Metro w Paryżu

Metro to potoczne określenie (wywodzące się od ang. Metropolitan Railway) szybkiej kolei miejskiej , z niezależnym całkowicie lub częściowo, podziemnym korytarzem. Charakteryzuje się wysokimi peronami , wagonami jeżdżącymi pojedynczo lub w układach wielowagonowych, rozwijającymi wysoką prędkość i osiągającymi duże przyspieszenia, na torach oddzielonych od innego typu ruchu specjalną sygnalizacją. W 15 starych krajach UE istnieje obecnie ponad 30 systemów metra, ostatnie inwestycje przeprowadzono w: Tuluzie ( 1993 ), Neapolu ( 1995 ), Warszawie ( 1995 ), Bilbao ( 1997 ), Atenach ( 1998 ), Katanii ( 1999 ), Kopenhadze (październik 2002 ), Porto (grudzień 2002 ) i Turynie ( 2005 ).

Historia

Metro nowojorskie

Pierwsze elektryczne metro w kontynentalnej Europie - w Budapeszcie

Budowa stacji metra w Pradze

W 1845 został otwarty podziemny tunel kolejowy, ciągnący się ok. 500 m pod ulicami Brooklynu (obecnie Nowy Jork ). Pierwsza całkowicie podziemna linia została otwarta w Londynie już 10 stycznia 1863 . Zbudowana została na niewielkiej głębokości, metodą odkrywkową. Łączyła ulice Bishop's Road (Paddington) i Farringdon, miała długość 6 km. Londyńskie metro szybko się rozrastało i powstawały kolejne linie. W 1890 otwarta została pierwsza na świecie zelektryfikowana linia obsługiwana przez City & South London Railway, jednak na większości linii do 1905 wagony ciągnięte były przez lokomotywy parowe , co wymagało zastosowania wiatraków i szybów w celu wentylacji tuneli. Pierwszy tunel podwodny przebito pod Tamizą , wybudowany został przez sir Marca Brunela i jego syna Isambarda . Początkowo projektowany dla ruchu konnego, stał się częścią metra w roku 1869 .

W 1870 otwarto eksperymentalną linię w Nowym Jorku , zamknięto ją jednak po trzech latach. Pierwsza kolej podziemna w kontynentalnej Europie pojawiła się w Budapeszcie w 1896 po zaledwie dwóch latach budowy. Łączyła Vörösmarty tér w centrum miasta z Széchenyi fürdő i była obsługiwana przez składy elektryczne. W tym samym roku oddano do użytku linię w Glasgow , w której wagony ciągnięte były za pomocą systemu lin stalowych, aż do chwili elektryfikacji w 1935 .

W 1900 zostało otwarte metro w Paryżu . Jego pełna nazwa – Chemin de Fer Métropolitain ( pl. Metropolitalna kolej żelazna) – była wiernym tłumaczeniem angielskiego London Metropolitan Railway. W języku francuskim nazwa została skrócona do pojedynczego słowa – métro – przejętego następnie przez wiele innych języków, w tym polski.

Najstarszym systemem kolei podziemnej w Stanach Zjednoczonych jest Green Line (Zielona Linia) oddana w Bostonie w 1897 r. Pierwsza regularna podziemna linia w Nowym Jorku została oddana w 1904 , choć pierwsze pociągi miejskie kursowały nad ziemią już prawie 35 lat wcześniej (nieistniejąca już Ninth Avenue Line otwarta w 1868 a zamknięta ostatecznie w 1958 ).

Pierwsza linia półkuli południowej została zbudowana w Buenos Aires ( Argentyna ) w 1913 r. Najstarszą linią Azji jest otwarta 30 grudnia 1927 r. tokijska linia Ginza . Jedynym systemem metra w Afryce jest metro w Kairze ( 1987 ).

Najmniejszą miejscowością, gdzie zbudowano metro jest Serfaus w Austrii , które ma 1200 mieszkańców.

Metro w Polsce

Warszawa

Metro warszawskie

Plac Wilsona - stacja metra warszawskiego

Plany wybudowania metra w Warszawie pojawiały się już w okresie międzywojennym . Pierwsze poważne prace przerwał wybuch II wojny światowej . Krótko po wojnie powrócono do pomysłu budowy kolei podziemnej w Warszawie, zmieniając plany na rzecz metra głębokiego. Zaawansowany projekt został jednak zarzucony z powodu wysokich kosztów i trudności w budowie.

Działające Metro warszawskie było formalnie budowane od 15 kwietnia 1983 r. (kiedy to został wbity w ziemię pierwszy pal stalowy na trasie wykopu podziemnej kolei), a gotowy odcinek metra otwarto 7 kwietnia 1995 r., z czteroletnim opóźnieniem. I linia (Kabaty-Młociny) została ukończona po 25 latach, 25 października 2008 roku, kiedy to otwarto trzy ostatnie stacje na północnym krańcu.

Umowa na centralny odcinek II linii metra już jest podpisana przez władze miasta. Budowa centralnego odcinka II linii metra, długości około 6 km oraz stacji Rondo Daszyńskiego, Rondo ONZ, Świętokrzyska, Nowy Świat, Powiśle, Stadion i Dworzec Wileński rozpocznie się w 2010 roku. Budowa ma się zakończyć w 2013 roku^[1].

Łódź

Koncepcje metra w Łodzi

W latach 30. XX w. pojawiła się koncepcja budowy metra w Łodzi . Zakładała budowę jednej linii z Bałuckiego Rynku do Górnego Rynku (obecnie Plac Reymonta). Koncepcje nie zostały zrealizowane.

Według jednej z późniejszych koncepcji miały powstać dwie linie o łącznej długości 53,5 km:

• Linia A: Teofilów – Rynek Bałucki – Śródmieście – Plac Niepodległości – Dąbrowa – Olechów – Janów,
• Linia B: Retkinia – Dworzec Kaliski – Dworzec Fabryczny – Dzielnica Uniwersytecka – Henryków.

Podane nazwy nie są nazwami stacji, lecz określają przebieg trasy.

Stan na rok 2010

Definicję metra spełnia Łódzka Kolej Aglomeracyjna (ŁKA), której budowę planuje województwo łódzkie i miasto Łódź ^[2]. Jej realizacja związana będzie z kilkoma projektami infrastrukturalnymi: modernizacją regionalnych linii kolejowych w województwie, kolei obwodowej w Łodzi, realizowaną obecnie modernizacją linii kolejowej Warszawa - Łódź (wraz z zagłębieniem i budową tunelu na odcinku Łódź Widzew - Łódź Fabryczna ze stacjami pośrednimi) oraz budową tunelu średnicowego, który połączy Dworzec Fabryczny z dworcami Kaliskim i Żabieńcem . Zanim przyjęto roboczą nazwę Łódzka Kolej Aglomeracyjna, projekt funkcjonował między innymi pod nazwą Metro Łódź.

Będący częścią systemu ŁKA dwutorowy tunel kolei aglomeracyjnych i regionalnych (i dalekobieżnych) przecinający miasto ze wschodu na zachód przebiegać będzie równolegle do dwutorowego tunelu kolei dużych prędkości (i innych dalekobieżnych). Pomiędzy dworcami Łódź Fabryczna i Łódź Kaliska powstaną dwie nowe stacje. Łącznie docelowo 5 stacji w Łodzi będzie podziemnych lub umiejscowionych w wykopie: Łódź Niciarniana , Łódź Kopcińskiego (nowa stacja pod ulicą Kopcińskiego), Łódź Fabryczna , Łódź Centrum (nowa stacja pod al. Kościuszki) i Łódź Polesie (nowa stacja pod placem gen. Hallera). Decyzja o kształcie planowanej stacji kolejowej przy Porcie Lotniczym im. Władysława Reymonta na Lublinku zostanie podjęta niebawem (pierwotnie zakładano budowę stacji kolejowej na poziomie -1 nowego terminala lotniska).

Kraków

Po wojnie metro było także planowane w Krakowie . Ze względu na koszty zdecydowano się jednak na budowę szybkiego tramwaju , który częściowo przebiega w tunelu (na odcinku Rondo Mogilskie – Politechnika ze stacjami podziemnymi przy Dworcu i Politechnice ). Powstał w ramach Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego .

W Krakowie obecnie planuje się nie budować typowego metra pod ziemią, a raczej premetro .

Znaki metra na świecie

Sztokholm	Madryt	Buenos Aires	Budapeszt
Londyn	Waszyngton	Moskwa	Tokio
Montreal	Kair	Kopenhaga	Bilbao
Paryż	Kijów	Monachium	Stambuł

Zobacz też metro w innych miastach

Zobacz też

• metro naziemne

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona o systemach metra na świecie
• Metro Bits - Various aspects of the world's subways
• Metro Warszawskie - oficjalna strona
• "Pod ziemią" - fotoblog z Warszawskiego Metra
• Formy SKM: metro - SKR - kolej dojazdowa