Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Mariusz Zaruski

Mariusz Zaruski

Mariusz Zaruski
Mariusz Zaruski
generał brygady
generał brygady
Data i miejsce urodzenia 31 stycznia 1867
Dumanów ,
Imperium Rosyjskie
  Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci 8 kwietnia 1941
Chersoń ,   ZSRR
Przebieg służby
Lata służbyod 1914
StanowiskaDowódca 11 Pułku Ułanów, adiutant prezydenta Stanisława Wojciechowskiego
Główne wojny i bitwy I wojna światowa ,
wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Niepodległości
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
Krzyż Walecznych (po raz piąty)
Medal Pamiątkowy Za Wojnę 1918-1921

Mariusz Zaruski (ur. 31 stycznia 1867 w Dumanowie , zm. 8 kwietnia 1941 w Chersoniu ) – pionier polskiego żeglarstwa i wychowania morskiego, generał brygady Wojska Polskiego , taternik .

Postać wszechstronna – fotografik, malarz, poeta i prozaik . Marynarz , żeglarz i podróżnik. Konspirator, zesłaniec , legionista , ułan , wreszcie generał Wojska Polskiego i adiutant prezydenta RP . Taternik, grotołaz , ratownik, instruktor i popularyzator narciarstwa i turystyki górskiej. Założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego . Instruktor harcerski ZHP i wychowawca młodzieży.

Przez całe życie poświęcał się intensywnej działalności państwowej i społecznej. Również przez całe życie intensywnie ćwiczył, zachowując wysportowaną sylwetkę do późnej starości.

Spis treści

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w Dumanowie k. Kamieńca Podolskiego na Podolu . Naukę rozpoczął w prywatnej szkole powszechnej w Mohylewie Podolskim . Dzięki wychowaniu wyniesionemu z domu oparł się rusyfikacji. Edukację kontynuował w gimnazjum rosyjskim w Kamieńcu Podolskim, gdzie trafił pod opiekę stryja, z którym brał udział w działalności konspiracyjnej. W 1885 roku, po zdaniu matury wyjechał na studia matematyczno - fizyczne do Uniwersytetu w Odessie . W czasie studiów zetknął się po raz pierwszy z morzem. Codziennie obserwował morze i utrwalał je na płótnie. Udane próby malarskie zachęciły go, aby wstąpić do Szkoły Sztuk Pięknych. W czasie wakacji jako wolontariusz zaciągał się na różne statki i odbywał egzotyczne podróże na Daleki Wschód , Syberię , do Chin , Japonii , Indii , Egiptu i Syrii .

Zesłanie i powrót do Polski

Za działalność patriotyczną został zesłany w 1894 roku do Archangielska , gdzie ukończył Szkołę Morską z tytułem Szturmana Żeglugi Wielkiej. Pod słowem honoru dostał pozwolenie na odbywanie podróży. W pierwszym rejsie na żaglowcu "Derżawa" popłynął przez Ocean Lodowaty do Norwegii z ładunkiem drewna i futer. Pływał po morzach arktycznych jako kapitan na statku "Nadieżda".

Po odbyciu kary zsyłki powrócił na dwa lata do Odessy, gdzie ożenił się z Izabelą Kietlińską. Następnie pojechał do Krakowa ( 1901 - 1906 ), gdzie ukończył malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych . Z powodu złego stanu zdrowia żony przeniósł się ( 1907 ) do Zakopanego . Na wytyczaniu szlaków w Tatrach , szkoleniu przewodników i pracy w TOPR (inicjator i pierwszy naczelnik dzisiejszego GOPR ) zastała go I wojna światowa . Był już wtedy znanym działaczem i publicystą, który doprowadził do tego, że zimowe Zakopane pod względem liczby turystów dorównywało letniemu. W 1907 na nartach zdobył Kozi Wierch , a w 1911 Kościelec .

Legiony Polskie

Do Legionów wstąpił pociągając swoim przykładem wiele osób, w tym górali z TOPR, którzy przyzwyczaili się widzieć w nim swojego przewodnika. Zaruskiemu powierzono zadanie sformowania 11. Pułku Ułanów i objęcia nad nim dowództwa. Odznaczony Virtuti Militari V klasy (podczas walk o Wilno wsławił się brawurowo dokonanym atakiem na dworzec kolejowy) oraz kilkakrotnie Krzyżem Walecznych , karierę wojskową skończył jako generał brygady i adiutant prezydenta Stanisława Wojciechowskiego . W stan spoczynku przeszedł przed przewrotem majowym w 1926 roku.

