Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Liberalizm

Liberalizm

Liberalizm (z łac. liberalis – wolnościowy, od łac. liber – wolny) – ideologia i kierunek polityczny według którego wolność jest nadrzędną wartością. Liberalizm jest ściśle związany z indywidualizmem , stanowczo odrzuca kolektywizm oraz opowiada się za jak najmniejszym krępowaniem wolności jednostki poprzez prawo. Konsolidując, liberałowie uważają, że kompromis pomiędzy prawem a nieskrępowaną wolnością powinien być jak najmniejszy.

Swoja nazwę zawdzięcza hiszpańskim liberales, opozycjonistom wobec arbitralnych rządów monarchii hiszpańskiej.[1]

Spis treści

Historia liberalizmu

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

Liberalizm wywodzi się z okresu Oświecenia . Skupiał on zwolenników tej epoki i związanych z nią nurtów filozoficznych. Postulował przeprowadzenie szeregu reform społeczno-politycznych, takich jak: zniesienie ustroju feudalnego , ograniczenie przywilejów szlacheckich , zastąpienie pańszczyzny wolnością gospodarczą, wprowadzenie równości obywateli wobec prawa, ograniczenie roli Kościoła, zniesienie monarchii i absolutyzmu , wprowadzenie demokracji opartej na konstytucyjnej zasadzie trójpodziału władzy czy też respektowanie praw człowieka , swobód obywatelskich i zasad tolerancji .

Istnieje nurt konserwatywno-liberalny łączy idee konserwatyzmu i liberalizmu. Jest on połączeniem silnego prawa i przywiązania do tradycyjnych wartości przez państwo - w ramach konserwatyzmu; liberalizm pełni w nim funkcję porządkową, skracając prawo, jednocześnie nie czyniąc go słabszym, a tradycyjne wartości uszczupla o (przymusową) powszechność (czego jednocześnie nie można przypisać konserwatyzmowi; przymus leży w gestii państwa), tworząc prawo do indywidualnego wyboru dla każdego z osobna.

W 1823 we Francji odbyło się spotkanie grupy liberałów, na którym przyjęto dokument ("Plan liberałów na rzecz wzmocnienia rewolucji"), w którym to zawarte były postulaty nawiązania intensywnych stosunków pomiędzy liberałami z innych krajów. Na spotkaniu w Genewie w 1924 powołano do życia Międzynarodowe Porozumienie Partii Radykalnych i Podobnych Partii Demokratycznych, na czele którego stanął Francuz M.F. Buisson. W kwietniu 1947 w Oksfordzie odbył się kongres założycielski Międzynarodówki Liberalnej , w wyniku którego opublikowano wspólny manifest[2].

Aspekty liberalizmu

Klasyczne poglądy liberalne cechuje nastawienie, że ani rząd , ani żadna grupa czy jednostka społeczna, nie powinny w żaden sposób zakłócać wolności jednostki, a jedynym dopuszczalnym zniewoleniem jest sytuacja, gdy jednostka stanowi rzeczywiste zagrożenie dla czyjejś wolności lub mienia. Liberałowie są za jak najmniejszą ingerencją w życie obywateli organów, które powołane zostały przez (liberalne) państwo do chronienia interesów wspólnoty, które byłoby jej trudno osiągnąć - jak uważają. Liberalizm klasyczny różni się od ideologii obecnie uznawanej za liberalną, której miano liberalnej przypisuje się w związku z rewolucją semantyczną XX-ego wieku, diametralnie. Jedną z tych różnic jest, dajmy na to, prawo do adopcji dzieci przez związki homoseksualne. Liberałowie w sensie dzisiejszym opowiadają się za nim. Liberałowie klasyczni zaś, uważają, że dziecko powinno mieć wolny wybór kształtowania swojego życia, którego - jak uważają - nie da mu rodzina złożona z dwóch osób tej samej płci. Ów przykład ukazuje, że liberalizm popiera naturalne rozwiązania, argumentując, że nie da się mieć wciąż -2, dodając -1 do -1 tylko dlatego, że i -2 i (obie) -1'ki są tego samego znaku.

