Madrygał wokalna forma muzyczna – jest to utwór wokalny wielogłosowy zwykle poruszający treści o tematyce świeckiej. Popularny w okresie XIV – XVI wieku.

Charakterystyczne dla madrygału jest to, iż reprezentuje on formę całkowicie przeimitowaną – co oznacza, że tekst poetycki determinuje strukturę muzyczną.

Najchętniej stosowane przy madrygałach teksty to: sonet , canzona , hymn , oda , oktawa

Akompaniament do części wokalnej madrygałów grany był najczęściej na klawesynie.

Madrygał to także gatunek poezji lirycznej ukształtowany we Włoszech w XIV w., później krótka pieśń miłosna.

Europa

Europejski madrygał, jako forma poetycka, rozwijał się wraz z formą muzyczną o tej samej nazwie. Miał określoną budowę stroficzną;

• XIV–XV w. Włochy ( Petrarka ) – składały się z dwóch tercetów (o rymach aabbcc lub abcabc) i jednego lub dwóch dystychów. Muzyka tercetów była identyczna, dystychów różna.
• XVI w. – utwór 13 wersowy o budowie dychotomicznej (11+2). Przestała w nim dominować tematyka miłosna, pojawiły się np madrygały wojenne. Z pieśni ludowej zmienia się na dworską i traci ścisły związek z muzyką.
• XVII w. ( G. Marino ) – gatunek poezji miłosnej, wyrafinowanej.

Poza Włochami, tworzyli również Francuzi, Hiszpanie, Niemcy, Anglicy, Niderlandczycy, Polacy.

Polska

• XVI w. – środowisko dworskie; madrygały przyjmowane z Europy, lub tworzone w kraju na styl włoski. Twórcy: Jan z Lublina , Jan Kochanowski (ślady poetyki madrygału w pieśniach)
• W baroku – madrygały na styl Marina; twórcy: M. Grodziński (o treści erotycznej), J.A.Morsztyn .

Tylko niektóre madrygały staropolskie spełniały ściśle rygory wersyfikacyjne. Madrygały wojenne – S. Grochowiak; Łacińskie madrygały religijne – M.K.Sarbiewski.

Źródło

• Słownik literatury staropolskiej