Kult jednostki − kult przywódcy w
imperialnym
,
autorytarnym
lub
totalitarnym
systemie władzy.
Cechy
Przywódca otaczany takim kultem jest przedstawiany przez państwową
propagandę
jako osoba nieprzeciętnie utalentowana, nieomylna, której cały
naród
jest winien wdzięczność. Jego wizerunek jest powielany w niezliczonych pomnikach, obrazach itd., a przypisywane mu myśli i wypowiedzi są nieustannie cytowane w książkach i innych mediach. Jakakolwiek próba kwestionowania geniuszu osoby otaczanej kultem bądź dewastowania jej wizerunków w totalitarnym państwie jest karana surowymi represjami.
Czasami kult przybiera formę
parareligijną
z "rytuałami" na część przywódcy, "modlitwami" do niego i "medytowaniem" jego wypowiedzi. Ciało przywódcy może zostać
zabalsamowane
i wystawione na widok publiczny w
mauzoleum
, np.
Mauzoleum Lenina
,
Mauzoleum Mao Zedonga
.
Pochodzenie terminu
Termin kult jednostki pochodzi z
rosyjskiego
(культ личности) i został po raz pierwszy użyty przez
Nikitę Chruszczowa
na XX Zjeździe
KPZR
w
1956
r. W wygłoszonym tam referacie
O kulcie jednostki i jego następstwach
Chruszczow potępił
Józefa Stalina
za błędy w przywództwie, wypaczenie
socjalizmu
i otaczanie swojej osoby kultem.
Inne przykłady
W
ZSRR
kultem otaczano także
Włodzimierza Lenina
oraz
Leonida Breżniewa
.
Za przykładem Stalina, kult wokół własnej osoby budowali także inni przywódcy komunistyczni:
Mao Zedong
,
Kim Ir Sen
oraz
Nicolae Ceausescu
, jak również niekomunistyczni dyktatorzy tacy jak
Saddam Husajn
. Do dziś cieszą się nim
Fidel Castro
,
Kim Dzong Il
, a próbowali i próbują się do niego odwoływać także przywódcy postkomunistyczni, m.in.
Saparmurat Nijazow
(1940-2006) oraz
Aleksander Łukaszenka
.
W
PRL
kult jednostki próbowano budować wokół
Bolesława Bieruta
.
W państwach o ustrojach opartych na ideologii nazistowskiej oraz faszystowskiej kultem otaczano
Adolfa Hitlera
i
Benito Mussoliniego
.
Zobacz też