Dalsza działalność

Na emeryturze poświęcił się całkowicie działalności propagandowej i organizacyjnej na rzecz zrozumienia przez Polaków wartości morza w aspekcie gospodarczym i moralno-politycznym. Propagował sport żeglarski i modę wśród elit gospodarczych i politycznych na jachting morski. Dążył do realizowania praktycznego morskiego wychowania młodego pokolenia. Wraz z Antonim Aleksandrowiczem zorganizował Yacht Klub Polski i wpłynął na zaopatrzenie go w pierwszy w kraju pełnomorski jacht, nazwany "Witeź". Był też pierwszym komandorem YKP. Z jego też inicjatywy powstała Liga Morska i Rzeczna (później Liga Morska i Kolonialna ).

Był faktycznym twórcą Komitetu Floty Narodowej (będącego do tej pory tylko niezrealizowaną, zapomnianą uchwałą sejmową), z którego składek kupiono m.in. żaglowiec " Dar Pomorza ". Był projektodawcą Inspektoratu Wychowania Morskiego Młodzieży. Zorganizował Morską Komisję Terminologiczną z udziałem przedstawicieli Akademii Umiejętności , Marynarki i Uniwersytetów, która opracowała i wydała drukiem sześć zeszytów Słownika Morskiego polsko-angielsko-francusko-niemiecko-rosyjskiego.

W przedwojennej Polsce jednym z najaktywniejszych nurtów żeglarskich było harcerstwo . W 1929 po raz pierwszy spotkał na kursie żeglarskim w Jastarni , na którym był głównym wykładowcą, grupę harcerzy. Odtąd jego losy bardzo silnie związały się z harcerstwem. Zaruski znany był z powiedzenia, że "W twardym trudzie żeglarskim hartują się charaktery". Realizując tę myśl objął w 1935 funkcję kapitana na szkunerze , który pierwotnie nazwano "Harcerz", a który na życzenie generała przemianowano na " Zawisza Czarny ". W tym czasie Zaruski zwyciężył w wyborach na prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego , co stało się znaczącą cezurą w rozwoju polskiego żeglarstwa – zintegrowany został wielonurtowy ruch żeglarstwa harcerskiego, akademickiego i klubowego, z ukierunkowaniem na żeglarstwo masowe, a szczególnie morskie.

Ostatnie zdjęcie gen. Mariusza Zaruskiego z więzienia NKWD

Na jachcie "Zawisza" Zaruski był już otaczany tak wielkim szacunkiem, że pomimo jego nalegań aby tytułować go kapitanem, młodzież powszechnie zwracała się do niego "Panie Generale". W latach trzydziestych sumiasty generał był czołową postacią w polskim żeglarstwie, zaczynem wielu inicjatyw i niekwestionowanym autorytetem .

Ostatni rejs na "Zawiszy Czarnym" Zaruski kończył w 1939 roku. Generał świadomie zwlekał z wyruszeniem w przygotowany na sierpień 1939 kolejny rejs. Wierny swym zasadom, postanowił nie opuszczać ojczyzny w potrzebie, choć mógł uratować i siebie, i załogę, i statek. Został aresztowany we Lwowie przez NKWD . Zapadł na cholerę i zmarł w 1941 , z dala od kraju, w więzieniu NKWD w miejscowości Chersoń .

Jesienią 1997 z inicjatywy Związku Harcerstwa Polskiego urnę z ziemią z grobu gen. Zaruskiego sprowadzono do Polski i złożono na Starym Cmentarzu w Zakopanem . Także w 1997 r. pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski .

Rodzina

Seweryn – ojciec, Eufrozyna Iwanicka – matka, Stanisław – starszy brat, Bolesław – młodszy brat. Żonaty był z Izabelą Kietlińską (siostrą Kazimierza Kietlińskiego ), która przez cały okres małżeństwa wspierała jego działalność.

Spuścizna

Zaruski napisał szereg wierszy i opowiadań taternickich, zebranych w tomie "Na bezdrożach tatrzańskich" ( 1923 ), także opowiadania żeglarskie, np. "Wśród wichrów i fal" ( 1935 ), tłumaczył poezje. Wygłosił wiele odczytów, przeprowadzał pogadanki i publikował rozliczne artykuły. Napisał kilka podręczników żeglarskich oraz pierwszy w dziejach Polski ( 1904 ) podręcznik żeglugi morskiej. Był również wielkim miłośnikiem koni, którym poświęcił kilkadziesiąt wierszy.

