Legia Nadwiślańska Légion de la Vistule
Pieczęć Legii Nadwiślańskiej
Historia
Państwo	Księstwo Warszawskie I Cesarstwo Francuskie
Sformowanie	31 maja 1808
Rozformowanie	1814
Tradycje
Rodowód	Legii Polsko-Włoskiej
Dowódcy
Pierwszy	Józef Grabiński
Działania zbrojne
Wojny napoleońskie
Organizacja
Numer	brak
Podporządkowanie	osobisty nadzór Napoleona
Rodzaj wojsk	Piechota , kawaleria
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Skład	3 pułki piechoty i pułk lansjerów; od 1810 również 4 pułk piechoty

Józef Chłopicki w mundurze generała

Legia Nadwiślańska – polska jednostka powstała 31 marca 1808 roku w wyniku przemianowania tworzonej od wiosny 1807 roku na mocy dekretu Napoleona Legii Polsko-Włoskiej w związku z jej przejściem na żołd francuski w królestwie Westfalii .

Początkowo liczyła 5467 żołnierzy, a jej pierwszym dowódcą był generał Józef Grabiński . W przeciwieństwie do szwoleżerów była to formacja z zasady chłopska, a stanowiska oficerskie zajmowała tu zazwyczaj drobna szlachta.

Na podstawie umowy zawartej 10 maja 1808 między rządem Księstwa Warszawskiego a rządem francuskim , Księstwo zobowiązało się do zapewnienia stałego dopływu rekruta do Legii. Legia zorganizowana pod osobistym nadzorem Napoleona w Bajonnie składała się z 3 pułków piechoty (około 5000 żołnierzy) oraz z dowodzonego przez Jana Konopkę pułku lansjerów .

Legioniści Nadwiślańscy nosili ciemnoniebieskie kurtki i białe spodnie , a pułki różniły się jedynie kolorem kołnierzy, rabatów i wyłogów. Każdy pułk składał się z 2 batalionów - po 6 kompanii - przy czym pierwsza kompania była grenadierska , a ostatnia woltyżerska. Grenadierzy odróżniali się czerwonymi epoletami i czerwoną kitą na czako , a woltyżerowie żółtym kolorem sznurów, kity i epoletów.

Walki w Hiszpanii

W czerwcu 1808 wysłana do Hiszpanii w sile trzech pułków piechoty, od 19 czerwca do 14 sierpnia brała udział w pierwszym oblężeniu Saragossy .

Dowodzona przez płk. Józefa Chłopickiego rozbiła koło Epili siłi hiszpańskiej milicji zdążającej na odsiecz miasta. Wyróżniła się w bitwie pod Tudelą .

W walkach w Hiszpanii brały udział następujące jednostki Legii Nadwiślańskiej:

• 1 Pułk Piechoty Legii Nadwiślańskiej,
• 2 Pułk Piechoty Legii Nadwiślańskiej ,
• 3 Pułk Piechoty Legii Nadwiślańskiej,
• 4 Pułk Piechoty Legii Nadwiślańskiej (od 1810 ; wcześniej jako II Legia Nadwiślańska),
• Pułk Lansjerów Nadwiślańskich (inaczej: Pułk Jazdy Legionowej, Pułk Lansjerów Legii Polsko-Włoskiej, Pułk Rożnieckiego, od 18 lipca 1811 7 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów Liniowych )

W ciągu walk Hiszpanii, Legia odniosła szereg zwycięstw, m. in.:

• 20 grudnia 1808 - udział aż do kapitulacji w drugim oblężeniu Saragossy ,
• 15 czerwca 1809 - wygrana bitwa pod Marią,
• 18 czerwca 1809 - zadecydowała o zwycięstwie armii cesarskiej pod Belchite,
• styczeń 1810 - ułani Legii zajmując przełęcz Paso de los Despenaperros otworzyli armii francuskiej drogę do Andaluzji ,
• 14 maja 1810 - odebrała kapitulację obleganej przez siebie Leridy ,
• 16 maja 1810 - ułani rozbili piechotę angielską w bitwie pod Albuerą ,
• 21 czerwca 1810 - odebrała kapitulację obleganej Tarragony.

II Legia Nadwiślańska

8 lipca 1809 cesarz wydał dekret o utworzeniu II Legii Nadwiślańskiej, która powstać miała na bazie Polaków służących w armii austriackiej , którzy pod Wagram dostali się do francuskiej niewoli. Planowano utworzenie 3 pułków piechoty liczących łącznie 6000 żołnierzy. Gdy II Legia Nadwiślańska osiągnęła stan 2200 żołnierzy, przemianowana została na 4 pułk piechoty i w 1810 roku przerzucona została do Hiszpanii, gdzie dołączyła do pierwszej Legii Nadwiślańskiej.

3 marca 1812 w czasie przygotowań do wojny Napoleona z Rosją została włączona do Gwardii Cesarskiej. Oddziały wywodzące się z niej przeszły w tej kampanii cały szlak bojowy wraz z odwrotem do Francji. Jeszcze 19 marca 1814 utworzony z pozostałej piechoty polskiej po bitwie pod Lipskiem pułk piechoty nadwiślańskiej odznaczył się w bitwie pod Arcis-sur-Aube . Pułk ten wrócił do Polski po abdykacji Napoleona.

Galeria

Żołnierz Legii Nadwiślańskiej w 1810

1 Pułk Piechoty Legii Nadwiślańskiej

4 Pułk Piechoty Legii Nadwiślańskiej

Lansjer nadwiślański (po lewej)

Zobacz też

• Legiony Polskie we Włoszech
• Legia Naddunajska
• Legia Polsko-Włoska
• Wielka Armia

Literatura

• Mała Encyklopedia Wojskowa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1967, Wydanie I, Tom 2

Linki zewnętrzne

• Zdobycie Saragossy
• IV Pułk Legii Nadwiślańskiej / 1 Kompania Szkoły Podchorążych Piechoty