Pieczęć konna Mieszka II Otyłego z
1245
Mieszko II Otyły (ur. ok.
1220
, zm.
18
lub
22 października
1246
) – książę
opolsko
-
raciborski
w latach
1230
-
1246
(samodzielne rządy od
1239
roku, w latach
1234
-
1239
przeniesiony przez
Henryka I Brodatego
do
Kalisza
).
Mieszko II Otyły był najstarszym synem
Kazimierza I
, księcia opolsko-raciborskiego, i nieznanego pochodzenia księżnej
Wioli
(być może pochodziła z Bułgarii). W chwili śmierci ojca w
1229
lub
1230
r. Mieszko i jego młodszy brat
Władysław
nie osiągnęli jeszcze pełnoletności, w związku z czym opiekę prawną przejął na nimi książę śląski
Henryk I Brodaty
oraz matka Wiola. Wzorem Kazimierza, również księżna – wdowa prowadziła politykę ścisłej współpracy z Kościołem. W
1233
r., zapewne za zgodą księcia śląskiego, Wiola wystarała się o bullę od papieża
Grzegorza IX
, w której
Rzym
polecał otoczyć ją opieką wraz z dorastającymi synami
arcybiskupowi gnieźnieńskiemu
oraz
biskupowi wrocławskiemu
i
ołomunieckiemu
. Rok później, by uspokoić nastroje, Henryk Brodaty wydzielił Kazimierzowicom ziemię kaliską i rudzką (
wieluńską
), sam przejmując pełną kontrolę nad Opolszczyzną, nie pozbawiając jednak Mieszka i Władysława prawa do tej dzielnicy.
W
1238
r. umarł Henryk Brodaty i opiekę na książętami opolsko-raciborskimi przejął jego syn
Henryk II Pobożny
. Już na progu swojego panowania musiał on uznać pretensje Mieszka II do dzielnicy ojcowskiej. Nie wiadomo dokładnie, kiedy Mieszko II przejął samodzielne rządy, stało się to zapewne pod koniec
1238
lub na początku roku następnego (rok
1239
jest bardziej prawdopodobny). Jedną z pierwszych decyzji politycznych Mieszka II był ślub (choć z pewnością zawarty w porozumieniu z Henrykiem Pobożnym) z córką księcia mazowieckiego
Konrada
Judytą, co umożliwiło księciu opolsko-raciborskiemu na większą samodzielność w rządach. Matka Wiola i brat Władysław pozostali w dalszym ciągu w
Kaliszu
, gdzie sprawowali władzę pod opieką księcia wrocławskiego.
Księstwo opolsko-raciborskie pod rządami Mieszka II Otyłego w latach 1239-1246 (żółty kolor), oraz ziemia lelowska przyłączona w 1246 r. (jasno niebieski kolor)
Spokojnie zapowiadające się rządy Mieszka II zostały brutalnie przerwane przez
najazd
Mongołów
na początku
1241
r. W przeciwieństwie do księcia sandomierskiego
Bolesława Wstydliwego
, Mieszko nie zamierzał oddać księstwa na pastwę wrogów i stawił im czoło. Szczęście początkowo sprzyjało księciu opolsko-raciborskiemu i w marcu
1241
pod Raciborzem
udało mu się zaskoczyć jeden z oddziałów mongolskich u przeprawy przez
Odrę
, co dało Henrykowi II więcej czasu na zorganizowanie obrony. Rozprawy z głównymi siłami Mieszko II jednak nie ryzykował i w ślad za księciem śląskim wycofał się do
Legnicy
. Rozegrana nieopodal grodu bitwa zakończyła się całkowitą klęską wojsk chrześcijańskich, a jedną z jej podstawowych przyczyn była ucieczka hufca opolskiego dowodzonego osobiście przez Mieszka II Otyłego w decydującym momencie starcia. (więcej o bitwie tam rozegranej zobacz w artykule:
bitwa pod Legnicą
)
W swoim księstwie Mieszko II pojawił się już zapewne w maju
1241
r. i rozpoczął odbudowę spustoszonych przez wojska mongolskie terytoriów. W
1241
r. za pełnoletniego został uznany Władysław, jednak księstwo opolsko-raciborskie uniknęło podziału, gdyż młodszy syn Kazimierza I zadowolił się uzyskanym od Henryk II Pobożnego księstwem kaliskim. Władza Władysława wkrótce została zagrożona przez akcję rewindykacyjną książąt wielkopolskich. Współpraca braterska i spotkania w celu znalezienia wyjścia z tej trudnej sytuacji (np.
25 marca
1243
w Mechnicy koło
Koźla
) nie dały pozytywnego rezultatu i w
1244
r. Władysław musiał wycofać się z Kalisza, utrzymując się do
1249
r. tylko w ziemi
rudzkiej
(
wieluńskiej
).
W
1243
r. Mieszko II zaangażował się w zbrojne poparcie swojego teścia Konrada mazowieckiego w walce o tron
krakowski
. Klęska oddziałów mazowiecko-opolskich pod Suchodołem nie zachwiała wzajemnego zaufania pomimo tego, że Mieszko ściągnął na siebie wyprawy odwetowe Bolesława Wstydliwego. Współpraca przyniosła wymierne korzyści dopiero trzy lata później w postaci przyłączonego grodu w
Lelowie
. Rychła śmierć Mieszka II nie pozwoliła jednak trwale związać tej ziemi z Opolszczyzną.
W polityce wewnętrznej Mieszko II Otyły starał się (bez większych sukcesów) kontynuować politykę ojca w rozprzestrzenianiem osadnictwa na prawie niemieckim. Szczególną opieką księcia cieszyły się zakony rycerskie, zwłaszcza
joannici
i
Krzyżacy
, którym zapisał na Górnym Śląsku dużej wartości posiadłości. Nie widać za to żadnej pomocy Mieszka względem ojcowskiej fundacji w
Czarnowąsach
koło Opola, co ujawniło się choćby poprzez fakt pochówku Mieszka w klasztorze
dominikanów
w Raciborzu.
Mieszko II Otyły, jak wskazuje na to jego przydomek, nie cieszył się dobrym zdrowiem. Umarł zaledwie w wieku dwudziestu kilku lat
18
lub
22 października
1246
zapisując w testamencie wszystkie swoje posiadłości bratu Władysławowi. Z małżeństwa z Judytą mazowiecką nie dochował się potomstwa.