  • Z Nadsona. Wybór poezij (przekład), Archangielsk 1897.
  • Współczesna żegluga morska. Doki, budowa okrętów żaglowych i parowych, przybory żeglarskie, Warszawa 1904.
  • Podręcznik narciarstwa według zasad alpejskiej szkoły jazdy na nartach, (współautor Henryk Borkowski), Kraków 1908.
  • O zachowaniu się na wycieczkach zimowych w Tatry, nakładem Sekcji narciarskiej Towarzystwa Tatrzańskiego, Zakopane 1912.
  • Zarys rozwoju narciarstwa i zimowej turystyki polskiej w Tatrach, nakładem Towarzystwa Tatrzańskiego, Kraków 1913.
  • Orlą Percią w zimie, nakładem Towarzystwa Tatrzańskiego, Kraków 1913.
  • Przewodnik po terenach narciarskich Zakopanego i Tatr Polskich, Nakładem Sekcji narciarskiej Towarzystwa Tatrzańskiego, Zakopane 1913.
  • Nauka jazdy konnej, Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1919.
  • Współczesna żegluga morska oraz słownik żeglarski, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1920.
  • Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1922.
  • Na bezdrożach tatrzańskich, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1923.
  • Sonety morskie, Wydanie 2, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1925.
  • Żaglowym yachtem przez Bałtyk, nakładem Yacht Klub Polski, Warszawa 1927.
  • Na morzach dalekich, Wyd. M. Arcta, Warszawa 1925.
  • Na pokładzie "Witezia", Wyd. Yacht Klub Polski, Warszawa 1927.
  • Na jachcie "Witeź"", nakładem Instytutu Wyd. Ligii Morskiej i Rzecznej, Warszawa 1928.
  • Na pokładzie "Iskry", Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1929.
  • Moja czwarta podróż na "Witeziu", Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1930.
  • Nawigacja. Krótki podręcznik do użytku na jachtach morskich, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1932.
  • Prawa i obowiązki kapitanów i sterników jachtowych. Regulamin służby na jachtach. Alarmy, Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1933.
  • Zasadnicze komendy i rozkazy przy manewrowaniu na statkach żaglowych, Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1933.
  • Żaglowym jachtem przez Bałtyk, Wyd. Książnica-Atlas, Lwów, Warszawa 1933.
  • Na skrzydłach jachtów, Wyd. Książnica-Atlas, Lwów, Warszawa 1933
  • Tymczasowy regulamin służby na szkuner-jachcie szkolnym Z.H.P. "Zawisza Czarny", Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1935.
  • "Wśród wichrów i fal", Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1935.
  • Słownik morski polsko-angielsko-francusko-niemiecko-rosyjski. Z. 6, Praktyka morska (red. M. Zaruski), Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, Warszawa 1936.
  • Z harcerzami na "Zawiszy Czarnym", Wyd. Książnica-Atlas, Lwów, Warszawa 1937.
  • Mały kod do użytku jachtów i mniejszych statków. Według międzynarodowej księgi sygnałów. Główna Księgarnia Wojskowa, Warszawa 1938.
  • Sonety morskie, Wydaw. Morskie, Gdańsk 1977.
  • Na bezdrożach tatrzańskich : wycieczki, wrażenia i opisy, Wyd. LTW, Łomianki 2007.

Memoria

STS Generał Zaruski – flagowy żaglowiec szkolny LOK w porcie w Jastarni
Pomnik gen. Mariusza Zaruskiego
Basen Jachtowy gdyńskiego portu

Basen Jachtowy gdyńskiego portu
Napis na pomniku

Napis na pomniku
Widok ogólny pomnika na tle portu

Widok ogólny pomnika na tle portu
Zbliżenie pomnika

Zbliżenie pomnika
 
Obelisk ku czci Mariusza Zaruskiego w parku jego imienia w Łodzi
Dom Turysty PTTK im. Mariusza Zaruskiego w Zakopanem
  • Imię " Generał Zaruski " nosi pływający po Bałtyku flagowy żaglowiec szkoleniowy LOK , drewniany kecz gaflowy zbudowany w 1939 w Szwecji na planach szwedzkiego jachtu szkolnego "Kaparen". Jest to jedyny zrealizowany jacht z zamówienia dziesięciu jednostek tuż przed wojną w Szwecji przez Ligę Morską i Kolonialną z przeznaczeniem na masowe morskie wychowanie młodzieży. Inicjatorem zamówienia był Zaruski. Żaglowiec dotarł do Polski dopiero w styczniu 1946 . W czasie wojny służył przejściowo organizacji Svenska Segler Skolan i szwedzkiej marynarce wojennej.
  • W Gdyni znajduje się Basen Jachtowy im. Zaruskiego, tamże jego pomnik.
  • W Łodzi Park im. Zaruskiego (na Stokach ) z obeliskiem Generała z napisem: "W hołdzie Generałowi Mariuszowi Zaruskiemu ludzie morza i Tatr. Łódź, 1998 r." (w 2010 niewielką bezimienną uliczkę odchodzącą od tego parku nazwano także imieniem gen. Zaruskiego).
  • W Stargardzie Szczecińskim znajduje się Młodzieżowy Dom Kultury noszący jego imię.
  • Jego imię nosi ulica w bydgoskim Fordonie, Osiedlu Tatrzańskim.
  • Liczne szkoły noszą imię gen. Mariusza Zaruskiego, m.in.
  • Imię gen. Mariusza Zaruskiego noszą też liczne jednostki organizacji harcerskich , szczególnie o specjalności wodnej i żeglarskiej , np.
    • Hufiec ZHP Kraków-Nowa Huta w Krakowie
    • Szczep 205 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych w Warszawie
    • 101 Elbląskiej Drużyny Harcerskiej "Szkwał" w Elblągu
    • 789 Gdańska Drużyna Harcerska "Dęby" w Gdańsku
    • 10 Harcerska Drużyna Żeglarska w Katowicach - Szopienicach
    • 46 Kielecka Drużyna Harcerzy w Kielcach
    • 307 Krakowska Drużyna Harcerska "Azymut" w Krakowie
    • 86 Łódzka Wodna Drużyna Harcerska w Łodzi
    • 97 Łódzka Wodna Drużyna Harcerska w Łodzi
    • 4 Łódzka Drużyna Harcerska "Błyskawica" w Łodzi
    • 91 Poznańska Drużyna Harcerska w Poznaniu
    • 26 Wodna Drużyna Harcerska w Starachowicach
    • 165 Warszawska Żeglarska Drużyna Harcerska w Warszawie
    • 69 Harcerska Drużyna Turystyczna w Zawierciu
    • 46 Wodna Drużyna Harcerska im. Mariusz Zaruskiego w Żyrardowie
    • Harcerski Klub Taternicki w Katowicach
    • Szczep Szarej Siódemki z Krakowa (ZHR)
    • 249 Warszawska Drużyna Harcerzy "GROTA" z Warszawy (ZHR)
    • 4 Szczep Harcerski "n.p.m." w Lublinie
    • Samodzielny Harcerski Szczep Motorowodny "Gryf" w Montrealu
    • 4 Drużyna Starszoharcerska "WĘDROWCY" im. Gen.Mariusza Zaruskiego w Wilczynie (Hufiec Konin)
    • 5 Szczep Wodnych Drużyn Harcerskich i Zuchowych "Przylądek Dobrej Nadziei" im gen. Mariusza Zaruskiego w Legionowie
  • oraz inne organizacje, np.

12 stycznia 2007 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął uchwałę, w której stwierdził, że gen. Mariusz Zaruski dobrze zasłużył się Polsce.

Odznaczenia

Odznaczony był m.in.

Przypisy

Bibliografia

  • N. Drucka , 1979 Kurs na słońce. Opowieść o generale Mariuszu Zaruskim, Horyzonty – powieść biograficzna dla młodzieży.
  • H. Stępień, 1997 , Mariusz Zaruski. Opowieść biograficzna, GREG s.c., Warszawa, – biografia.

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Mariusz Zaruski":

1972 ...

1977 ...

Cesarze rzymscy ...

Adolf Hitler ...

1969 ...

1983 ...

Lista Przebojów Programu Trzeciego ...

Józef Kowalczyk ...

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" ...

1979 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Mariusz Zaruski":

11 LISTOPADA (plansza 1) ...

119. Przemysł i budownictwo (plansza 11) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie