Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Małopolska

Małopolska - kraina historyczna Polski, obejmująca południowo-wschodnią część kraju, w górnym i częściowo środkowym dorzeczu Wisły. Stolicą regionu jest Stołeczne Królewskie Miasto Kraków.

Nazwa Małopolska (łac. Polonia Minor – Młodsza Polska) powstała w XIII wieku jako nie tyle mniejsza, co młodsza część państwa, w przeciwieństwie do Wielkopolski. Powstała w 1138 roku na mocy statutu sukcesyjnego Bolesława Krzywoustego który podzielił kraj między swych synów.

Małopolska składa się głównie z następujących ziem historycznych: krakowskiej, sandomierskiej i lubelskiej, oraz z szeregu pomniejszych ziem (np. radomskiej).

Położenie

Małopolska rozciąga się od Karpat na południu, po Pilicę i Liwiec na północy. Jest krainą w której przeważają góry i wyżyny. Północna część regionu to Niż Polski (południowa część Niziny Mazowieckiej oraz zachodni skrawek Polesia Lubelskiego). Środkowy pas krainy stanową Wyżyny i Kotliny (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Małopolska i Wyżyna Lubelska oraz Kotlina Sandomierska i Kotlina Oświęcimska. Administracyjnie położona jest w województwach: małopolskim, świętokrzyskim, lubelskim (zachodnia część), podkarpackim (zachodnia część), łódzkim (wschodnia część), mazowieckim (część południowa), śląskim (wschodnia i północna część).

Historia

Państwo Wiślan

Pod koniec VIII wieku powstało państwo Wiślan, które było wraz z państwem Polan kolebką państwowości Polskiej. Stolicą Wiślan był Kraków (stary gród Wawelski) lub Wiślica, prawdopodobnie Wiślanie przyjęli chrześcijaństwo jako pierwsze z plemion polskich. W IX państwo Wiślan i innych mniejszych plemion polskich (Lędzianie) zostaje podporządkowane państwu wielkomorawskiemu, wkrótce staje się jego częścią. Gdy Państwo wielkomorawskie chyliło się ku upadkowi, Polanie zagarnęli ziemię Wiślan.

Księstwo Piastów

Pod koniec X wieku, Małopolskę Polanie wcielili do swego państwa. Utworzono wtedy dwie prowincje: krakowską oraz sandomierską. Co najmniej od 1000 roku w Krakowie znajdowała się siedziba biskupstwa, która obejmowała znaczną część regionu, natomiast za panowania Kazimierza Odnowiciela miasto stało się główną siedzibą książęcą. W 1040 roku Kraków staje się stolicą Polski – Małopolska staje się główną dzielnicą Polski. W 1177 w Małopolsce wybuchł bunt możnowładztwa przeciwko Mieszkowi III Staremu. Mieszko Stary wygnany z kraju. W okresie rozbicia dzielnicowego Kraków był siedzibą księcia seniora, z czasem jednak książęta krakowscy stracili faktyczne zwierzchnictwo nad innymi władcami piastowskimi. W 1241 region został zniszczony podczas najazdu tatarskiego. Powołanie na tron krakowski Kazimierza II Sprawiedliwego, najmłodszego syna Bolesława III Krzywoustego, który łamiąc postanowienia senioratu zalegalizował swe rządy na zjeździe w Łęczycy. 25 maja 1243 roku Małopolanie pobili pod Suchodołem upominającego się o Kraków Konrada mazowieckiego. Władzę nad Małopolską objął syn Leszka Białego, Bolesław Wstydliwy. 1259 Drugi najazd tatarski, pod wodzą chana Burondy, na Polskę. Książę Bolesław V Wstydliwy schronił się na Węgrzech przed najeźdźcami. Walki trwają do 1260 roku. W 1320 w katedrze wawelskiej miała miejsce koronacja Władysława Łokietka, kończąca symbolicznie okres rozbicia dzielnicowego. Odtąd, aż do 1734, Kraków był miejscem koronacji królów Polski. W 1333 umiera Władysława Łokietka. Pogrzeb króla odbyty w Krakowie umacnia rolę miasta jako metropolii monarszej. W tym też roku rozpoczyna się panowanie Kazimierza Wielkiego. W XIV wieku na przedmieściach Krakowa powstały dwa kolejne miasta: na południu Kazimierz (1335) i na północy Kleparz (1366).

W 1474 roku z województwa sandomierskiego zostaje wydzielone województwo lubelskie.

I Rzeczpospolita

W czasach I Rzeczypospolitej za Małopolskę powszechnie uważano tereny ówczesnych województw krakowskiego, sandomierskiego i lubelskiego, co miało swoje źródło w kształtowaniu się krain historycznych za czasów Piastów i Jagiellonów. Tak była ona rozumiana wśród ówczesnej ludności Polski.

Ponadto utworzona została, jako jednostka administracyjna, prowincja Małopolska, która obejmowała również Podlasie, Ruś Czerwoną, Podole, Wołyń, Ukrainę. Nie należy jej jednak mylić z właściwą Małopolską.

Czasy zaborów

W czasie zaborów dotychczasowe rozumienie Małopolski zostało zatarte, zaś obie części Małopolski, rosyjska (w Królestwie Polskim) i austriacka (tzw. Galicja) zaczęły się różnicować społecznie i gospodarczo. Podziały administracyjne, narzucone przez zaborców przestały odzwierciedlać tradycję historyczną Polski. Zapoczątkowane wtedy utożsamianie Małopolski z Galicją po stronie austriackiej do dzisiaj ma swoje konsekwencje w podziale administracyjnym kraju, a także w polskiej tożsamości społecznej.

II Rzeczpospolita

W okresie od 1918-1944 jako Małopolskę rozumiano województwo krakowskie (Małopolska Zachodnia), oraz województwo lwowskie, województwo tarnopolskie i województwo stanisławowskie (Małopolska Wschodnia). Województwa kieleckie i lubelskie pozostały więc poza obrębem tak rozumianej Małopolski.

III Rzeczpospolita

We współczesnej polskiej tożsamości społecznej, do Małopolski najczęściej zaliczane są obszary obecnego województwa małopolskiego i względnie podkarpackiego (pomimo, że większość jego terytorium leży w obrębie Rusi Czerwonej, w tym sam Rzeszów). Niemniej jednak zwraca się również uwagę na małopolskie korzenie terenów województwa świętokrzyskiego, oraz okolic Lublina, Radomia, Częstochowy i Żywca (razem ze wschodnią częścią Bielska-Białej).


Inne hasła zawierające informacje o "Małopolska":

Mieszko II Lambert ...

Insurekcja kościuszkowska ...

1225 od 1212 Ma Yuan , chiński malarz z epoki Południowej dynastii Song Otto Dypoldowic , prepozyt magdeburski Małopolska 1211 Leszek Biały 1227 Wielko-polska 1202 Władysław III Laskonogi 1229 Król Anglii 1216 Henryk III 1272 Król Aragonii i Walencji ,hrabia Barcelony 1213 Jakub I Zdobywca 1276 MargrabiaBranden-burgii 1220 Otto III 1267 KsiążęBawarii 1183 Ludwik ...

Dożynki ...

Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski Krzepickie 341.3 Wyżyna Krakowsko-Częstochowska 341.31 Wyżyna Częstochowska 341.32 Wyżyna Olkuska 341.33 Rów Krzeszowicki 341.34 Garb Tenczyński 342 Wyżyna Małopolska 342.1 Wyżyna Przedborska 342.11 Wzgórza Radomszczańskie 342.12 Wzgórza Opoczyńskie 342.13 Próg Lelowski 342.14 Niecka Włoszczowska 342.15 Pasmo ...

Wielkopolska Droga św. Jakuba handlowego północ-południe: z Wielkopolski przez Łużyce do Czech . Zobacz też Via Regia Małopolska Droga św. Jakuba Linki zewnętrzne Informacja o Drodze św. Jakuba – Radio ...

Polska Czerwona Księga Roślin sztyletowaty oset klapowany ostnica Jana ostnica powabna ostrołódka Hallera owsica spłaszczona pajęcznica liliowata piaskowiec trawiasty pięciornik drobnokwiatowy pięciornik śląski poryblin jeziorny posłonek skalnyprzytulia Małopolska przytulia trójdzielna pszonak pieniński rezeda mała róża francuska rukiew drobnolistna rupia morska sasanka słowacka sasanka wiosenna sesleria Bielza sosna drzewokosa skalnica bazaltowa skalnica ...

Kraina historyczna ...

Małopolska Droga św. Jakuba ...

Bolesław V Wstydliwy ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Małopolska":

016d. Polska Piastów (plansza 22) ...

131 Powstanie kościuszkowskie i III rozbiór Polski (plansza 13) ...

032 Najazdy mongolskie w XIII w. (plansza 12) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie