Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Lipa

Lipa

Lipa
Morfologia (lipa drobnolistna)

Morfologia (lipa drobnolistna)
Systematyka [1]
Domena : eukarionty
Królestwo : rośliny
Klad : rośliny naczyniowe
Klad : rośliny nasienne
Klasa : okrytonasienne
Klad : klad różowych
Rząd : ślazowce
Rodzina : ślazowate
Rodzaj :lipa
Nazwa systematyczna
Tilia L.
Sp. Pl. 514. 1753
Gatunek leczniczy
Pokrój
Liść lipy
Tilia insularis, kwiatostan

Lipa (Tilia) – rodzaj długowiecznych drzew należący do podrodziny lipowatych . Rosną w umiarkowanej strefie półkuli północnej. Zalicza się do niego ok. 30 gatunków . Gatunkiem typowym jest Tilia europaea L.[2].

Spis treści

Morfologia

Pień
Czasami z odrostami u podstawy, stosunkowo krótki, przeważnie prosty, u starszych okazów bardzo gruby.
Kora
Ciemnoszara lub szarobrunatna, z biegnącymi wzdłuż spękaniami i sieciowato rozgałęzionymi listewkami, jednak niezbyt grubo i głęboko rzeźbiona. Pączki z dwoma lub trzema łuskami mogą być bardzo różnej wielkości, podłużnie owalne, z przodu zaokrąglone.
Liście
Pojedyncze, skrętoległe, sercowate, u nasady często lekko asymetryczne. Brzegi karbowano-piłkowane.
Kwiaty
Obupłciowe, żółte lub białe, zebrane w baldachogrona lub dwuramienne wierzchotki . Do osadki kwiatostanu przyrośnięta jest podłużna podsadka . Płatków korony i działek kielicha po 5, słupek 1, pręciki liczne. U części gatunków występują płonne pręciki, tzw. prątniczki .
Owoc
1-3 nasienny orzeszek .

Biologia

Rośliny wieloletnie , drzewa. Kwiaty są zwykle pachnące i miododajne. Są to dość długowieczne drzewa. W Polsce najstarsza lipa rośnie w wsi Cielętniki ( gmina Dąbrowa Zielona , woj. śląskie ). Ma 525 lat, obwód pnia ok. 10 m, wysokość ok. 35 m (2000 r.).

Systematyka

Pozycja systematyczna wg APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)

Należy do podrodziny Tilioideae, rodziny ślazowatych Malvaceae, rzędu ślazowców , kladu różowych (rosids) w obrębie okrytonasiennych (Magnoliophyta )[1][3].

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Malvanae Takht., rząd ślazowce (Malvales Dumort.), podrząd Tiliineae Rchb., rodzina lipowate (Tiliaceae Juss.), podrodzina Tilioideae Arn., plemię Tilieae Bartl., podplemię Tiliinae A, Dumont., rodzaj lipa (Tila L.)[4].

Gatunki dziko rosnące w Polsce
Gatunki uprawiane (wybór)[5]
  • lipa amerykańska (Tilia americana L.)
  • lipa holenderska (Tilia ×europaea L.)
  • lipa japońska (Tilia japonica (Miq.) Simonk.)
  • lipa krymska (Tilia ×euchlora K. Koch)
  • lipa mongolska (Tilia mongolica Maxim.)
  • lipa srebrzysta (Tilia tomentosa Moench)

Zastosowanie

Lipa w kulturze

  • Lipa uznawana jest za narodową roślinę Czechów (pojawia się na fladze prezydenckiej), Słowaków , Słoweńców (nieoficjalna waluta Słowenii z lat 1989 – 1990), Serbów Łużyckich (m.in. w logo organizacji Domowina ). W Chorwacji zdawkowa jednostka monetarna nosi nazwę lipa .
  • Lipa była opisywana przez wielu poetów i pisarzy. Najcudowniejszą z naszych lip, opisał Jan Kochanowski we fraszce Na lipę. Juliusz Słowacki w swej „Podróży na Wschód”, myśląc z tęsknotą o Polsce, wyznaje: "Lubiłem lipę, co nad sławnym Janem". Maria Konopnicka , znakomita znawczyni chłopskich obyczajów pisała: "Kołysz mi się kołysz,kołysko lipowa! Niechaj cię, Jasieńcu Pan Jezus zachowa!".
  • Ślady uwielbienia lipy przetrwały do dziś w nazwach niektórych miejscowości – Święta Lipa, Świętolipie, Święte Lipy... a wieś Święta Lipka (na granicy Warmii i Mazur , nad jeziorem Dejnowo ) jeszcze długo po przyjęciu chrześcijaństwa słynęła jako przybytek pogańskich bogów. Dawni Słowianie wierzyli[6], że lipa ochrania przed piorunami a dotknięcie jej pnia uzdrawia. W mitologii rzymskiej drzewo to poświęcone było bogini Wenus .

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website ( ang. ). 2001–. [dostęp 2010-02-19].
  2. Index Nominum Genericorum . [dostęp 2009-04-03].
  3. United States Department of Agriculture Agricultural Research Service: Family: Malvaceae Juss. ( ang. ). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-19].
  4. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Tilia ( ang. ). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-04-03].
  5. Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. . 
  6. Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 72. . 

Bibliografia

  1. Bugała W. 1991. Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
  2. W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955. 
  3. Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. . 
  4. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. . 
  5. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. 


Inne hasła zawierające informacje o "Lipa":

Pęcice w nim wiele cennych okazów drzew, między innymi: 250-letnie wiązy szypułkowe , oraz Lipa drobnolistna o obwodzie 7 metrów oceniana na 400 lat i należąca ...

Janusz Józefowicz Małgosia contra Małgosia obsada (gościnnie): 1997 - 2006 : Klan jako on sam 2003 - 2006 : Fala zbrodni jako Lipiński 'Lipa' 2005 - 2006 : Niania jako Gwiazda Ważniejsze opracowania choreograficzne i reżyseria przedstawień teatralnychZłe zachowanie ...

Bór świeży ...

Kwartnik P albo PO/snaniensis/, na rewersie - D/e/ Grodi/s/ albo De Grodis, drzewo- Lipa.Współcześnie kwartnik Henryka III w niezłym stanie osiąga cenę ok. 1000 zł. ...

1969 syn Doma DeLuisa 19 sierpnia - Matthew Perry , amerykański aktor 26 sierpnia - Tomasz "Lipa" Lipnicki , polski muzyk rockowy, wokalista i gitarzysta 9 września - Piotr Babinetz , ...

Pojezierze Kaszubskie silvatica) dęby (Quercus robur i Quercus sessilis), grab pospolity (Carpinus betulus) i Lipa drobnolistna (Tilia cordata). Miejscami znajdują się lasy łęgowe w których dominuje ...

Sanok Pierwszą wzmiankę o Sanoku z 1150 , w 850 rocznicę powstania grodu upamiętnia Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), surmia (Catalpa bignonioides) o imieniu "Jerzy" – Jerzego ...

Masakry więzienne NKWD 1941 do następnego dnia zwłoki nadal rozstrzeliwanych wrzucano z mostu do rzeki Złota Lipa . W sumie zginęło ponad 300 więźniów, reszta - około 80 - ...

Chodak ...

Francuski kalendarz rewolucyjny ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Lipa":

Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 13) to lasy świerkowe. Powyżej rozpościera się piętro kosodrzewiny. - typowa roślinność to: buk, Lipa drobnolistna, dąb, buk, mchy, żywiec cebulkowy, zawilec gajowy, występują w górach-Karpaty ...

Rośliny użytkowe (plansza 4) wilcza jagoda muszkatołowiec wonny ogórek lilia biała marzanna barwierska konwalia majowa macierzanka tymianek chmiel granatowiec właściwy kauczukowiec brazylijski naparstnica purpurowa goździkowiec korzenny orzech włoski winorośl indygowiec barwierski Lipa pieprz drzewo oliwne akant bawełna ...

Lasy i leśnictwo w Polsce (plansza 17) na mróz i wiatr, dobrze znosi też zaciemnienie. Drewno ma mała wartość użytkową. Lipa drobnolistna Duże drzewo o regularnej koronie, dobrze rozwinięty system korzeniowy. Kwiaty na ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie