|
Księstwo Moskiewskie
Księstwo Moskiewskie - (ros. Княжество Московское) - ruskie księstwo udzielne istniejące w latach 1213-1328 ze stolicą w Moskwie, położone nad rzeką Moskwą, prawym dopływem Wołgi. W 1328 roku Iwan I Kalita podniósł je do rangi wielkiego księstwa. Przez cały czas istnienia księstwa władzę w nim sprawowali książęta z dynastii Rurykowiczów wywodzący się linii bezpośredniej od Ruryka.
Historia
Ruś w XII-XIV wieku
W XIII wieku rosło zagrożenie księstw ruskich ze strony Złotej Ordy tatarskiej. Po klęsce sił rusko-połowieckich w bitwie nad Kałką w 1223 roku Batu-chan podbił wszystkie ziemie ruskie z wyjątkiem księstw Połockiego i Pińskiego oraz Republiki Nowogrodzkiej. Tatarzy nie przejęli bezpośrednich rządów w podbitych księstwach, zadowolili się każdorazowym zatwierdzaniem kandydata do tronu książęcego we Włodzimierzu, który z kolei pełnił funkcje zwierzchnie nad resztą książąt i miał prawo zwracania się o pomoc do chana.
W XIII i XIV wieku niektóre z zachodnich, mniejszych księstw ruskich przeszły w strefę wpływów nabierającej znaczenia Litwy. Litwa korzystając z rozbicia dzielnicowego i osłabienia Rusi walkami z Tatarami, wielokrotnie najeżdżała ziemie ruskie podporządkowując sobie księstwa Połockie i Pińskie. Po klęsce poniesionej przez Księstwo Kijowskie w bitwie z wojskami litewskimi nad Irpieniem (1320) Kijowszczyzna stała się zależna od Litwy, a w 1362 bezpośrednio do niej wcielona. W wyniku wojny polsko-litewskiej (1340-1392) zostało zlikwidowane Księstwo Halicko-Wołyńskie a jego terytorium rozdzielone pomiędzy Polskę i Litwę.
Utworzenie księstwa
Pierwszym księciem moskiewskim został w 1213 roku Włodzimierz Wsiewołodowic, syn Wsiewołoda Wielkie Gniazdo, który odebrał gród moskiewski swemu bratu, wielkiemu księciu włodzimierskiemu Jerzemu II. W 1238 roku na tronie moskiewskim zasiadł syn wielkiego księcia Jerzego II - Włodzimierz Juriewicz.
Stolicą księstwa od początku jego istnienia było miasto Moskwa po raz pierwszy zmiankowane w 1147 roku, kiedy to Jerzy I Dołgoruki założył na Wzgórzu Borowieckim kreml moskiewski. W 1156 roku miasto zostało otoczone murami obronnymi. Moskwa odznaczała się dogodnym położeniem geograficznym, z dala od Złotej Ordy, z której strony można się było spodziewać najazdów i umiejscowieniem na wewnątrzruskich szlakach handlowych, które dostarczały książętom moskiewskim poważnych środków finansowych. Dzięki długim okresom pokoju szybko wzrastała liczba ludności księstwa.
Przypuszczalnie po śmierci Włodzimierza Juriewicza Księstwo Moskiewskie zostało z powrotem wcielone bezpośrednio do Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego. Jednak już kilka lat później na tronie moskiewskim zasiadł kuzyn Włodzimierza Michał Chrobry, który sprawował rządy w Moskwie w latach 1246/1247-1248. Michał był synem wielkiego księcia włodzimierskiego i kijowskiego Jarosława II Wsiewołodowica oraz młodszym bratem Aleksandra Newskiego. W 1248 roku po obaleniu swojego stryja, Światosława Wsiewołodowica, Michał został wielkim księciem włodzimierskim. Krótko potem zginął w bitwie z Litwinami. Po śmierci Michała na tronie moskiewskim zasiadł jego syn Borys panujący w latach 1248-1263.
