Repoblikan'I Madagasikara République de Madagascar Republic of Madagascar Republika Madagaskaru
Flaga Madagaskaru Godło Madagaskaru Flaga Madagaskaru Godło Madagaskaru
Dewiza : ( malg. ) Tanindrazana, Fahafahana, Fandrosoana (Ojczyzna, Wolność, Postęp)
Hymn : Ry Tanindraza nay malala ô
Położenie Madagaskaru
Język urzędowy	francuski , malgaski , angielski [2]
Stolica	Antananarywa
Ustrój polityczny	dyktatura wojskowa
Głowa państwa	prezydent Wysokiej Władzy Przejściowej Andry Rajoelina
Szef rządu	premier Albert Camille Vital
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	46. na świecie 587 040 [3] km² 5 500 km² (0,94%)
Liczba ludności  ( 2009 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	56. na świecie 20 653 556 [4] ▲ 34,14 osób/km²
Jednostka monetarna	ariary (MGA)
Niepodległość	od Francji 26 czerwca 1960
Strefa czasowa	UTC +3
Kod ISO 3166	MG
Domena internetowa	.mg
Kod samochodowy	RM
Kod telefoniczny	+261
Mapa Madagaskaru
1 Język angielski został wprowadzony jako urzędowy zmianą konstytucji w 2007 2 Dane podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) ( ang. ) 3 Dane szacunkowe na lipiec 2009 roku, podane za CIA The World Factbook (źródło: CIA) ( ang. )

Madagaskar ( malg. Madagasikara, franc. Madagascar, ang. Madagascar; Republika Madagaskaru – Repoblikan'I Madagasikara, République de Madagascar, Republic of Madagascar) – państwo położone na wyspie Madagaskar w zachodniej części Oceanu Indyjskiego , u południowo-wschodnich wybrzeży Afryki . Madagaskar jest czwartą co do wielkości wyspą na świecie. Na Madagaskarze przeważa hodowla i pasterstwo, występuje również rolnictwo prymitywne, plantacje roślin tropikalnych, eksploatacja drewna, zbieractwo, myślistwo, oraz rolnictwo śródziemnomorskie. Występują dwie strefy roślinne: na północy suche lasy podrównikowe, a w centrum i na południu sawanny.

Pochodzenie nazwy

W Polsce przez pewien czas po uzyskaniu przez Madagaskar niepodległości w 1960 używano wobec tego państwa nazwy "Republika Malgaska", wywodzonej od nazwy rdzennych mieszkańców tej wyspy, Malgaszów .

Geografia

Madagaskar z powierzchnią 587 040 km² jest 46. co do wielkości państwem na świecie i czwartą co do wielkości wyspą. Wielkością porównywalny jest do Kenii . Na wschodnim wybrzeżu przeważają niziny, które przechodzą w strome urwiska, centralna część w głównej mierze składa się z wyżyn. Na północy kraju Masyw Tsaratanana zbudowany z gór wulkanicznych (najwyższym szczytem wyspy jest wygasły wulkan Maromokotro 2876 m n.p.m. ). Na zachodnim wybrzeżu wiele zatoczek i rozległych równin. Południe wyspy to region płaskowyżów i pustyń.

Podział administracyjny

Historia

Archeolodzy datują, iż pierwsi ludzie przybyli na Madagaskar pomiędzy II a V wiekiem naszej ery z południowo-wschodniej Azji, najprawdopodobniej z Borneo . Równocześnie, lub krótko po tym przybyli Bantu z Afryki. W VII wieku kupcy arabscy założyli na Madagaskarze faktorie .

• 10 sierpnia 1500 portugalski statek dowodzony przez Diogo Diaza , zniesiony przez prądy morskie trafił na nieznaną wyspę (Madagaskar). Z uwagi na okoliczność, iż na ten dzień przypadały imieniny Świętego Wawrzyńca wyspę nazwano wyspą Świętego Wawrzyńca.
• ok. 1600 ziemie kontrolowane przez lud Merina zostają podzielone na siedem niezależnych lokalnych państw-miast.
• w 1625 jeden z lokalnych wodzów plemienia Merina o imieniu Andrianjaka zakłada w sercu wyspy obecną stolicę Republiki Madagaskaru Antananarivo .
• w 1643 Francuzi założyli na Madagaskarze faktorię Fort Dauphin , która przetrwała do 1672 roku. Mieszkańców ewakuowano w 1674 roku.
• w latach 1646 - 1649 Anglicy próbują kolonizować wyspę, zakładając osady niedaleko obecnego miasta Toliara oraz wyspy Nosy Be .
• w 1665 dyrektor generalny François Caron Francuskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej ( fr. Compagnie des Indes Orientales) dopłynął do Madagaskaru. Kompanii nie udało się założyć kolonii na Madagaskarze, jednakże w tymże roku francuscy kolonizatorzy osiedlili się na pobliskich wyspach, tj. Reunion (pierwotnie nazwaną Bourbon) oraz Mauritius (nazwaną Île-de-France).
• w latach 1680 - 1725 Madagaskar był jedną z ulubionych kryjówek piratów .
• w 1745 w państwie Ambohimanga przychodzi na świat Ramboasalama.
• w 1776 Maurycy Beniowski , którego w 1773 rząd Francji wysłał z misją kolonizacyjną na Madagaskar, został przez tubylców obwołany królem (ampansakebe) wyspy.
• w 1783 wybucha powstanie przeciwko władcy państwa-miasta Ambohimanga o imieniu Andrianjafy. Andrianjafy zostaje pojmany i sprzedany w niewolę – jednakże Ramboasalama uwalnia go. Za ten wyczyn Andrianjafy adoptuje Ramboasalama i nadaje mu nowe imię Andrianampoinimerina. Obaj kontynuują walkę z rebeliantami z fortu Ilafy.
• w 1786 Andrianjafy zawiera traktat pokojowy z państwem-miastem Antananarivo.
• w 1790 umiera władca Ambohimanga Andrianjafy. Andrianampoinimerina zostaje nowym władcą państwa Ambohimanga. Merina zaprzestaje płacić trybut plemieniu Sakalava z państwa-miasta Menabe.
• w 1792 Andrianampoinimerina zdobywa Antananarivo .
• w 1793 Antananarivo zostaje wyznaczone na stolicę królestwa Merina.
• w 1808 Radama aby uzyskać primogeniturę skrytobójczo morduje najstarszego syna Andrianampoinimerina – Ramavolahy'ego.
• kolejno w 1820 , 1821 i 1822 Radama I przeprowadza najazdy na królestwo Menabe. Władca Menebe Ramitraho proponuje Radamie I mariaż. Radama I poślubia córkę Ramitraho – Rasalimo. Pomimo mariażu Radama I kontynuuje ofensywę i dopiero w 1827 przystępuje do rokowań pokojowych. Z uwagi na śmierć Radamy I pokój nie został zawarty.
• 1824 największa grupa etniczna Madagaskaru – lud Merina po podbiciu prawie całej wyspy tworzy królestwo Merina, które przetrwało do 1896 .

Radama I

• • władcy królestwa Merina:
    • król Andrianampoinimerina (1783-1810)
    • król Radama I (1810-1828)
    • królowa Ranavalona I Okrutna (1828-1861)
    • król Radama II (1861-1863)
    • królowa Rasoherina (1863-1868)
    • królowa Ranavalona II (1868-1883)
    • królowa Ranavalona III (1883-1897)
• w 1834 po śmierci Ramitraho królestwo Merina anektuje południową część królestwa Menabe.
• w 1846 królowa Ranavalona I lokuje w stolicy Menabe oddziały wojska oraz osadników w anektowanej części królestwa. Pomimo braku traktatu pokojowego już nigdy więcej nie prowadzono działań wojennych, a dwa miasta należące do plemienia Sakalava, tj. Menabe i Boina ( Mahajanga ) nigdy nie zostały zaanektowane przez plemię Merina.
• w 1883 Francuzi dokonują inwazji na Madagaskar i rozpoczynają pierwszą wojnę francusko-hovską^[1].
• w 1885 Anglicy uznają francuskie prawa do Madagaskaru.
• w 1895 Francuzi zdobywają stolicę królestwa Merina Antananarivo .
• 1896 upadek królestwa Merina nastąpił w dniu w którym francuski parlament przyjął uchwałę o zaanektowaniu wyspy oraz o wysiedleniu królowej Ranavalona III początkowo na wyspę Reunion , a następnie do Algierii .
• 14 sierpnia 1897 pod Anosimena i 30 sierpnia 1897 Ambiky 10.000 wojowników plemienia Sakalava, uzbrojonych w strzelby stacza dwie bitwy z oddziałami francuskimi. Król Menabe Toera ginie w walce. Jednakże Francuzi anektują Menabe dopiero w 1900 roku.
• 1912 – powstały pierwsze organizacje niepodległościowe.
• 18 września 1942 na wschodnim brzegu wyspy kontrolowanej przez Francję Vichy w Tamatave lądują oddziały brytyjskie.
• 22 września 1942 oddziały wierne rządowi w Vichy opuściły stolicę Tananariwę i wycofały się na południe. Następnego dnia wojska brytyjskie i wolnych Francuzów zajmują miasto.
• 5 listopada 1942 wojska francuskie poddały się Brytyjczykom w Fort Dauphin.
• 1947 - 1948 – niepodległościowe powstanie zbrojne.
• 14 października 1958 proklamowano powstanie Demokratycznej Republiki Malagasy będącej republiką autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej .
• 1960 – uzyskanie pełnej niepodległości.
• kwiecień 1971 – powstanie chłopskie na południu wyspy.
• 16 marca 2009 – Zamach stanu na Madagaskarze . Wojsko rozpoczęło szturm na pałac prezydenta Marca Ravalomanany.

