Kryzys gospodarczy (także: krach gospodarczy, recesja gospodarcza^[1], załamanie gospodarcze, zapaść gospodarcza, depresja gospodarcza, spowolnienie gospodarcze^[2], ale też: osłabienie gospodarcze, zawirowanie gospodarcze, zachwianie gospodarcze, chaos gospodarczy, katastrofa gospodarcza^[3], itd.) to zjawisko ekonomiczne w gospodarce Przyczyn kryzysu upatruje się zależnie od wyznawanej szkoły (zwykle albo-albo):

• w czynnikach zewnętrznych, np. przez błędną politykę finansową , politykę gospodarczą , także przez niewydolność systemu finansowego. Jest to podejście charakterystyczne dla szkoły neoliberalnej ,
• w samej naturze gospodarki kapitalistycznej ( marksizm , keynesizm ). Podkreśla się zjawisko cykliczności koniunktury , czy obniżenie popytu na dobra konsumpcyjne w skutek wyzysku (marksizm).

W czasie trwania kryzysu następują bankructwa instytucji finansowych i banków , dochodzi do upadłości wielu firm i przedsiębiorstw , w wyniku czego następują zwolnienia grupowe, utrata miejsc pracy i redukcja etatów .

Ogólnie kryzys objawia się nagłym pogorszeniem stanu gospodarki .

Pierwszym sygnałem nadchodzącego kryzysu są spadki indeksów giełdowych lub krach giełdowy przeradzający się w długoterminową bessę . Jeszcze wcześniej można to zauważyć obserwując (monitorując) statystyki dotyczące zawieranych transakcji na kontraktów terminowych (tzw. futures) które pokazują, jakich tendencji należy spodziewać się w niedalekiej przyszłości ^[4].

Objawami ( symptomy ) kryzysu są:

• galopująca inflacja przeradzająca się w hiperinflację
• spadek produkcji
• spadek płac
• spadek zatrudnienia
• wzrost bezrobocia
• spadek dochodów
• spadek konsumpcji
• spadek PKB
• wzrost deficytu budżetowego
• wzrost deficytu fiskalnego
• wzrost deficytu handlowego
• trend spadkowy w podatkowych dochodach budżetowych państwa
• spadek dynamiki (zwolnienie) tempa wzrostu gospodarczego
• zwalnia też dynamika wzrostu produkcji przemysłowej
• obniża się tempo eksportu , a przedsiębiorstwa zmniejszą nakłady inwestycyjne.

O tym czy jest kryzys czy go nie ma decydują wskaźniki ekonomiczne , czyli wielkości ekonomiczne charakteryzujące gospodarkę – np. przynajmniej dwa kwartały spadku PKB .

Przeciwieństwem kryzysu gospodarczego jest wzrost gospodarczy .

Największe światowe kryzysy to: Wielki kryzys , kryzys naftowy oraz Kryzys finansowy 2007-2009 .

W Polsce: Wielki kryzys w Polsce (1929-1935).

Zobacz też

• recesja
• krach giełdowy
• model ekonomiczny
• makroekonomia

Przypisy