W okresie panowania tatarskiego wodzem dużej rangi i zręcznym politykiem okazał się wielki książę kijowski i włodzimierski Aleksander Newski, pochodzący z Nowogrodu Wielkiego. W 1240 roku pokonał Szwedów w bitwie nad Newą, w 1242 roku rozgromił na jezorze Pejpus wojska krzyżackie oraz powstrzymał najeżdżające Ruś wojska litewskie. W 1252 roku otrzymał od chana Sartaka Wielkie Księstwo Włodzimierskie, a wraz z nim zwierzchnictwo nad wszystkimi księstwami ruskimi. Po śmierci Borysa w 1263 roku Aleksander Newski przeznaczył Księstwo Moskiewskie dla swego najmłodszego syna - Daniela.
Rządy Daniela
Z walk o sukcesję po Aleksandrze Newskim zwycięsko wyszło niewielkie wówczas Księstwo Moskiewskie, w którym od 1263 roku na tronie zasiadał najmłodszy syn Aleksandra, Daniel, założyciel moskiewskiej linii Rurykowiczów. Od tego momentu Księstwo Moskiewskie stało się monarchią dziedziczną, w której tron dziedziczyli członkowie rodziny panującej (do tej pory książęta moskiewscy byli zatwierdzani przez wielkich książąt włodzimierskich). Daniel mając w dniu śmierci ojca trzy lata uzyskał pełnię władzy w księstwie dopiero w 1277 lub wg innych źródeł w 1283 roku. Nowy książę moskiewski odziedziczył imię po swym bliskim krewnym Danielowi Halickiemu, zmarłemu w 1264 roku lub, według innej wersji otrzymał imię na cześć świętego Daniela Stility.
W latach 1300-1303 Daniel przyłączył do Księstwa Moskiewskiego znajdującą się tuż nad ujściem Moskwy Kołomnę, a także Peresław Zaleski i leżący na zachodzie Możajsk. Za panowania Daniela wybudowano w Moskwie Monastyr Święto-Daniłowski - obecnie jedną z rezydencji patriarchów Moskwy i Wszechrusi. Na krótko przed swoją śmiercią książę przyjął śluby zakonne i kazał się pochować właśnie w Monastyrze Święto-Daniłowskim.
Rządy Jerzego III
Daniel zmarł w 1303 roku pozostawiając tron swojemu najstarszemu synowi Jerzemu III. W tym samym roku zmarł także wielki książę włodzimierski Andrzej III. Fakt ten postanowił wykorzystać Jerzy i uzyskać tytuł wielkiego księcia włodzmierskiego. Głównym przeciwnikiem okazał się jego kuzyn, książę twerski Michał Jarosławicz (syn Jarosława III, brata Aleksandra Newskiego). Początkowo przewagę zdobył Michał, którego chan Złotej Ordy uznał za wielkiego księcia włodzimierskiego. Polityka Michała i Jerzego doprowadziła wkrótce na Rusi do wybuchu wojny domowej, która nie przyniosła rozstrzygnięcia.
W celu uzyskania przewagi nad Michałem, Jerzy wyruszył do stolicy Złotej Ordy Saraj Batu aby zawrzeć sojusz z chanem Ozbegiem. Pobyt Jerzego na dworze chana trwał dwa lata. W tym czasie książę zacieśnił stosunki z władcą Złotej Ordy, czego wynikiem było małżeństwo z siostrą Ozbega Agafią (Konczaką) i uznanie w 1317 roku Jerzego za wielkiego księcia włodzimierskiego. Obawiając się zjednoczenia Rusi, Ozbeg dążył do skłócenia księstw ruskich. Przeciwko silniejszemu księciu twerskiemu Michałowi, Ozbeg wyniósł na wielkoksiążęcy tron włodzimierski właśnie Jerzego. W kolejnych walkach została przez Michała pojmana Agafia, żona Jerzego, która wkrótce zmarła w niewoli. Śmierć Agafii dała Jerzemu powód do oskarżenia Michała o spisek przeciw Ozbegowi. Michał został wezwany do Saraj Batu i przez Ozbega zgładzony. Pozbycie się rywala, nie uchroniło jednak Jerzego od dalszych walk z jego następcami. W 1322 roku brat Michała i nowy książę twerski Dymitr Groźne Oczy uzyskał od chana Ozbega jarłyk na wielkie księstwo włodzimierskie. Po trzech latach Jerzy ponownie wyruszył do Saraj Batu aby wynegocjować nowy sojusz, jednakże na dworze chana padł ofiarą spisku Dymitra.
