Przekrój mastaby

Mastaba ( arab. ława) – rodzaj grobowca spotykanego w starożytnym Egipcie , mającego kształt ściętego ostrosłupa na prostokątnym planie.

Mastaba składa się z murowanej części nadziemnej oraz podziemnej komory grobowej, połączonych pionowym szybem, który po pogrzebie zasypywano i maskowano.

Część nadziemna ma prostokątną podstawę, nachylone ściany, płaski wierzchołek, a wzorowana była na sypanych kopcach nagrobnych. Arabskim mieszkańcom Egiptu przypominała niskie, stawiane wzdłuż ścian wiejskich domów ławy, stąd nazwa.

Najskromniejsze mastaby w części nadziemnej zawierały ślepe wrota z podobizną zmarłego nad nimi i stołem ofiarnym przed nimi albo stelę . Późniejsze, bardziej rozbudowane składały się z wielu bogato zdobionych pomieszczeń, dziedzińców i kaplic. Umieszczano w nich posągi zmarłego ( w formie posągu ka stawianego w serdabie grobowca) i jego rodziny. Część nadziemna służyła celebracji kultu pośmiertnego.

Część podziemna (często wykuta w skale) obejmuje komorę grobową wraz z wyposażeniem grobowym i sarkofagiem , w którym spoczywała mumia zmarłego.

Mastaby stawiano już w XXXI wieku p.n.e. dla władców z I i II dynastii . W czasach Starego Państwa mastaba stała się grobem dostojników, władcy budowali dla siebie piramidy . Mastaby zlokalizowane były wówczas wokół piramid władców i tworzyły długie ulice przecinające się pod kątem prostym. Mastaby z tego okresu występują tylko wokół Memfis , przy czym u schyłku Starego Państwa budowle tego typu nie były już tak starannie budowane jak poprzednio. W tym okresie Starego Państwa nomarchowie , rosnący w siłę wraz z osłabieniem władzy centralnej, zaczęli wznosić mastaby we własnych nomach . Mastaby możnych pojawiły się znowu w okresie Średniego Państwa i znowu wokół piramid faraonów . W okresie Nowego Państwa zanikły, ustępując miejsca hypogeom .

Źródła

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 96. . 

Zobacz też

• piramida egipska
• architektura starożytnego Egiptu
• serdab