marmur
marmur - (z gr. μάρμαρος marmaros) – skała metamorficzna powstała z przeobrażenia wapieni, rzadziej dolomitów. Składa się głównie z krystalicznego kalcytu lub dolomitu (marmur dolomitowy). Niewielka część geologów definiuje jako marmur wyłącznie skały węglanowe przeobrażone w warunkach głębokiego metamorfizmu strefy kata (temperatury 500-700 st. C, wysokie ciśnienie), skały przeobrażone w strefach niższego metamorfizmu (epi i mezo) nazywając wapieniem krystalicznym. Przeważnie jednak terminu "wapień krystaliczny" używa się w przypadku skał metamorficznych jako synonimu marmuru dla każdej skały węglanowej poddanej metamorfizmowi.
Od starożytności stosowany jako cenny materiał budowlany, rzeźbiarski oraz architektoniczny. Znane marmury wydobywa się w Carrarze we Włoszech i na chorwackiej wyspie Brač. Marmury wydobywa się przy użyciu różnych urządzeń tnących, nie stosuje się materiałów wybuchowych, gdyż prowadzą one do spękania skał i drastycznej redukcji bloczności złoża, co uniemożliwia wydobycie bloków na tyle dużych by pociąć je na płyty okładzinowe lub przeznaczyć na rzeźby. Marmury spękane i odpady z produkcji pełnowartościowego marmuru wykorzystuje się do produkcji lastriko lub grysu marmurowego. Marmury zbudowane z dolomitu są podstawą wytwarzania tabletek magnezu.
W Polsce marmur wydobywany jest wyłącznie w Sudetach, przede wszystkim w Masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako "Biała Marianna" (na górze Krzyżnik) i "Zielona Marianna". Innym złożem marmuru jest złoże marmuru szarego z odcieniem niebieskawym w Sławniowicach. Eksploatuje się także dolomity przeobrażone (nazywane przez większość geologów marmurem lub dolomitem krystalicznym) w Rędzinach.
W Polsce istnieje również pojęcie "marmur techniczny", który odnosi się wg polskiej normy i niektórych publikacji technicznych również do węglanowych skał osadowych, które przyjmują poler (pod wpływem polerowania ich powierzchnia staje się silnie błyszcząca). Jest to nazwa naukowo nieprawidłowa, ale silnie zakorzeniona w polskim kamieniarstwie. Tego typu "marmury" wydobywane są licznie w Górach Świętokrzyskich. W okresie przedwojennym niektórzy właściciele kopalń wapienia nadawali im handlową nazwę "marmurów kieleckich" – w celu podniesienia ich rangi. Kolejne tzw. "wolne" interpretacje doprowadziły do pojawienia się określeń: "marmur dębnicki", "marmur chęciński" itp. Należy jednak pamiętać, że marmur i wapień należą do zupełnie odmiennych grup skał pod względem ich pochodzenia. Jest to szczególnie istotne przy tłumaczeniu tekstów na języki obce.
Inne hasła zawierające informacje o "marmur":
Metamorfizm kontaktowy
łupki plamiste
,Skały węglanowe oraz wapniowo-krzemianowe w wyniku tych procesów zamieniają sie w
marmury
bądź
skarny
,Węgle przechodzą w
grafit
, dalej od intruzji w
antracyt
,Skały okruchowe ...
Amfibolit
zasadniczo od poprzednich zarówno typem procesu jak i
protolitem
. Metasomatoza może obejmować
marmury
doprowadzając do nich
Mg
i
Fe
w wyniku infiltracji. Mogą powstawać ...
Wschodnia osłona granitu karkonoskiego
to
gnejsy
,
łupki łyszczykowe
,
amfibolity
, łupki amfibolowe,
zieleńce
i
łupki zieleńcowe
,
fyllity
,
marmury
kalcytowe
i
dolomitowe
,
łupki serycytowe
,
łupki chlorytowe
. Skały wschodniej osłony granitu ...
Grzbiet Lasocki
prawie w całości ze
skał metamorficznych
:
gnejsów
,
łupków łyszczykowych
,
fyllitów
,
amfibolitów
,
zieleńców
,
marmurów
, należących do
wschodniej osłony granitu karkonoskiego
.
Wychodnie
tych skał rozciągają się ...
Czeski Grzbiet
ich obrębie występują takie skały, jak łupki łyszczykowe z granatami,
amfibolity
,
zieleńce
,
marmury
(
wapienie krystaliczne
),
skarny
,
kwarcyty
. Na kontakcie tych starszych skał metamorficznych z ...
Przedgórze Sudeckie
twardzielcowe wzniesienia zbudowane z
gabra
,
amfibolitów
,
granitów
,
hornfelsów
,
gnejsów
,
łupków łyszczykowych
,
kwarcytów
,
marmurów
,
mylonitów
,
łupków kwarcowych
i
serpentynitów
oraz
bazaltów
. Gleby pylaste (
lessowe
) sprzyjają ...
Mensa (budownictwo)
Mensa (budownictwo) - płyta z
piaskowca
lub
marmuru
oparta na nogach (stipes) lub bloku, skrzyni (
sarkofagu
). Mensa jest podstawową ...
Nagrobek Kazimierza III Wielkiego na Wawelu
w pierwotnym stanie przykład nagrobka tumbowego z baldachimem. Odkuty został w czerwonym
marmurze
węgierskim i białym
piaskowcu
(baldachim). Nagrobek jest fundacją
Ludwika Węgierskiego
. Został ...
Kaplica Potockich na Wawelu
której przyłuczach znajdują się rzeźbione anioły autorstwa Józefa Kähsmanna. Wnętrze wyłożono sztucznym
marmurem
, przyozdobionym przez Jana Jerzego Danningera
brązami
. W ścianie zachodniej zachowało się ...
Kaplica Szafrańców na Wawelu
także przebudową
kościoła akademickiego św. Anny w Krakowie
). Wówczas wstawiono nowy ołtarz
marmurowy
z
krucyfiksem
alabastrowym
i rzeźbami
Apostołów
, usytuowanymi po bokach, a także ...
Inne lekcje zawierające informacje o "marmur":
123. Nowy styl życia (plansza 11)
wzorcami greckimi i rzymskimi. Stosowano regularne i symetryczne kształty, białe ściany imitujące marmur i kolumnady, portyki oraz kopuły zapożyczone z antyku.
...
Skały (plansza 19)
...
013a. Kultura, religia i nauka starożytnej Grecji (plansza 5)
...
|