Miedwie ( niem. Madüsee) – jezioro w zachodniej części Pojezierza Zachodniopomorskiego na Równinie Pyrzycko-Stargardzkiej .

Powierzchnia 35 km²^[1] (piąte co do wielkości w Polsce , drugie po jeziorze Dąbie , w województwie zachodniopomorskim ). Jezioro leży na wysokości 14 m n.p.m. , a jego głębokość wynosi 43,8 m, co daje największą w Polsce kryptodepresję (prawie 30 m p.p.m. )^[2]. Linia brzegowa ma długość ok. 39 km (maks. szerokość 3,2 km), brzegi są bezleśne, w południowej części bagniste . Przez Miedwie przepływa rzeka Płonia , z większych cieków uchodzą do niego Ostrowica , Miedwinka , Gowienica Miedwiańska , Rów Kunowski . W okolicach Żelewa znajduje się ujęcie wody pitnej dla mieszkańców Szczecina (współrzędne geograficzne: φ=53°17'45''N, λ=014°52'11''E). Nad północnym brzegiem jeziora znajduje się plaża Ośrodka Sportu i Rekreacji ze Stargardu Szczecińskiego .

Historia

Obecny zbiornik, jest pozostałością dawnego wielkiego akwenu, tzw. Zastoiska Pyrzyckiego, w którym gromadziły się wody topniejącego lądolodu. Jeziorzysko to stopniowo zmniejszało swoją wielkość. Do 1746 powierzchnia jeziora wynosiła prawie 4,2 tys. ha przy poziomie 16,5 m n.p.m., lecz w połowie XVIII wieku cesarz Fryderyk Wielki zarządził meliorację okolic jeziora w celu pozyskania żyznych ziem dla rolnictwa. W wyniku działań Davida Gilly’ego powierzchnia jeziora zmniejszyła się o 575 ha, a poziom wody obniżył się o 2,5 m, w wyniku czego powstały nowe jeziora Będgoszcz , Zaborsko i Żelewko połączone Płonią^[3]. W 1959 roku zniszczono próg na ujściu rzeki Płoni co poskutkowało obniżeniem poziomu wody o ok. 36 cm.^[4]

W czasach II wojny światowej nad jeziorem funkcjonowała torpedownia warsztatów torpedowych Gereitenwerke Pomeren Madüsee pracująca na potrzeby początkowo Luftwaffe po 1944 również Kriegsmarine ( 53°18'13.87″N 14°52'51.19″E / 53.3038528, 14.8808861 ). Na wschodnim brzegu w Kluczewie do roku 1993 mieściła się baza lotnicza Armii Czerwonej , która nie posiadając oczyszczalni ścieków miała wpływ na wzrost zanieczyszczenia wód jeziora (nośnikiem ścieków była wpływająca do jeziora niewielka rzeczka Gowienica Miedwiańska )^[5].

W 1976 roku wybudowano jaz , który reguluje odpływ wody z Miedwia. Od tego czasu trwa okres podwyższonych stanów średnich, występują większe wahania poziomu wód, oraz bardziej rozłożonym w czasie występowaniem stanów wysokich (wyższe lustro wody latem oraz brak stanów niskich w miesiącach wiosennych)^[4].

Fauna

W jeziorze znajduje się wiele gatunków ryb, m.in.^[6]: sieja miedwiańska ( gatunek autochtoniczny ), sielawa , szczupak , okoń , węgorz , jaź , karp , krąp , lin , miętus , płoć , sandacz i leszcz oraz 2 gatunki skorupiaków żyjących, poza Miedwiem, w wodach alpejskich i w Skandynawii oraz ptaki wodne m.in. wąsatka .

Okolice jeziora

Promenada nad Miedwiem

Nad jeziorem jest wiele ośrodków wypoczynkowych z wypożyczalniami sprzętu wodnego i kąpieliska – Kunowo , Wierzchląd , Koszewko i Koszewo w gminie Stargard Szczeciński , Wierzbno oraz położone nad bagnami Turze w gminie Pyrzyce , Żelewo w gminie Stare Czarnowo oraz Jęczydół , Morzyczyn i Zieleniewo w gminie Kobylanka . Najbliżej położoną stacją kolejową jest Miedwiecko , oddalona ok. 1,5 km od Morzyczyna .

Nazwa jeziora

Nazwa jeziora ma korzenie słowiańskie i pochodzi od rozpowszechnionego po całej Słowiańszczyźnie słowa med – oznaczającego miód. W źródłach historycznych nazwa jeziora zmieniała się kilkukrotnie, występują m.in.: Meduie, Meduwi, Meduge, Maddum, Madüe, Maddüje^[7].

Nazwę Miedwie wprowadzono urzędowo w 1949 roku, zmieniając poprzednią niemiecką nazwę jeziora – Madüsee^[8].

Podanie o klasztorze w Kołbaczu^[9]

Opowiada Franciszek Pałasz, l. 70, urodzony w Stężycy pow. Kartuzy, od 1946 r. zam. w Żelewie pow. Gryfino, woj. szczecińskie^[10]:

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Opis trasy rowerowej wokół jeziora Miedwie