Maurycjusz (
gr.
Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος Flavius Mauricius Tiberius Augustus) (ur.
539
, zm.
27 listopada
602
) –
cesarz bizantyjski
w latach
582
-
602
, ostatni przedstawiciel dynastii wywodzącej się od
Justyna I
.
Rodzina władcy pochodziła z
Kapadocji
- Maurycjusz był mocno związany ze swym ojcem Pawłem. Żona Konstantyna urodziła cesarzowi pięciu synów i cztery córki. Był faworytem poprzedniego władcy,
Tyberiusza
. W
578
pełniąc jeszcze funkcję komesa straży przybocznej, zdołał pokonać
Persów
. Chory Tyberiusz uczynił go
cezarem
i zaręczył ze swą córką Konstantyną, a po jego śmierci Maurycjusz został cesarzem.
Władca uzyskał pomoc króla
Franków
Childeberta
przeciwko
Longobardom
w
Italii
. Utworzył
Egzarchat Rawenny
, powierzając Smaragdusowi pełnię władzy nad
bizantyjskimi
posiadłościami na
Półwyspie Apenińskim
.
Kartagina
stała się siedzibą utworzonego
egzarchatu
afrykańskiego. Maurycjusz pozwolił na używanie przez
patriarchę Konstantynopola
tytułu
patriarchy ekumenicznego
(oikoumenes). Przeciwko temu zaprotestował
papież Grzegorz I Wielki
, przybierając tytuł Servus servorum Dei ("sługa sług Bożych").
W
586
szwagier cesarza, Filipikos, pokonał Persów w
Armenii
. Obniżono jednak żołd o 1/4, co doprowadziło do buntu armii i obrania na cesarza Germanosa - komendanta wojsk w Fenicji Libańskiej. W
590
armia, dzięki interwencji
patriarchy Antiochii
, ponownie uznała Maurycjusza za władcę. Germanosa ułaskawiono. Tymczasem jeden z perskich satrapów
Bahram Czobin
zabił szacha
Hormizdasa
, a jego syn Chosroes zbiegł do Bizancjum. Mimo sprzeciwu senatu, cesarz wsparł syna zamordowanego
sasanidzkiego
monarchy (Bizantyjczycy pod wodzą Kommentiolusa zwyciężyli Bahrama pod
Nisibis
) i osadził
Chosroesa II
na tronie w Seleucji-Ktezyfoncie, w zamian za pomoc uzyskując znaczną część
Armenii
(po
jezioro
Wan
).
Rozpoczęto następnie wojnę z
Awarami
, jednak ci oblegli stolicę w roku
600
i trzeba było wypłacić im 100 tysięcy sztuk złota. W
602
roku Maurycjusz wydał wojskom rozkaz przezimowania po drugiej stronie
Dunaju
. Doszło do buntu podoficera
Fokasa
, który zajął stolicę. Cesarz wysłał syna Teodozjusza z listami do Chosroesa II. Niestety chłopiec nieopatrznie zawrócił z drogi i został zabity. Fokas kazał zabić synów cesarza na jego oczach, następnie zamordowano Maurycjusza, jego żonę i córki zamknięto w klasztorze, a później także zabito. Papież Grzegorz Wielki dowiedziawszy się o tragedii, która rozegrała się w Konstantynopolu, wysłał Fokasowi list gratulacyjny. Wkrótce jako mściciel Maurycjusza wystąpił Chosroes II, rozpoczynając 20-letnie wojenne zmagania Bizancjum i Persji.
Maurycjuszowi przypisuje się autorstwo traktatu wojskowego
Strategikon
.
