Metafizyka klasyczna albo filozofia pierwsza ( gr. τα μετα τα φυσικά ta meta ta physika – "to, co po fizyce/ponad fizyką"; zob. ontologia ) – dziedzina wiedzy ukonstytuowana przez Arystotelesa , rozważająca byt jako byt oraz jego istotne własności i ostateczne przyczyny (por. Metafizyka 1003a, 20–32; 1022a).

Nazwa

Nazwa "metafizyka" nie pochodzi od Arystotelesa . Najprawdopodobniej zaproponował ją Andronikos z Rodos , filozof perypatetycki z I w. p.n.e., który uporządkował dzieła Arystotelesa umieszczając zbiór pism (dziś tworzą one poszczególne księgi Metafizyki) traktujących o zasadach bytu po pismach przyrodniczych – Fizyce. Nazwa "ta meta ta fizyka" oznaczałaby w tym kontekście te pisma (w kolejności) po tych o fizyce. Po raz pierwszy w historii myśli termin metafizyka pojawił się u Mikołaja z Damaszku (ur. ok. 64 r. p.n.e.). Tę teorię pochodzenia nazwy popiera większość wybitnych badaczy Arystotelesa, jak Zeller, Ross czy Jaeger. Wedle innej teorii uczonego M. H. Reinera tytuł dzieła Metafizyka był inspirowany przez samego Arystotelesa i był używany już przez jego bezpośrednich uczniów^[1].

Następcy Arystotelesa

Metafizyka to filozofia pierwsza (określenie Arystotelesa), bo wszystkie nauki szczegółowe odwołują się do niej, i "wiedza boska" (Metafizyka, 983a), czyli teologia , bo bada ostateczne przyczyny rzeczy. Te dwa określenia i arytotelesowskie rozumienie przedmiotu metafizyki przejęło średniowiecze i twórczo rozwinęło metafizykę klasyczną w postaci systemów św. Tomasza , bł. Dunsa Szkota czy Ockhama . W średniowieczu stał się słynny jeden z podstawowych problemów metafizyki klasycznej: spór o uniwersalia .

W XX wieku klasyczna metafizyka odżyła w postaci neotomizmu . Jednym z jego najwybitniejszych przedstawicieli w Polsce był zmarły 8 maja 2008 r. o. prof. Mieczysław Krąpiec .

Krytyka metafizyki

Projekt metafizyki jest absolutny. Chodzi o wyjaśnienie bytu (dlaczego jest) i poznanie jego istotnych właściwości (czym jest), np. istoty czy przyczyn, relacji koniecznych, co może stanowić podstawę dla wypracowania kryteriów wiedzy pewnej. Wg niektórych koncepcji metafizyki, jej przedmiot leży poza obrębem doświadczenia. Dlatego metafizykę krytykuje się z pozycji sceptycznych , empirystycznych , pozytywistycznych i scjentystycznych .

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Stróżewski , Ontologia, Wydawnictwo Aureus – Znak, Wydanie I, Kraków 2004, ,
• Mieczysław Albert Krąpiec OP, Metafizyka. Zarys teorii bytu, Lublin 1978,

Linki zewnętrzne

• Relacje między filozofią i metafizyką