Mencjusz (
371
-ok.
289 p.n.e.
) –
filozof
chiński
, jeden z najważniejszych interpretatorów
Konfucjusza
.
Urodził się jako Meng Ke w
Okresie Walczących Królestw
, w małym państwie Zou, położonym w dzisiejszej prowincji
Shandong
. Pobierał nauki u uczniów wnuka Konfucjusza, Zi Si[1]. Wzorem Konfucjusza podróżował po chińskich królestwach. Przez pewien czas przebywał na dworze króla Xuana w Qi i króla Hui w Liang. Ostatecznie rozczarowany niemożnością wcielenia swoich poglądów w życie, wycofał się z życia publicznego i oddał nauczaniu[1].
Nauczanie
Poglądy Mencjusza zostały wyłożone w przypisywanej mu księdze nazwanej jego imieniem, wchodzącej w skład
czteroksięgu konfucjańskiego
[2].
Mencjusz uważał, że człowiek jest z
natury
dobry
, podstawy
cnót
mają wrodzony charakter, ale człowiek musi ich strzec i je rozwijać. Każdy człowiek ma takie same możliwości doskonalenia cnót moralnych, a zło jest wynikiem niewłaściwego wychowania i wpływu otoczenia[2]. Rozwijanie cnót u młodych ludzi jest zadaniem rodziców, nauczycieli i uczonych. O stanie
państwa
rozstrzyga
moralność
władcy
i jego otoczenia. Wyróżniał dwa rodzaje władców: dobrego króla-mędrca i tyrana rządzącego przy użyciu siły[1]. Ludzie mają obowiązek podporządkowywać się cnotliwemu władcy, natomiast władca postępujący niemoralnie traci
mandat Niebios
i poddani mają prawo do buntu przeciw niemu[2].
Zdaniem Mencjusza współczucie jest początkiem humanitarności, wstyd z powodu złych uczynków jest zaczątkiem prawości, skromność i ustępliwość są zaczątkiem właściwego zachowania, a poczucie dobra i zła zaczątkiem mądrości. Człowiek posiada te 4 zaczątki i powinien je rozwijać. Jeśli je rozwinie staną się 4 cnotami. Rozwój zaczątków następuje naturalnie, chyba że zostałyby zablokowane i stłumione przez warunki zewnętrzne. Te 4 zaczątki odróżniają człowieka od zwierząt.
Zalecał stopniowanie miłości (należy kochać rodzinę, a dla ludu być humanitarnym)
Mencjusz traktował wszechświat jako kosmos moralny, a człowieka jako jego część. Człowiek dzięki samodoskonaleniu się może odkryć doskonałość w moralności i kompletności istnienia. Nauczał o Wielkim Morale (Haoranzhi qi), odnoszącym się do relacji człowieka z kosmosem, co ma wartość nadmoralną.
- Metoda kształtowania w sobie Wielkiego morale obejmowała: rozumienie drogi, zasady prowadzącej do doskonałości,
- gromadzenie prawości – czyli czynienie to co człowiek musi pełnić, wykonywać jako obywatel wszechświata.
Połączenie tych dwóch aspektów Mencjusz zwie połączeniem
Dao
i prawości.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Encyklopedia historyczna świata. Tom III. Kraków: Wyd. Opres, 2000, s. 323. .
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Edward Kajdański: Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005, s. 153. .
Bibliografia