Jerzy III był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się w 1297 roku z księżniczką rostowską. Jego drugą żoną była Agafia. Pozostawił córkę Zofię, która w 1320 roku poślubiła Konstantego - syna największego konkurenta Jerzego, księcia twerskiego Michała. Dzięki efektownym rządom Jerzego prestiż Księstwa Moskiewskiego w owym czasie nieustale wzrastał. W 1325 metropolita Wszechrusi Piotr przeniósł stolicę Ruskiej Cerkwi Prawosławnej z Włodzimierza nad Klaźmą do Moskwy.
Rządy Iwana Kality
Po śmierci Jerzego III w Saraj Batu, władzę w Księstwie Moskiewskim przejął jego brat i zarazem najmłodszy syn Daniela Iwan I Kalita, który położył podwaliny pod przyszłą potęgę Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. W 1328 roku przy pomocy Tatarów pokonał księcia twerskiego Aleksandra Michajłowicza i w tym samym roku uzyskał tytuł wielkiego księcia włodzimierskiego. Iwan Kalita kontynuował politykę swego poprzednika zmierzającą do powiększania moskiewskich posiadłości książęcych, jednak uczynił to w niespotykany dotąd sposób. Udzielał pożyczek finansowych innym kniaziom, żądając w zamian zabezpieczenia na miastach i wsiach. Gdy nie mogli spłacić pożyczki odmawiał prolongowania długu i przyłączał te terytoria do Księstwa Moskiewskiego.
W 1328 roku Kalita przeniósł stolicę Wielkiego Księstwa z Włodzimierza do rodzimej Moskwy, co dało początek Wielkiemu Księstwu Moskiewskiemu. Nadal jednak wielcy książęta moskiewscy (do końca XIV wieku) najpierw obejmowali władzę we Włodzimierzu i tytułowali się wielkimi książętami włodzimierskimi. W 1335 roku Republika Nowogrodzka uznała władzę Iwana Kality jako wielkiego księcia. Moskwa stała się wówczas głównym ośrodkiem politycznym, religijnym i kulturowym Rusi. Iwan Kalita ufortyfikował Moskwę i otoczył kreml nową, dębową palisadą. Ufundował m.in. kamienny Sobór Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Skupowanie ziemi, fundowanie cerkwi i budowa fortyfikacji były jednakże kosztowne. W tym celu Iwan I skrzętnie gromadził fundusze (stąd jego przydomek "Kalita" - sakiewka) wykorzystując przy tym część trybutu przeznaczonego dla chana Złotej Ordy. Był to pierwszy przypadek, kiedy wielki książę podważył panowanie Złotej Ordy na Rusi.
Inne hasła zawierające informacje o "Księstwo Moskiewskie":
Wittenberga
...
Szlezwik
...
Klemens Maria Hofbauer
...
1225
...
1852
...
Wyprawy krzyżowe
...
Bar
...
Wielkie Księstwo Moskiewskie
Великое княжество МосковскоеWielikoje Kniażestwo MoskowskojeWielkie Księstwo Moskiewskie
←
←
1328-1547
→
Godło Wielkiego Księstwa MoskiewskiegoGodło Wielkiego Księstwa MoskiewskiegoPołożenie Wielkiego ...
1136
...
Austro-Węgry
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Księstwo Moskiewskie":
11 LISTOPADA (plansza 1)
...
128. Czasy Napoleona (plansza 15)
...
46. Wybrane konflikty na świecie (plansza 8)
...
|
