujące się budową i przebiegiem włókien układu nerwowego . Był autorem 28 prac naukowych, przeważnie z dziedziny histologii i embriologii bezkręgowców . Prowadził też badania antropologiczne nad ludnością wiejską Kutna , Łęczycy i powiatu mławskiego .

Współpracownikami Bochenka byli Grzywo-Dąbrowski, Frenkel, Jaworowski, Macieszyna-Jeleńska, Kleczkowicz i inni.

Zmarł śmiercią samobójczą, wstrzykując sobie substancję do konserwacji preparatów anatomicznych; popadł w depresję w trakcie reorganizacji wydziału, wskutek której został odsunięty od pracy naukowej.

Nekrologi napisali Adam Wrzosek ^[2], Emil Godlewski ^[3], Józef Zawadzki ^[4], Stanisław Maziarski ^[5]. Pamięci Adama Bochenka poświęcił swoją książkę Roman Dyboski ^[6].

Artykuły wspomnieniowe ukazały się w 70. rocznicę pierwszego wydania podręcznika anatomii^[7] i w 75. rocznicę śmierci^[8]. Z tej okazji odbyła się też specjalna sesja naukowa i odsłonięto pamiątkową tablicę na ścianie budynku zakładu anatomii w Krakowie^[9].

Najbardziej znanym jego dziełem jest wielotomowy podręcznik Anatomia człowieka (I tom z zaplanowanych czterech ukazał się za życia autora w 1909, nakładem PAU). Przed wojną wyszły kolejne tomy. Po wojnie pracę nad podręcznikiem kontynuowali Ciechanowski i Michał Reicher . W latach 1953–1965 ukazało się siedem tomów, potem skrócono całość do pięciu. Anatomia Bochenka jest wznawiana do dziś (ostatnie wydanie w 2007 roku).

Wybrane prace

O ile nie zaznaczono inaczej, jedynym autorem jest Adam Bochenek.

• O ruchu w świecie zwierzęcym. Wszechświat (1897)
• O dojrzewaniu i zapłodnieniu jajka u ślimaka Aplysia depilans. Rozpr Wydz Mat-Przyrodn. Akad Umiej w Krakowie (1899)
• Die Reifung und Befruchtung des Eies von Aplysia depilans. Bull de I'Acad Scie Crac (1899)
• Die Nervenbahnen des Voderhirns von Salamandra maculosa. Bull de l'Acad. Scie Crac (1899)
• Drogi nerwowe przedmóżdża salamandry plamistej. Rozpr Wydz Mat-Przyrodn Akad Umiej. w Krakowie (1900)
• Ueber die Nervenendigungen in den Plexus chorioidei des Frosches. Bull de I'Acad Scie Crac (1899)
• O unerwieniu splotów naczyniowych mózgu żaby. Rozpr, Wydz. Mat.-Przyrodn. Akad. Umiej. w Krakowie (1900)
• Arthur van Gehuchten, Adam Bochenek. Le nerv de Willis dans ses connexions avec le nerv pneumo-gastrique. Le Nevraxe 3 (1901)
• Degenerescence des fibres endogenes ascendantes de la moelle aprés ligature de l’aorte abdominale. Le Nevraxe 3 (1901)
• Drogi nerwowe dla odruchów wywołanych wrażeniami wzrokowemi. Postęp Okulistyczny (1903)
• Główniejsze cechy charakterystyki antropologicznej ludności włościańskiej okolicy Kutna i Łęczycy. Mareryaly Komisyi Antropol, Archeol i Etnograf Akad Umiej 7 (1903)
• Główniejsze cechy charakterystyki ludności włościańskiej okolic Kutna i Łęczycy. Materiały antropologiczno-archeologiczne Komisji Antropologicznej AU 8, s. 101–113 (1904)
• O wpływie systemu nerwowego na procesy twórcze w organizacyach. Wszechświat (1904)
• Untersuchungen über das centrale Nervensystem der Wirbellosen. Bull de l'Acad Scie Cracovie (1905)
• Materiały do charakterystyki antropologicznej ludności Królestwa Polskiego. Materiały antropologiczno-archeologiczne Komisji Antropologicznej AU s. 69-76 (1906)
• O dojrzewaniu i zapłodnieniu jaja u ślimaka Aplysia depilans. Rozpr Wydz mat-przyr AU s. 69-91 (1902)
• Anatomia i rozwój jamy ustnej i zębów. Warszawa, nakładem "Przeglądu Dentystycznego", 1905
• Badania nad budową systemu nerwowego centralnego u mięczaków, osłonic i szkarłupni. Rozpr Wydz mat-przyr AU 45, s. 262-277 (1905)
• O centralnem rozgałęzieniu włókien nerwu wzrokowego. Sprawozdania z posiedzeń naukowych w sekcyach X Zjazdu Lekarzy i Przyrodn. Polskich we Lwowie (22-25.07.1907). Wydane przez Komitet Gospodarczy, Lwów 1906-1908
• Über zentrale Endigungen des Nervus opticus. Bull de l'Acad Scie Cracovie 91908)
• Anatomia człowieka (T. 1, Kraków 1909)
• O gruczołach przytarczycznych. Przegląd Lekarski (1910)
• Badania nad ośrodkowemi zakończeniami nerwów wzrokowych u zwierząt ssących. Prace Zjazdu Neurologów (1910)

Przypisy