Polska a Madagaskar

W 1773 Maurycy Beniowski jako podpułkownik wojska francuskiego został wysłany przez rząd Francji z misją zdobycia nowych krain na wschodzie. Beniowski dopłynął na Madagaskar, gdzie przyjęto go bardzo ciepło. 10 października 1776 obwołany przez tubylców królem (ampansakebe) wyspy. W tym samym roku powrócił do Francji, by przedstawić rządowi swe plany wykorzystania nowego lądu, ale nie uzyskał poparcia. W czerwcu 1785 przypłynął na Madagaskar jeszcze raz. Opanował francuską faktorię handlową w Zatoce Antongilskiej i stolicę kraju, wybudował kilka fortów. Zginął w potyczce z Francuzami 23 maja 1786 .

Ks. Jan Beyzym (1850-1912), jezuita, apostoł trędowatych na Madagaskarze, zmarł 1 X 1912 w Maranie k. Fianarantsoa. W 1898 wyjechał z Krakowa na Madagaskar, gdzie poznawszy miejscowy język pracował w schronisku dla trędowatych w Ambahiwuraku. W 1903 rozpoczął budowę nowoczesnego schroniska w Maranie k. Fianarantsoa. Prócz opieki nad chorymi kierował budową, rzeźbił elementy do wystroju kaplicy i prowadził szeroką korespondencję. W 1911 ukończył budowę zakładu, który powstał w dużym stopniu ze składek społeczeństwa polskiego. Padł ofiarą uporczywej febry, zaraziwszy się wcześniej trądem. Zmarł w opinii świętości. Beatyfikował go Papież Jan Paweł II 18 VIII 2002 podczas Mszy św. na Krakowskich Błoniach.

Niedługo przed II wojną światową pomiędzy rządami polskimi i francuskim (z inicjatywy francuskiego ministra Mariusa Mouteta) powstał pomysł przekazania Madagaskaru – wówczas francuskiej kolonii – Polsce. Madagaskar miał stać się polskim terytorium zamorskim, pozyskanym drogą cesji od Republiki Francuskiej. W 1937 na Madagaskar udała się specjalna polska komisja rządowa (Komisja Studiów), pod przewodnictwem majora Mieczysława Lepeckiego , byłego współpracownika marszałka Piłsudskiego , celem oceny możliwości realizacji tego planu. Zamierzenia te pokrzyżowała krytyka w prasie zarówno lokalnej, jak i francuskiej. Plany skończyły się na dyskusji, a ostatecznie pogrzebał je wybuch II wojny światowej.

Gospodarka

Madagaskar jest krajem typowo rolniczym. Pracą na roli zajmuje się ok. 75% ludności czynnej zawodowo. Eksportowymi roślinami uprawianymi są: kawa, banany, trzcina cukrowa, przyprawy oraz rośliny przem. (bawełna, rafia i agawa sizalska). Lokalne potrzeby żywieniowe zaspokajają: ryż, maniok, bataty, ziemniaki i kukurydza. W tropikalnym klimacie możliwa jest także uprawa: cytrusów, liczi, mango, papai, awokado i melonów. W hodowli przeważa bydło, trzoda chlewna, kozy i owce. Spore znaczenie mają połowy ryb morskich i śródlądowych. Madagaskar obfituje w cenne surowce mineralne (m.in.: rudy chromu, berylu, grafit, mika, nikiel, złoto, kamienie szlachetne), jednak przemysł wydobywczy wciąż nie odgrywa głównej roli w gospodarce państwa. Przetwórstwo obejmuje obróbkę surowców spożywczych. Rozwija się przemysł włókienniczy i skórzany. Podstawą energetyki jest hydroenergetyka (62%) i spalanie paliw kopalnych (38%). Ubogie społeczeństwo wyspy eksploatuje środowisko w destrukcyjny sposób. Lasy są wycinane i wypalane pod pola uprawne (przeważnie ryżu). Bardzo uboga ziemia powoduje, że po 2-3 latach uprawy są nieopłacalne, co przyczynia się do dalszego wypalania lasów. Wyjałowiona ziemia, pozbawiona większej roślinności szybko eroduje. Woda wypłukuje ziemie tworząc ogromne rozpadliny a w niższych partiach rzek do gromadzenia się dużych ilości piasku. Zapotrzebowanie na energie w głównej mierze zaspokaja węgiel drzewny. Jego produkcją zajmuje się spory odsetek społeczeństwa kosztem czasu, energii oraz najważniejszego surowca - drewna. Różne organizacje oraz ekolodzy starają zmniejszyć degradacje środowiska edukując społeczeństwo, sadząc lasy, wdrażając odnawialne źródła energii w wioskach. Sadzone są namorzyny, będące dobrym pożywieniem dla zwierząt hodowlanych. Rozkwita pozyskiwanie olejków zapachowych i innych substancji pochodzenia roślinnego dla światowego przemysłu perfumeryjnego i farmaceutycznego pozwalając na bardziej ekologiczną eksploatacje naturalnych surowców.

Transport

Pociąg w mieście Manampatrana

Sieć komunikacyjna w tym kraju jest słabo rozwinięta. Łączna długość wszystkich dróg w 2003 wynosiła 65 663 km (wskaźnik gęstości 11,2 km/100 km kw.). Nawierzchnia większości głównych dróg jest silnie zniszczona (nieprzyjazny klimat , erozja ). Drogi z nieutwardzoną nawierzchnią są nieprzejezdne w porze deszczowej – ich długość wynosi 58 046 km. Mimo tego istnieje silnie rozbudowana sieć połączeń autobusowych z dziesiątkami stowarzyszeń przewoźników oferujących kursy w najodleglejsze zakątki kraju.

Istnieją dwie czynne linie kolejowe między Antananarywą i Toamasiną oraz między Fianarantsoa i Manakarą przy czym pierwsza odgrywa istotną rolę w przewozie towarów między głównym portem wyspy ( Toamasina ), a stolicą kraju . Druga linia funkcjonuje głównie jako atrakcja turystyczna . Łączna długość linii kolejowych w 2006 wynosiła 854 km. Cała sieć kolejowa posiada rozstaw szyn 1.000 mm, charakterystyczną dla kolei wąskotorowych.

Na Madagaskarze w 2007 istniały 104 lotniska , z których 27 posiadało betonowe pasy startowe (liczba lotnisk w 1999 wynosiła 133). Przeloty regionalne obsługuje Air Madagascar . Nie ma bezpośrednich połączeń między poszczególnymi miastami. Cały ruch odbywa się poprzez stolicę kraju, Antananarywę . Na początku 2007 częstotliwość lotów została znacznie ograniczona w związku z restrukturyzacją Air Madagascar (2-3 razy w miesiącu między głównymi miastami, a stolicą). Są dwa lotniska międzynarodowe , w Antananarywie oraz na wyspie Nosy Be północno-zachodnich wybrzeży Madagaskaru, która jest największym kurortem turystycznym kraju. Połączenia międzynarodowe obsługują: Air Madagascar , Air France , Corsair.

Wzdłuż zachodniego wybrzeża Madagaskaru popularny jest transport morski . Towary i ludzi przewozi się pirogami bądź małymi żaglowcami .

Klimat

Na całej wyspie panuje klimat równikowy. Na wyżynach jest nieco chłodniej. Średnia temperatura w Antananarywie to około 15 ℃ w lipcu i około 25 ℃ w lutym.

Religia

• religie lokalne - 44,77%
• protestantyzm - 31,72% gł. luteranizm
• katolicyzm - 15,7%
• islam - 8%
• prawosławie - 3%
• Świadkowie Jehowy - 0,44%
• Bahaizm - 0,12%

^[2]

Demografia

Dane można znaleźć w CIA Factbook .

Zobacz też

• Wyspa kochających lemurów pióra Arkadego Fiedlera
• Madagaskarskie Siły Powietrzne

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona rządu Madagaskaru