Statua faraona Senusereta I (górna część), Muzeum Egipskie w Berlinie , nr kat. 1206

Tytulatura Senusereta I hieroglifami
Nomen – Senuseret
egip. – Człowiek potężnej Pani (Hathor)
Prenomen – Cheper-Ka-Re
egip. – Dusza-Re-jest-Stwórcą
Imię horusowe – Anch-mesut
egip. – Horus-narodziny-życia
Nebty – Anch-mesut
egip. – Dwie-Panie-narodziny-życia

Senuseret I - (Sesostris, Sezostris) - faraon - władca starożytnego Egiptu z XII dynastii , z czasów Średniego Państwa. Prawdopodobnie panował, wraz ze swym ojcem od 1956 p.n.e., samodzielnie w latach 1947-1914 p.n.e. i wraz ze swym synem - Amenamhatem II - do 1911 p.n.e.

Był synem Amenemhata I i Nefritachenen. Jego główna małżonką była Neferu I, ze związku z którą narodził się jego syn i następca - Amenemhat II . Według Kanonu Turyńskiego panował 45 lat. Na około trzy lata przed śmiercią, w 42 lub 43 roku panowania, uczynił swego syna Amenemhata, swoim współwładcą.

Koregencja z ojcem

W około 20 roku swego panowania , ojciec Senusereta, Amenemhat I , powołał go do współrządów, zapoczątkowując tym samym nowy sposób sprawowania władzy, polegający na podziale władzy między ojców i synów, trwający do schyłku XII dynastii i powielany później w dalszych dziejach Egiptu. Senuseret otrzymał naczelne dowództwo nad armią oraz zadanie stłumienia resztek oporu, skierowanego przeciw ojcu w Egipcie oraz przywrócenie wpływów Egiptu w Nubii . W trzecim roku koregencji wojska pod wodzą Senusereta dotarły do Gerf Husejn i kamieniołomów diorytu w Toszka, a w dziewiątym do Semna niopodal II Katarakty. Wszędzie gdzie przemawiały za tym względy strategiczne, budowano fortyfikacje i pozostawiano garnizony mające kontrolować zagarnięte terytoria. Twierdze powstały w: Buhen , Aniba, Semna i Kumma, a dzięki nim kontrolowano cały obszar pomiędzy II i III Kataraktą. Opanowanie terenów w Nubii stwarzało możliwość podjęcia eksploatacji kopalń złota , miedzi i kamieni szlachetnych. Po skolonizowaniu Nubii, przed młodym wodzem - współwładcą, ojciec postawił zadanie uporania się z ciągłym zagrożeniem granic Delty , zarówno po jej wschodniej, jak i zachodniej stronie. W dziewiątym roku koregencji dokonano ekspedycji, skierowanej przeciwko koczowniczym plemionom libijskim, zabezpieczając drogę, wiodącą do wielkiej Oazy Charga. W czasie powrotu z Libii, Senusereta dobiegła wiadomość o śmierci ojca. Sukcesja nie była sprawą oczywistą. Senuseret wraz ze swą strażą przyboczną pospieszył do stolicy. Dopiero tam mając poparcie armii i otrzymawszy poparcie większości dostojników dworu, objął władzę.

Kontynuacja reform

Po objęciu samodzielnych rządów, po dzisięcioletnej koregencji, Senuseret posiadał już duże doświadczenie w sprawowaniu władzy oraz sporą wiedzę, dotyczącą problemów z tym związanych. Był młodym, energicznym władcą. Zapewne swe rządy rozpoczął od surowego ukarania uczestników spisku, w wyniku którego zginął jego ojciec. Kontynuował reformy administracji państwowej, dążąc do stworzenia silnej administracji centralnej z władcą na jej czele. Zapewne swą władzę oparł na zaufanych nomarchach, kontynuując doświadczenie swego ojca. Wzorując się na swych poprzednikach, władcach Starego Państwa, dążył do przywrócenia boskiego kultu żyjącego władcy. W 18 roku panowania zakończył podbój Dolnej Nubii, osadzając garnizon w Buhen . Jego władza rozciągała się nad całym Kusz, od Drugiej do Trzeciej Katarakty, oraz wyspą Sa. Za jego rządów nastąpił rozkwit gospodarczy. Trwało wydobycie w kopalniach złota w Kusz oraz na Pustyni Wschodniej, na wschód od Koptos . Pozyskiwano kamień w kamieniołomach w Wadi Hammamat oraz w Hatnub. Prowadzono prace budowlane zakrojone na szeroką skalę. W Heliopolis została odbudowana świątynia Re-Atum, w sąsiedztwie której z okazji jubileuszu Heb Sed w 30 roku panowania ustawiono dwa granitowe obeliski. (Jeden z nich nadal stoi w pierwotnym miejscu i jest najstarszym stojącym obeliskiem w Egipcie.). W Karnaku zbudowano Białą Kaplicę, odbudowaną w 1926 roku przez Henri Chevrier'a, z pięknymi reliefami , przedstawiającymi sceny ofiarne przed Amonem-Minem oraz inskrypcjami wymieniającymi pełną listę nomów Egiptu. Hieroglify, pokrywające ściany kaplicy należą do najpiękniej i najstaranniej wykonanych spośród wszystkich w całej historii budownictwa w Egipcie. Rekonstrukcja tej wspaniałej budowli była możliwa dzięki zachowaniu wapiennych bloków, z niej pochodzących, jako wypełnienia III pylonu . Budowla składała się z dwóch ramp oraz samej kaplicy, otaczającej ołtarz świętej barki.

Dzięki zabezpieczeniu wschodnich rubieży Delty, trwała również eksploatacja kopalń w Serabit el-Chadim, na Synaju . Stosunki dyplomatyczne i gospodarcze, zapoczątkowanie jeszcze za rządów Amenemhata I, uległy dalszej intensyfikacji, rozciągając się teraz na znaczny obszar Syropalestyny. Polityka ta swe dalekosiężne efekty w pełni przyniosła w czasach panowania Amenemhata II i Senusereta II , czyniąc z Egiptu państwo pełniące wiodącą rolę w regionie.

Koregencja z synem

Na trzy lata przed śmiercią, podobnie jak uczynił to wcześniej jego ojciec Amenemhat I ,Senuseret powołał do współrządów swego syna Amenemhata .

Kompleks grobowy

Po dziesięciu latach koregencji z ojcem, trzydziestu dwóch latach samodzielnego panowania oraz trzech latach koregencji z synem, Senuseret zmarł i został pochowany w piramidzie , którą rozkazał dla siebie wybudować około 1500 metrów na południe od piramidy swego ojca, Amanamhata I. Piramidę jako Senusereta I zidentyfikował w 1882 roku Gaston Maspero , który odnalazł w jej wnętrzu fragmenty alabastru z imieniem Senusereta. W sąsiedztwie piramidy władcy wzniesiono piramidy satelitarne, w których pochowano żonę króla - Neferu oraz kiężniczkę Itakait. Każda piramida miał swoją świątynię grobową, kaplicę ofiarną i była otoczona murem. W pobliżu pochowano również arcykapłana Heliopolis - Imhotepa oraz arcykapłana Memfis - Senuseretancha oraz kilku innych dostojników dworu. Całość kompleksu grobowego otaczał podwójny mur - wewnętrzny z wapienia i zewnętrzny z cegły. Świątynia grobowa władcy usytuowana po wschodniej stronie piramidy wzniesiona jest w stylu charakterystycznym dla tego typu budowli z okresu Starego Państwa.

Poprzednik Amenemhat I

Średnie PaństwoSenuseret I – XII dynastia 1947–1911 p.n.e.

Następca Amenemhat II

Bibliografia

• Grimal N. - „Dzieje starożytnego Egiptu”, PIW, Warszawa 2004, s. 167–173,
• Kwiatkowski B. - „Poczet faraonów”, Iskry, Warszawa 2002, s. 245–248,
• Kitchen K.A. - „Ramzes Wielki i jego czasy”, PIW, Warszawa 2002, s. 23, 174, 245,
• Jacq Ch. - „Podróż po Egipcie faraonów”, Świat Książki, Warszawa 2004, s. 12, 79, 114, 130, Nr 4380