Persekutuan Tanah Malaysia Federacja Malezji
Flaga Malezji Flaga Malezji
Dewiza : ( mal. ) Bersekutu Bertambah Mutu (W jedności siła)
Hymn : Negaraku
Położenie Malezji
Język urzędowy	malajski
Stolica	Kuala Lumpur
Ustrój polityczny	Monarchia elekcyjna
Głowa państwa	Yang di-Pertuan Agong Tuanku Mizan Zainal Abidin
Szef rządu	Premier Najib Tun Razak
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	64. na świecie 329 750 km² ~0,3%
Liczba ludności  ( 2007 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	46. na świecie 27 730 000▲ 82,5 osób/km²
Jednostka monetarna	ringgit (MYR)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii 31 sierpnia 1957
Secesja (1965):	Singapur
Strefa czasowa	UTC +8
Kod ISO 3166	MY
Domena internetowa	.my
Kod samochodowy	MAL
Kod telefoniczny	+60
Mapa Malezji

Malezja ( malajski Malaysia) – państwo w Azji Południowo-Wschodniej , na Półwyspie Malajskim i wyspie Borneo ; obszar 329 847 km², ludność 27 730 000 (5 września 2008)^[1], stolica Kuala Lumpur (ok. 1 500 000 mieszkańców), siedziba rządu w Putrajaya .

Malezja na Półwyspie Malajskim graniczy z Tajlandią i Singapurem , na wyspie Borneo z Brunei i Indonezją .

Geografia

Petronas Towers w Kuala Lumpur. Najwyższe bliźniacze wieże na świecie.

Państwo obejmuje dwa terytoria oddzielone Morzem Południowochińskim , południową część Półwyspu Malajskiego oraz północną część wyspy Borneo . Ukształtowanie terenu jest podobne w obu częściach - nadmorskie równiny przechodzą w gęsto zalesione zbocza gór. Najwyższym szczytem Malezji jest Kinabalu , 4101 m n.p.m. , położony na Borneo.

Malezja znajduje się w strefie klimatu równikowego. Nawiedzają ją południowo-zachodnie (od kwietnia do października) oraz intensywniejsze, północno-zachodnie monsuny (od października do lutego).

Historia

Pierwsza organizacja państwowa na terenie dzisiejszej Malezji powstała na początku XV w., kiedy powstał sułtanat Malakki . W tym czasie na obszarze Azji południowo-wschodniej rozprzestrzenił się islam. W 1511 Malakkę podbili Portugalczycy, zakładając tam kolonię. Synowie ostatniego sułtana Malakki założyli Sułtanat Perak i Sułtanat Johor. Rozpoczęła się rywalizacji między Portugalczykami oraz Sułtanatem Aceh i Sułtanem Johor o kontrolę nad cieśniną Malakka . Konflikt ten trwał do 1641 r., kiedy Holandia wraz z sułtanem Johor przejęła kontrolę nad cieśniną.

W 1786 r. Kompania Wschodnioindyjska otrzymała od sułtana Kedah wyspę Penang . W drugiej połowie XIX w., wiele państewek malezyjskich prosiło o pomoc Wielką Brytanię w celu rozwiązania konfliktów wewnętrznych. Do początku XX w. stany Pahang , Selangor , Perak i Negeri Sembilan utworzyły Sfederalizowane Stany Malezji. Chociaż formalnie były suwerenne, to faktyczną władzę sprawowali brytyjscy rezydenci, mianowani jako doradcy miejscowych władców. Pozostałe stany: Johor , Kedah , Kelantan , Perlis i Terengganu utworzyły Niesfederalizowane Stany Malezji. Mimo, iż przyjęły one brytyjskich rezydentów, to nie podlegały bezpośrednio Londynowi. Stany Sabah i Sarawak były natomiast częścią Brytyjskiego Borneo Północnego.

W styczniu 1942 r. wojska japońskie zaatakowały Półwysep Malajski rozpoczynając bitwę o Malaje. Mimo zaciekłego oporu sił brytyjskich, australijskich i indyjskich armia japońska do końca lutego opanowała półwysep oraz wyspę Borneo. Japończycy traktowali Malajów dość dobrze, przez co część malajskich urzędników i intelektualistów z nimi kolaborowała. Większość sułtanów także współpracowała z japońskim okupantami, choć później twierdzili, że robili to wbrew własnej woli. Japończycy stali się jednak niepopularni, po tym jak oddali Tajlandii cztery północne stany (Kedah, Perlis, Kelantan i Terengganu). Chińczycy byli natomiast brutalnie prześladowani, co spowodowało powstanie partyzantki antyjapońskiej.

W 1945 Brytyjczycy ustanowili w Brytyjskich Malajach administrację wojskową, a cztery stany północne zostały zwrócone przez Tajlandię. 1 kwietnia 1946 utworzono Związek Malajski. Malajowie protestowali ponieważ nie podobało im się ograniczenie władzy sułtanów jak i przyznanie obywatelstwa imigrantom, głównie Chińczykom. 31 stycznia 1948 utworzono Federację Malajską , składającą się ze wszystkich malajskich stanów, lecz bez Singapuru. 31 sierpnia 1957 Federacja Malajska ogłosiła niepodległość od Wielkiej Brytanii.

16 września 1963 przyłączono północne Borneo i zmieniono nazwę kraju na Malezję. W 1965 od Malezji odłączył się Singapur , który stał się suwerennym państwem.

Ustrój polityczny

Malezja to federalna monarchia konstytucyjna. Głową państwa jest król, wybierany co 5 lat przez Zgromadzenie Władców (władcy i gubernatorzy stanów - sułtani). Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu (Izba Reprezentantów (219 przedstawicieli) o kadencji 5-letniej i Senat (70 przedstawicieli) o kadencji 3-letniej. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, a premiera mianuje król. Stany Malezji mają autonomię wewnętrzną z własną konstytucją i organami władz, ale sprawy zagraniczne, obrona, finanse i oświata podporządkowane są rządowi centralnemu.

Gospodarka

PKB na jednego mieszkańca w Malezji wynosi $12,700 USD (2006 r.). Struktura PKB przedstawia się następująco (dane z 2006):

• rolnictwo: 8,3%
• przemysł: 48,1%
• usługi: 43,6%

Główne towary eksportowe kraju to: kauczuk , olej palmowy , wyroby elektroniczne.

Podział administracyjny

Malezja podzielona jest na 13 stanów (negeri-negeri), w tym 9 sułtanatów , oraz trzy terytoria federalne (wilayah-wilayah persekutuan):

• Malezja Zachodnia ( Półwysep Malajski )
  • Johor (18 986 km²)
  • Kedah (9 426 km²)
  • Kelantan (14 943 km²)
  • Kuala Lumpur - terytorium federalne (243 km²)
  • Malakka (1 650 km²)
  • Negeri Sembilan (6 643 km²)
  • Pahang (35 965 km²)
  • Perak (21 005 km²)
  • Perlis (795 km²)
  • Penang (1 031 km²)
  • Putrajaya - terytorium federalne (46 km²)
  • Selangor (7 956 km²)
  • Terengganu (12 955 km²)

• Malezja Wschodnia
  • Labuan - terytorium federalne (91 km²)
  • Sabah (73 620 km²)
  • Sarawak (124 449 km²)

Dziewięć spośród stanów posiada tytularnych władców, sułtanów , zwanych też radżami (Yang di-Pertuan Besar), oraz własnych premierów ( Chief Minister ). Pozostałe 4 stany, Penang, Malakka, Sabah oraz Sarawak, będące niegdyś koloniami Korony brytyjskiej, mają tytularnych zarządców, gubernatorów (Yang di-Pertuan Negeri) oraz premierów (Chief Minister).

Putrajaya jest nową stolicą administracyjną rządu federalnego Malezji. Powstała by odciążyć przeludnione Kuala Lumpur . Gabinet premiera został przeniesiony do Putrajayi w 1999 roku, a cały proces przenosin zakończył się w 2005. Kuala Lumpur nadal pozostaje siedzibą parlamentu oraz komercyjną i finansową stolicą państwa. Inne większe miasta Malezji to George Town , Ipoh oraz Johor Bahru .

• Miasta w Malezji

Religia (2000)

• Islam : 58%
• Buddyzm i Rel. chińskie: 21,59%
• Protestantyzm : 5,02%
  • Gł.: metodyzm i anglikanizm
• Hinduizm : 5%
• Katolicyzm : 2,86%
• Animizm : 1,2%
• Bahaizm : 0,4%
• Sikhizm : 0,1%
• Świadkowie Jehowy : 0,03%^[2]

Święta państwowe

Ochrona przyrody

Ochronę przyrody w Malezji rozpoczęto w latach 20. XX w. Jednym z pierwszych chronionych obszarów był rezerwat ptaków Bukit Fraser utworzony w 1922 r. Dzisiaj istnieje przeszło 50 rezerwatów i parków narodowych.
Parki narodowe Malezji :

• Taman Negara
• Endau-Rompin
• Park Narodowy Gunung Mulu
• Park Narodowy Kinabalu
• Park Narodowy Niah
• Park Narodowy Bako
• Park Narodowy Kenong Rimba
• Park Narodowy Crocker Range
• Park Narodowy Gunung Mulu
• Park Narodowy Similajau
• Park Narodowy Kubah
• Park Narodowy Lambir Hills
• Park Narodowy Gunung Gading
• Park Narodowy Batang Ai
• Park Narodowy Tanjung Datu
• Park Narodowy Loaguan Bunut

Przypisy