Kamień litograficzny pokryty rysunkiem.

Litografia (zob. lit) — technika graficzna zaliczana do druku płaskiego , gdzie rysunek przeznaczony do powielania wykonuje się na kamieniu litograficznym , także odbitki wykonane tą techniką.

W klasycznej litografii rysunek nanosi się zatłuszczającą kredką lub tuszem litograficznym na kamień — gładko wypolerowany lub przetarty ostrym piaskiem, co daje efekt gruboziarnistej faktury na odbitce. Po wykonaniu rysunku powierzchnia kamienia jest zakwaszana słabym roztworem kwasu azotowego i gumy arabskiej . Dzięki temu niezarysowane partie zostają uodpornione na zatłuszczenie farbą — stają się oleofobowe , a zarazem pozostają hydrofilne, czyli przyjmujące wodę. Wtedy właśnie rysunek zwilża się wodą, po czym nanosi się na niego farbę drukarską , którą przyjmują tylko oleofilowe — niewytrawione, zatłuszczone wcześniej kredką lub tuszem — fragmenty. Odbitki wykonuje się przykładając zwilżony papier do kamienia stanowiącego matrycę i odbijając na prasie litograficznej, która ze względu na kruchość kamienia skonstruowana jest inaczej niż prasa używana w technikach metalowych.

W grafice artystycznej popularna jest technika zwana ossa sepia polegająca na wykonywaniu rysunku negatywowego na kamieniu.

Niektóre odmiany tej techniki, takie jak kamienioryt czy kwasoryt na kamieniu należą do druku wklęsłego . Techniką litograficzną wykonuje się też matryce na płytach aluminiowych — algrafia i na płytach cynkowych — cynkografia.

Historia litografii

Technikę litograficzną wynalazł w 1798 roku Alois Senefelder ( 1771 — 1834 ). W Polsce pierwszą pracownię litograficzną założono w 1818 . Rozwój tej techniki doprowadził do powstania druku offsetowego .

Ta sekcja jest . Jeśli możesz, .

Artyści zajmujący się litografią

Litografię uprawiali wybitni malarze i graficy:

• Alfons Mucha
• Honoré Daumier ,
• Eugène Delacroix ,
• Odo Dobrowolski ,
• Henri de Toulouse-Lautrec ,
• Pierre-Auguste Renoir ,
• Henri Matisse ,
• Marc Chagall ,
• Pablo Picasso ,
• Stanisław Wyspiański ,
• Leon Wyczółkowski .

Przykłady litografii

Julius Greth, Brama Wyżynna w Gdańsku

Adam Leure, Zamek w Lublinie , 1860

mapa z encyklopedii Orgelbranda z 1902 roku, 33×24 cm

Honoré Daumier , Rue Transnonain , 1834

Bibliografia

• Krystyna Czarnocka, Półtora wieku grafiki polskiej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1962.

Zobacz też

• chromolitografia
• grafika warsztatowa
• poligrafia

Linki zewnętrzne

• Polska litografia barwna pierwszego trzydziestolecia XX wieku — artykuł i galeria litografii na stronie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.