Formy liberalizmu występujące w różnych jego nurtach to:

  • liberalizm polityczny – jest przekonaniem, iż jednostki są podstawą prawa i społeczeństwa. Zgodnie z tym przekonaniem społeczeństwo wraz ze swoimi instytucjami powinno chronić wolność pojedynczych jednostek bez faworyzowania tych o wyższej pozycji społecznej. Magna Charta Libertatum z 1215 roku jest przykładem politycznego dokumentu potwierdzającego, że prawa jednostki stoją ponad przywileje monarchów. Polityczny liberalizm kładzie nacisk na umowę społeczną , zgodnie z którą obywatele tworzą prawa ich dotyczące i jednocześnie zgadzają się na ich przestrzeganie. Umowa ta jest oparta na przekonaniu, że obywatele wiedzą najlepiej, co jest najlepsze dla nich. Liberalizm polityczny stał się początkiem liberalnej demokracji.
  • liberalizm społeczny (kulturowy, obyczajowy) – skupia się na prawach jednostek do ich sumienia i stylu życia. Liberalizm kulturowy obejmuje takie kwestie jak wolność seksualna, wolność religijna, wolność poznawcza oraz ochronę przed ingerencją państwa w sferę życia prywatnego. O liberalizmie kulturowym pisał John Stuart Mill w swoim dziele O wolności (On Liberty), ostro sprzeciwiając się ingerencji państwa w życie prywatne jednostek, które mają prawo do własnej moralności jak i w skrajności także czynienia szkody samym sobie[3]. Przykładem liberalizmu kulturowego jest np. sprzeciw wobec państwowych regulacji dotyczących sztuki , gier hazardowych , seksu , prostytucji , aborcji , antykoncepcji , alkoholu i narkotyków .
  • liberalizm ekonomiczny (gospodarczy) - pogląd, który odrzuca wszelkie ograniczenia, które krępują wolny rozwój gospodarczy i wolną konkurencję na rynku, promując „państwo-minimum” tzn. państwo ograniczające swoją działalność do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, zewnętrznego oraz zajmowania się sprawami, którymi nie jest w stanie zająć się prywatny kapitał. Warto zauważyć, że wszystkie środki, które posiada państwo, aby wypełniać funkcje, z którymi - jak wyżej - prywatny kapitał "nie jest w stanie sobie poradzić" pochodzą właśnie z prywatnego kapitału.
  • liberalizm socjalny – zwany także nowym liberalizmem lub reformowanym liberalizmem powstały w późniejszych latach XIX wieku w krajach rozwijających się, na który wpływ miały poglądy Jeremiego Benthama oraz Johna Stuarta Milla . Według poglądu warunkiem korzystania z wolności jest zagwarantowanie przez państwo wszystkim obywatelom równych szans w dostępie do podstawowych dóbr (np. edukacji, kultury, służby zdrowia).

Nurty liberalizmu

Zgodnie z tradycją liberalizmu wolność jednostki jest najważniejszą wartością, która ma zastosowanie do wszystkich sfer życia w społeczeństwie. Zgodnie z tym poglądem, błędem jest oddzielanie różnych form liberalizmu, jakie ma miejsce w jego nurtach, gdyż wszystkie są konsekwencją jednej filozoficznej zasady wolności.

Z klasycznego liberalizmu wywodzi się wiele współczesnych nurtów politycznych:

Leseferyzm

Leseferyzm postuluje wycofanie się państwa z ingerencji w gospodarkę. Postuluje prywatyzację , deregulację , obniżenie podatków i zniesienie barier celnych . Ekonomiczny liberalizm jako główny aspekt leseferyzmu stanowi przeciwwagę dla socjaldemokratów i modelu państwa opiekuńczego .

Liberałowie ekonomiczni nie postulują bezpośredniej walki z biedą i bezrobociem. Według nich sposobem rozwiązania tych problemów jest obniżenie podatków, a tym samym pozostawienie w kieszeni podatnika pieniędzy na inwestycje, które tworzą miejsca pracy i powodują obniżenie poziomu bezrobocia.

Libertarianizm

Libertarianizm opowiada się za ograniczeniem państwa do roli "nocnego stróża" ( minarchizm ), bądź też całkowitą jego likwidacją ( anarchokapitalizm ). Libertarianie postulują wycofanie rządu z zajmowania się zarówno gospodarką jak i sprawami społecznymi. Typowi przedstawiciele: amerykańska Partia Libertariańska , Ayn Rand .

Konserwatywny liberalizm

Konserwatywny liberalizm charakteryzuje się konserwatyzmem światopoglądowym, natomiast w sferze ekonomii opiera się na klasycznym liberalizmie ekonomicznym takich ekonomistów jak Milton Friedman czy Ludwig von Mises . Partie konserwatywno-liberalne w Europie zachodniej obecnie nie odgrywają większej politycznej roli, "w związku ze wspomnianymi zmianami semantycznymi" - jak argumentowaliby konserwatywni-liberałowie. W USA znacząca część Republikanów ma poglądy konserwatywno-liberalne. W Polsce partią konserwatywno-liberalną jest Unia Polityki Realnej oraz Wolność i Praworządność .

Neoliberalizm

Neoliberalizm to kierunek we współczesnej ekonomii przyjmujący za podstawę funkcjonowania gospodarki wolną grę sił rynkowych, lecz dopuszczający ingerencję państwa w określonym zakresie.

Katolicki liberalizm

Katolicki liberalizm to zespół poglądów wyznawanych przez katolików aprobujących ideologię liberalną i dążących do tego, by Kościół katolicki uznał ustrój społeczny oraz polityczny opierający się na liberalizmie. Ruch ten ma swoją genezę w rewolucji francuskiej .

Socjalliberalizm

Socjalliberalizm oprócz uznawania zachowania praw i wolności popieranych przez klasycznych liberałów mocno podkreśla świeckość , jak również (choć niekoniecznie) antyklerykalizm . Pod tym względem do partii socjalliberalnych zalicza się najczęściej partie lewicowe i centrolewicowe .

Europejscy i amerykańscy socjalliberałowie są za prawem do aborcji , do eutanazji , dekryminalizacją niektórych środków psychoaktywnych i równymi prawami dla homoseksualistów , w tym za prawnym uznaniem związków partnerskich .

Zielony liberalizm

Zielony liberalizm to termin odnoszący się do liberałów, którzy inkorporowali część założeń zielonej polityki do swojej ideologii.

Libertynizm

Pogląd uzasadniający różnie rozumianą wolność w skrajnych postaciach. Libertynów charakteryzuje laicyzm, wolnomyślicielstwo i sceptycyzm. Ruch powstały we Francji na przełomie XVII i XVIII w. Libertynizm skierowany był przeciwko autorytetom i moralności płynącej z religii i tradycyjnej obyczajowości. Z libertynizmem praktycznie zawsze łączy się liberalizm obyczajowy.

Europejski liberalizm

Europejski liberalizm opowiada się za rozszerzeniem zakresu swobód obywatelskich (liberalizm polityczny) oraz ograniczeniem ingerencji państwa w rynek (liberalizm gospodarczy). Typowy przedstawiciel to ELDR .

Europejscy liberałowie popierają umiarkowaną ingerencję państwa w służbę zdrowia , edukację , emerytury , walkę z biedą i bezrobociem . Przeciwne stanowisko w tej kwestii postulują konserwatywni liberałowie i libertarianie , według których rola państwa powinna być również ograniczona w tych dziedzinach, proponując całkowitą prywatyzację lub mieszane modele prywatno-państwowe.

Amerykański liberalizm

Amerykańskie określenie liberalizmu odnosi się w swym pojęciu przede wszystkim do koncepcji społecznych, jest zaś w opozycji do tradycyjnie rozumianego liberalizmu w sferze gospodarczej. Amerykański liberalizm jest w poglądach ekonomicznych bliższy europejskiej socjaldemokracji niż europejskiemu liberalizmowi. Typowi jego przedstawiciele to część amerykańskiej Partii Demokratycznej . Amerykański liberalizm postuluje zwiększenie roli państwa, zarówno w sferze społecznej jak i w gospodarce , celem wyrównania szans. W sferze gospodarczej (swobód ekonomicznych) tradycyjnemu pojmowaniu liberalizmu bliższa jest Partia Republikańska .

Przypisy

  1. Norman Davies, Europa. Rozprawa Historyka z Historią, Wydawnictwo Znak, Kraków 1998, s. 852
  2. Oksfordzki manifest liberalizmu z 1947 roku
  3. John Stuart Mill, Utylitaryzm. O wolności, Wydawnictwo: Naukowe PWN, ISBN: 9788301143336

Bibliografia

  • Rawls John, Liberalizm polityczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN: 8301126442
  • Miłowit Kuniński, "O cnotach, demokracji i liberalizmie rozumnym", Kraków, 2006, Ośrodek Polskiej Myśli Politycznej
  • Stanisław Michalkiewicz, "Dobry >>zły<< liberalizm", Wydawnictwo "von Borowiecki", 2005, ISBN: 838768984X

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Liberalizm":

Adolf Hitler ...

Anarchizm ...

Partia Demokratyczna (USA) Dennis Kucinich Data założenia 1820 (współczesna), 1792 (historyczna)Siedziba430 South Capitol Street SE Waszyngton 20003Ideologia Amerykański Liberalizm , centrolewica , socjalLiberalizm , socjaldemokracja Afiliacja międzynarodowaSojusz Amerykańskich i Europejskich DemokratówKolor(y) Niebieski Strona internetowa www.democrats.org Stany Zjednoczone Godło USATen ...

Państwo opiekuńcze ...

Friedrich Hayek ...

Tygodnik Powszechny ...

Styl politycznego myślenia ...

Oskar I ...

Partia Republikańska (USA) Partia RepublikańskaPaństwo   Stany Zjednoczone  Data założenia 28 lutego 1854 Adres siedziby310 First Street SE Waszyngton 20003Ideologia polityczna konserwatywny Liberalizm , centroprawica CzłonkostwomiędzynarodoweMiędzynarodowa Unia DemokratówBarwy Czerwony http://www.gop.com/ Stany Zjednoczone Godło USATen artykuł jest częścią serii: Ustrój i politykaStanów ...

Społeczeństwo otwarte ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Liberalizm":

203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 12) państwowy - polityka aktywnego ingerowania państwa w gospodarkę kraju. Interwencjonizm jest przeciwieństwem Liberalizmu gospodarczego. Główne cele interwencjonizmu to: ograniczenie bezrobocia do poziomu minimalnego pobudzenie popytu globalnego podniesienie ...

204 Kryzys europejskiej myśli demokratycznej (plansza 14) Doktryna ta sprzeciwiała się demokracji parlamentarnej, głosząca kult państwa, podkreślała niechęć do Liberalizmu. Nazizm Narodowy socjalizm, totalitarna ideologia Niemieckiej Narodowo Socjalistycznej Partii Robotników (NSDAP), ...

136 Przemiany demograficzne, społeczne i gospodarcze na świecie w XIX w. (plansza 10) Przemiany demograficzne, społeczne i gospodarcze na świecie w XIX w. Wyznawcy Liberalizmu popierali rozwój kapitalistycznej przedsiębiorczości i przemysłu oraz byli przeciwni resztkom pozostawionego ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie