Na mapach: 37°48'S 144°57'E / -37.8, 144.95

Melbourne
Herb Herb Melbourne Flaga Melbourne
Widok rzeki Yarra o zmroku. Z lewej City, z prawej dzielnica Southbank Widok rzeki Yarra o zmroku. Z lewej City, z prawej dzielnica Southbank
Dewiza : (łac.) Virks Acquirit Eundo (ang.) We Gather Strength as We Go (pl.) Cnotą Osiągniemy Sławę[1]
Państwo	Australia
stan	Wiktoria
Założono	1835
Prawa miejskie	1847
burmistrz	Robert Doyle
Powierzchnia	8806 km²
Położenie	37° 48' S 144° 57' E
Ludność (2009) •  liczba ludności •  gęstość	4 000 000 454,24 os./km²
Miasta partnerskie	Osaka , Japonia Tianjin , ChRL Saloniki , Grecja Boston , USA Los Angeles Sankt Petersburg , Rosja Mediolan , Włochy Galle , Sri Lanka Vancouver , Kanada Montreal Izmir , Turcja
Położenie na mapie Australii Melbourne

Melbourne – stolica i największe miasto stanu Wiktoria oraz drugie pod względem wielkości miasto w Australii (po Sydney ), zamieszkane przez 4 mln mieszkańców w obszarze aglomeracji Melbourne ( 2009 ). Melbourne było stolicą Australii od 1901 do 1927 , kiedy przeniesiono stolicę zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami do Canberry . Melbourne za swoje walory było dwukrotnie uznane przez magazyn The Economist za Najlepsze miasto do życia na świecie, raz w roku 2002 i ponownie w roku 2004 . Melbourne posiada największą liczbę zagranicznych studentów po takich miastach jak Londyn , Nowy Jork i Paryż . Jest największym skupiskiem polonijnym Australii (16 439 osób), dlatego Polska ma tu swój konsulat honorowy .

Etymologia nazwy

Nazwa miasta pochodzi od premiera Wielkiej Brytanii , Williama Lamba, wicehrabiego Melbourne , którego miejsce zamieszkania znajdowało się w pobliżu wsi Melbourne w hrabstwie Derbyshire w Wielkiej Brytanii .

Geografia

Melbourne położone jest w południowo-wschodniej części kontynentu australijskiego i jest najbardziej na południe wysuniętą stolicą kontynentu. Miasto położone jest nad zatoką Port Phillip u ujścia rzeki Yarra , której aborygeńska nazwa oznacza płynącą wodę. We wschodniej części miasta położone są Góry Dandenong .

Klimat

Klimat Melbourne charakteryzuje się, jako przejściowy morski z dobrze zauważalnymi wahaniami wilgotności - względnie dużymi opadami zimą (czerwiec-sierpień) i suchym latem (grudzień-luty). Powodem tego jest położenie Melbourne znajdującego się na pograniczu dwóch stref : gorącej śródlądowej i zimnej południowo-oceanicznej.

Dzienne różnice temperatur są najbardziej zauważalne wiosną i latem. Spowodowane jest to tworzeniem się wtedy chłodnych frontów atmosferycznych nadchodzących od strony morza. Są one przyczyną szeregu zjawisk takich jak: burze i wichury, duże zmiany temperatur oraz intensywne deszcze . Występują one przelotnie. Są często uciążliwe i znacznie obniżają temperaturę, ale też szybko mijają i bardzo szybko "rozpogadza się", rośnie nasłonecznienie i z tym temperatura, które szybko ustępują na rzecz wcześniejszych opadów. Takie wahania pogodowe zdarzają się wielokrotnie w ciągu dnia.

Melbourne zimą jest najchłodniejszą spośród wszystkich stolic stanów kontynentalnej Australii . Najniższą zanotowaną temperaturą była: -2,8 °C, z 4 lipca 1901 r. Jakkolwiek zima w Melbourne jest bogata w opady, to śnieg występuje tu niezwykle rzadko. Ostatni opad śniegu z deszczem wystąpił w centrum miasta 25 sierpnia 1986 r., zaś sam śnieg spadł po raz ostatni we wschodnich dzielnicach i Mount Dandenong 10 sierpnia 2005 r. Zjawisko to się powtarzało 15 października 2006 r., 25 grudnia 2006 r. i 10 sierpnia 2008 r.

Wiosną Melbourne zwykle należy do długiej pory wpółsuchej, ze skąpymi opadami deszczu i bezchmurnym niebem. Lato przypada na styczeń i luty, gdzie dzienny wzrost temperatury w porównaniu z Sydney jest podobny. Letnie dni w Melbourne są znacznie wydłużone i wyjątkowo gorące. Najwyższa zanotowana temperatura wyniosła 46,4 °C ( 7 lutego 2009 ).

Historia

Najstarsza australijska stacja kolejowa Flinders Street przy skrzyżowaniu ulic Swanston (z lewej na prawą) i Flinders (po przekątnej). Zdjęcie z 1927

Melbourne zostało założone 8 czerwca 1835 przez grupę wolnych osadników pod przywództwem Jana Batmana, w przeciwieństwie do innych stolic Australii, które były z początku koloniami karnymi (wyjątkiem są również Adelajda i Perth ). Odkrycie złota w środkowej Wiktorii w latach 50. XIX wieku zapoczątkowało gorączkę złota i Melbourne szybko rosło jako największe miasto portowe w regionie. W latach 80. XIX wieku Melbourne było drugim największym miastem Imperium Brytyjskiego i było znane jako Marvellous Melbourne (Wspaniałe Melbourne). Dzisiaj Melbourne posiada największą liczbę budowli ery wiktoriańskiej na świecie po Londynie .

Melbourne zostało pierwszą stolicą Federacji Australii 1 stycznia 1901 roku. Pierwszy federalny parlament został otwarty 9 maja 1901 . Melbourne pozostało siedzibą rządu i stolicą do 9 maja 1927 kiedy otwarto parlament w nowo wybudowanej stolicy Canberra .

Melbourne było gospodarzem letnich Igrzysk Olimpijskich w 1956 roku. Były to pierwsze w historii igrzyska przeprowadzone na południowej półkuli (jedyne kolejne odbyły się w Sydney w 2000 roku).

Najważniejsze daty

• 1803 – kolonia karna założona przez kapitana Davida Collinsa w pobliżu Sorrento na Półwyspie Mornington . Opuszczona po 5 miesiącach.
• 1835 – założenie miasta na brzegu rzeki Yarra przez Johna Batmana i Johna Pascoe Fawknera.
• 1837 – wytyczenie planu centrum miasta przez Roberta Hoddle (tzw. Hoddle Grid).
• 1847 – nadanie praw miejskich
• 1851 – utworzenie kolonii Wiktoria i początek gorączki złota
• 1854 – pierwsza linia kolei parowej w Australii, łącząca Melbourne z Sandridge (Port Melbourne).
• 1861 – pierwsza gonitwa o Puchar Melbourne
• 1865 – Melbourne staje się największym miastem Australii, wyprzedzając Sydney .
• 1901 – utworzenie Federacji Australii. Melbourne zostaje pierwszą stolicą kraju.
• 1905 – pierwszy raz rozegrano Australian Open .
• 1927 – przeniesienie stolicy do Canberry .
• 1956 – Olimpiada w Melbourne

Zaludnienie

Liczba ludności Melbourne rosła gwałtownie w czasie gorączki złota. W ciągu kilku lat z różnych krajów świata przybyło prawie 125 tys. ludzi. W kolejnych dekadach ( 1870 , 1880 ) Melbourne było największym miastem Australii. W latach 90. XIX wieku Melbourne zostało dotknięte głębokim kryzysem gospodarczym i utraciło znaczną część populacji. Potrzeba zwiększenia zaludnienia i przyciągnięcia nowych rąk do pracy ściągnęła do Melbourne wielu imigrantów po roku 1945 z takich krajów jak Wielka Brytania , Jugosławia , Holandia , Niemcy , Polska , Grecja , Włochy . Dzisiaj Melbourne jest jednym z największych skupisk ludności greckiej poza Grecją. Lata 70. i 80. XX wieku to duży napływ ludności z Azji, szczególnie uchodźców z Kambodży i Wietnamu , jak również imigrantów z Indii , Filipin i Malezji .

Władze miejskie

Nie istnieje jednostka samorządowa zarządzająca całym obszarem aglomeracji Melbourne, która podzielona jest na 31 miast oraz hrabstw, a miasto Melbourne obejmuje tylko centralną część aglomeracji i przylegające dzielnice. Każde z miast posiada wybieraną Radę Miasta odpowiedzialną za szereg funkcji powierzonych jej przez rząd stanowy Wiktorii, m.in. planowanie, zbiórkę śmieci, plaże, parki i ogrody, przedszkola, lokalne wydarzenia kulturalne i festiwale, usługi dla osób w podeszłym wieku itp. Większość inicjatyw rządowych dla całego miasta jest kontrolowanych przez rząd stanowy. Obejmuje to transport publiczny, główne drogi, kontrolę ruchu, policję, szkoły oraz główne projekty związane z infrastrukturą.

Gospodarka i edukacja

Melbourne jest wielkim centrum handlowym i przemysłowym. Wiele z największych australijskich firm i międzynarodowych korporacji ma tutaj główne siedziby.

Melbourne posiada największy w Australii port morski i dużą część przemysłu samochodowego (w tym fabrykę silników Holden oraz fabryki samochodów marek Ford i Toyota ) oraz wiele innych gałęzi przemysłu.

W Melbourne zlokalizowanych jest również kilka uniwersytetów (w tym University of Melbourne, Deakin University, La Trobe University, Monash University, RMIT University, Swinburne University of Technology oraz Victoria University of Technology.

Sport

W Melbourne ma siedzibę 9 z 16 drużyn ogólnokrajowej ligi futbolu australijskiego – Australian Football League (AFL), których mecze przyciągają co tydzień około 40 tys. widzów na pojedynczy mecz. To właśnie Melbourne jest miejscem narodzin futbolu australijskiego, obecnie najpopularniejszego sportu w całej Australii. Wielki finał (jedno z największych sportowych wydarzeń w Australii ) rozgrywany jest w ostatnią sobotę września na stadionie MCG , który może pomieścić do 100 tys. widzów. Corocznie 25 kwietnia z okazji święta narodowego ANZAC Day na stadionie MCG odbywa się mecz ligowy między Collingwood FC a Essendon FC. Mecz ten noszący nazwę ANZAC Day Clash jest drugim najpopularniejszym (poza Wielkim Finałem) wydarzeniem w sezonowym kalendarzu AFL.

Mecz ligi AFL na stadionie Dockland

Kluby AFL z Melbourne:

• Carlton Football Club ("The Blues") – założony w 1864 roku, 16-krotny mistrz ligi.
• Collingwood Football Club ("The Magpies") – założony w 1892 roku, 14-krotny mistrz ligi.
• Essendon Football Club ("The Bombers") – założony w 1872 roku, 16-krotny mistrz ligi.
• Hawthorn Football Club ("The Hawks") – założony w 1902 roku, 10-krotny mistrz ligi.
• Melbourne Football Club ("The Demons") – założony w 1858 roku, 12-krotny mistrz ligi.
• North Melbourne Football Club ("The Kangaroos") – założony w 1869 roku, 4-krotny mistrz ligi.
• Richmond Football Club ("The Tigers") – założony w 1885 roku, 10-krotny mistrz ligi.
• Saint Kilda Football Club ("The Saints") – założony w 1873 roku, 1-krotny mistrz ligi.
• Western Bulldogs Football Club ("The Bulldogs) – założony w 1883 roku, 1-krotny mistrz ligi.

Inne ważne wydarzenia sportowe w Melbourne:

• Australian Open – jeden z czterech turniejów tenisowego Wielkiego Szlema
• Melbourne Cup – jeden z najbardziej prestiżowych wyścigów konnych na świecie – jest to publiczne święto wolne od pracy w stanie Wiktoria (zawsze w pierwszy wtorek listopada)
• Grand Prix Australii – eliminacja mistrzostw świata Formuły 1

Melbourne

• Boxing Day Test match – 26 grudnia każdego roku na MCG rozpoczyna się 5-dniowy krykietowy mecz międzypaństwowy z udziałem reprezentacji Australii.

Najważniejsze zespoły piłkarskie z Melbourne:

• Melbourne Victory - jedyny zespół, który reprezentuje Melbourne w najwyższej klasie rozgrywkowej, tj. A-League , dwukrotny mistrz kraju.
• Melbourne Heart FC - od sezonu 2010/11 będzie drugim zespołem z Melbourne, który będzie występował w A-league.
• Melbourne Knights - występuję w Victorian Premier League, dwukrotny mistrz kraju.
• South Melbourne FC - występuję w Victorian Premier League, czterokrotny mistrz kraju.

Ciekawe miejsca

Lista kilku najpopularniejszych miejsc obejmuje:

• stadion MCG (Melbourne Cricket Ground). Od kwietnia do września są tu rozgrywane jeden lub dwa mecze futbolu australijskiego w tygodniu. Latem rozgrywane są tu mecze krykieta . Stadion MCG po przebudowie w ramach przygotowań do Igrzysk Wspólnoty Brytyjskiej (ang. Commonwealth Games) Melbourne 2006 może pomieścić 105 tysięcy kibiców.
• platforma widokowa, umieszczona na wysokości 237 metrów na 55.tym piętrze wieżowca Rialto , oferująca spektakularny widok na miasto i okolice. Rialto jest drugim najwyższym w Melbourne (251 metrów) po ostatnio wybudowanej wieży Eureka (297 metrów).
• Melbourne Park , miejsce rozgrywania tenisowego turnieju Wielkiego Szlema: Australian Open (w styczniu każdego roku).
• Budynek Wystawy Królewskiej i Ogrody Carlton (wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO jako pierwszy na tej liście obiekt w Australii będący dziełem rąk ludzkich, 2004 ).
• Góry Dandenong – pasmo górskie leżące w granicach Melbourne (najwyższy szczyt 660 m n.p.m.), rejon lasów deszczowych porośniętych ogromnymi eukaliptusami oraz paprociami drzewiastymi. W górach zlokalizowana jest również wąskotorowa kolejka parowa Puffing Billy
• Półwysep Mornington – półwysep okalający zatokę Port Phillip od wschodu, rejon mieszczący wiele znakomitych winnic, kilka parków narodowych, znakomite plaże (zarówno nad oceanem jak i nad zatoką) oraz dzielnice Melbourne uznawane za najbogatsze dzielnice w całej Australii (Portsea, Sorrento).

Okolice Melbourne

• Dolina Yarry – region wspaniałych lasów deszczowych oraz produkcji doskonałej jakości wina.
• Great Ocean Road – malownicza droga wzdłuż wybrzeża oceanu na zachód od Melbourne, wraz z Dwunastoma Apostołami , grupą kolumn skalnych stojących w morzu w parku narodowym Port Campbell
• Góry Grampians – malownicze pasmo górskie położone ok. 300km na zachód od Melbourne. Najwyższy szczyt William (1166 m n.p.m.). Pasmo to jest południowo-zachodnim krańcem Wielkich Gór Wododziałowych
• Wisząca Skała – formacja skalna położona w pobliżu Mount Macedon na północ od Melbourne, rozsławiona w książce Piknik pod Wiszącą Skałą oraz późniejszym filmie Petera Weira nakręconym na jej podstawie.
• Ballarat , miasto (ok. 80 tys. mieszkańców w 2004 roku) będące centrum gorączki złota w latach 50. XIX w. oraz widownią zbrojnego powstania zbieraczy złota. Obecnie mieści się tu skansen będący repliką Ballarat z okresu gorączki złota (Sovereign Hill).
• Phillip Island , miejsce rozgrywania motocyklowych Grand Prix Australii oraz lokalizacja kolonii pingwinów małych .

Przypisy

Zobacz też

• Tramwaje w Melbourne

Linki zewnętrzne

• Polskojęzyczny portal poświęcony miastu Melbourne