Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Mieszko I Plątonogi

Mieszko I Plątonogi

Mieszko I Plątonogi
Książę śląski (wrocławski)
razem z Bolesławem I Wysokim
Okres panowaniaod 1163
do 1172
Poprzednik Bolesław IV Kędzierzawy
Następca Bolesław I Wysoki
Książę raciborski
Okres panowaniaod 1172
do 1211
Poprzednik
Następca Kazimierz I opolski
Książę opolski
Okres panowaniaod 1202
do 1211
Poprzednik Henryk I Brodaty
Następca Kazimierz I opolski
Książę krakowski
Okres panowaniaod 1210
do 1211
Poprzednik Leszek Biały
NastępcaLeszek Biały
Dane biograficzne
Dynastia Piastowie
Urodzony 1131 - 1146
Zmarł 16 maja 1211
Ojciec Władysław II Wygnaniec
Matka Agnieszka Babenberg
Żona

Ludmiła

Dzieci

Kazimierz I
Ludmiła
Agnieszka
Eufrozyna
Ryksa

Mieszko I Plątonogi (ur. 1131 - 1146 , zm. 16 maja 1211 ) – od 1163 formalny współrządca Śląska , od 1173 książę raciborski , od 1177 bytomski i oświęcimski , od 1202 opolski , od 1210 krakowski .

Spis treści

Pochodzenie i przydomek

Mieszko był drugim pod względem starszeństwa synem księcia polskiego Władysława II Wygnańca i Agnieszki z austriackiego rodu Babenbergów .

Imię otrzymał po swoim stryju Mieszku III Starym .

Przydomek Plątonogi pojawił sie już w Roczniku Sędziwoja (XIV/XV w.). Pod rokiem 1192 zanotowano: "Cracovia civitas devastata est a Mescone loripede dicto Platonogi nepote ducis Kazimiriensis filio Wladislai exulis" ( Rocznik Sędziwoja w: " Monumenta Poloniae Historica ", edd. August Bielowski , t.II, Lwów 1872, s.876). Można uznać, że to najstarsza zachowana wzmianka o przydomku Mieszka w formie: "Plątonogi".

W polskiej literaturze historycznej jest określany przydomkiem Plątonogi. Istnieje też mniejszościowy pogląd, że należy ten przydomek odczytywać jako Laskonogi[1]. Z kolei w literaturze niemieckiej i czeskiej występuje w ogóle bez żadnego dodatkowego określenia[2].

W literaturze naukowej występuje z numerem I jako pierwszy tego imienia książę opolsko-raciborski[3].

Data urodzenia

Data urodzenia Mieszka Plątonogiego nie jest znana. Zamyka się w latach 1131 - 1146 [4]. Badacze proponują uściślenia tej daty: 1131[5], ok. 1138 [6] oraz 1139 - 1141 [7].

Życie i działalność

Na wygnaniu razem z ojcem od 1146 r., przebywał głównie w posiadłości rodowej Hohenstaufów w saskim Altenburgu . Kształcił się również w szkole przyklasztornej na Michaelsbergu pod Bambergiem . Do kraju powrócił zapewne dopiero w 1163 r., kiedy po interwencji cesarskiej wraz z bratem Bolesławem odzyskał Śląsk, dziedzinę swego ojca Władysława Wygnańca. Jednak stryj Bolesław IV Kędzierzawy wciąż obsadzał swymi załogami najważniejsze grody śląskie, które bracia siłą usunęli w 1166 r.

Książę Raciborza

Księstwo Raciborskie pod rządami Mieszka I Plątonogiego w latach 1173 - 1177 (żółty kolor)
Księstwo Raciborskie pod rządami Mieszka I w latach 1177 - 1202 (żółty kolor)
Księstwo Opolsko-Raciborskie pod rządami Mieszka I Plątonogiego w latach 1202 - 1211 (żółty kolor). Uwaga! w latach 1210 - 1211 Mieszko dodatkowo w Krakowie

Początkowo współrządził dzielnicą razem z bratem, jednakże współpraca nie układała się zbyt dobrze (głównie ze względu na zbyt mały, zdaniem Mieszka, udział w rządach). W 1172 r. Mieszko podjął akcję zbrojną w celu wywalczenia sobie dziedzicznego księstwa. Akcja powiodła się doskonale, zwłaszcza że do buntu przyłączył się najstarszy syn księcia wrocławskiego Jarosław , a Bolesław Wysoki musiał ratować się ucieczką do Niemiec . Ponowna interwencja cesarska skłoniła jednak buntowników do podjęcia rozmów odpowiednio ze starszym bratem i ojcem, w wyniku których zgodzono się na kompromis: Bolesław wrócił na Śląsk, ale musiał wydzielić kasztelanię raciborską i cieszyńską Mieszkowi, a opolską Jarosławowi. Jedną z pierwszych decyzji Mieszka, jako udzielnego władcy, było poszukanie sobie żony – została nią Ludmiła, przypuszczalnie pochodząca z czeskiej dynastii Przemyślidów .

Bytom i Oświęcim

W 1177 r. książę raciborski poparł aspiracje seniorskie Mieszka Starego , uderzając na jednego z kandydatów do tronu krakowskiego – Bolesława Wysokiego. Także tym razem akcja powiodła się znakomicie, a Bolesław zamiast w roli zwycięzcy pojawił się w Krakowie w roli petenta proszącego o interwencję nowego władcę tej dzielnicy Kazimierza II Sprawiedliwego . Obalony senior dynastii znalazł się na wygnaniu w Raciborzu i wydawało się, że wojna Mieszka Plątonogiego z Kazimierzem II Sprawiedliwym jest teraz tylko kwestią czasu. Władca krakowski poszedł jednak inną drogą i aby zyskać sobie przychylność księcia raciborskiego przekazał mu ziemię oświęcimską i bytomską (grody Oświęcim , Bytom , Mikołów , Siewierz i Pszczyna ), przy czym niektórzy historycy przypuszczają, że wymienione grody znalazły się w rękach Mieszka dopiero w 1179 r. Bolesław Wysoki odzyskał wtedy też władzę, ale musiał wydzielić bratu Konradowi księstwo głogowskie .

Bitwa nad Mozgawą

W 1195 r. Mieszko Plątonogi wsparł razem z bratankiem Jarosławem wyprawę zbrojną na Kraków podjętą przez Mieszka Starego. Książę wielkopolski pragnął wykorzystać wtedy niespodziewaną śmierć swojego młodszego brata Kazimierza Sprawiedliwego (zm. 1194) i odzyskać władzę nad Małopolską . Możni krakowscy i sandomierscy z wojewodą Mikołajem na czele mieli jednak inne plany i postanowili wesprzeć sprawę syna Kazimierza Leszka Białego . Do starcia doszło niedaleko Jędrzejowa nad rzeczką Mozgawą . Oddziały posiłkowe książąt śląskich spóźniły się na pole bitwy i przybyły w chwili, kiedy zasadnicza bitwa zakończyła się już nierozstrzygniętym rezultatem. Mieszkowi nie dane było powrócić spokojnie do domu. Niespodziewanie na opustoszałym polu bitwy pojawił się również palatyn sandomierski Goworek i rozegrana wówczas na pobojowisku druga bitwa zakończyła się świetnym zwycięstwem Ślązaków. Wobec jednak wcześniejszego wycofania się do Wielkopolski Mieszka Starego, zwycięstwo to przyniosło wyłącznie korzyści w kategoriach prestiżowych (nie licząc wziętego okupu za pojmanych w bitwie dostojników sandomierskich).

Książę Opola

W 1202 r. po śmierci bratanka Jarosława, księcia opolskiego i biskupa wrocławskiego , oraz brata Bolesława korzystając z trudności związanych z przejęciem władzy przez Henryka Brodatego Mieszko siłą zajął księstwo opolskie. Zmiana ta okazała się trwała i księstwo opolskie na stałe zostało połączone z raciborskim. Jedyna zmiana nastąpiła krótko przed śmiercią Mieszka, gdy za 1000 grzywien srebra zwrócił bratankowi, księciu wrocławskiemu Henrykowi Brodatemu kasztelanię otmuchowską .

Książę Krakowa

Konflikt Mieszka Plątonogiego z Henrykiem Brodatym został dość szybko zażegnany i już w pierwszym dziesięcioleciu XIII w. widzimy zgodną współpracę stryja z bratankiem. Już wkrótce zaowocowało to największym triumfem w życiu Mieszka. 9 czerwca 1210 r. papież Innocenty III na wniosek niewymienionego z imienia księcia śląskiego (a mógł to być tylko Henryk Brodaty, gdyż tylko on używał takiego tytułu) postanowił pod groźbą klątwy przywrócić zasadę senioratu . W całym kraju zapanowała konsternacja, a arcybiskup gnieźnieński zwołał synod do Borzykowej , gdzie miano spróbować zaradzić powstałemu problemowi. Mieszko zamiast do Borzykowej, korzystając z poparcia możnego rodu Gryfitów , udał się na czele armii do Krakowa, gdzie wobec chaosu decyzyjnego został wpuszczony. Był to już ostatni triumf księcia. Mieszko I Plątonogi zmarł 16 maja 1211 r. i został pochowany najprawdopodobniej w katedrze krakowskiej (informację o tym podał dopiero Jan Długosz .

Rodzina

Plątonogi rezydował głównie w Raciborzu, gdzie uruchomił m.in. mennicę bijącą brakteaty z napisem Milost. W 1202 r. wraz z żoną ufundowali opactwo norbertanek w Rybniku przeniesione później przez syna Kazimierza do Czarnowąsów pod Opolem. Był również opiekunem i fundatorem klasztorów w Trzebnicy , Ołbinie , Tyńcu i Miechowie , co świadczy o szerokich horyzontach politycznych raciborskiego Piasta, gdyż miejscowości, w których znajdowały się wymienione klasztory, położone były w sąsiednich księstwach, często będących pod panowaniem skłóconych z Mieszkiem władców. Po śmierci Mieszka księstwo opolsko-raciborskie przejął jego syn Kazimierz. Do Krakowa powrócił Leszek Biały.

Data śmierci

Mieszko Plątonogi zmarł 16 maja 1211 roku. Pojawiła się mniejszościowa hipoteza, że datę roczną śmierci tego księcia należy przesunąć z 1211 na 1206 rok[8].

Małżeństwo i potomstwo

Mieszko Plątonogi ożenił się w latach 1170 - 1178 z Ludmiłą . Ze względu na imię przypuszcza się, że pochodziła z Czech . Wysunięto hipotezę, że była prawdopodobnie córką Ottona III , księcia ołomunieckiego, i Durancji , zapewne córki wielkiego księcia kijowskiego Mścisława I [9]. Pojawiły się też mniejszościowe hipotezy, że mogła być córką Sobiesława I , księcia czeskiego, albo Konrada II , księcia znojemskiego[10] lub Włodzimierza , księcia ołomunieckiego[11].

Z tego małżeństwa pochodzili:

Genealogia

4. Bolesław III Krzywousty
zm. 28 października 1138
   
  2. Władysław II Wygnaniec
zm. 30 maja 1159
5. Zbysława Kijowska
zm. 1114
    
   1. Mieszko I Plątonogi
zm. 16 maja 1211
6. Leopold III Babenberg
zm. 15 listopada 1136
  
  3. Agnieszka Babenberg
zm. 24 lub 25 stycznia między 1160 a 1163
  
7. Agnieszka von Waiblingen
zm. 24 września 1143
   
 

Bibliografia

Przypisy

  1. N. Mika, Jaki przydomek nosił Mieszko, syn Władysława Wygnańca? [w:] Sacra Silentii provincia. 800 lat powstania dzielnicowego księstwa opolskiego (1202-2002), pod red. A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 2003, s. 93-100.
  2. J. Horwat, Książęta górnośląscy z dynastii Piastów, s. 20.
  3. J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej, Kraków 1999, wg indeksu; J. Horwat, Książęta górnośląscy z dynastii Piastów, s. 20.
  4. K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, t. 3, s. 50-51.
  5. G. Labuda, Uzupełnienia do genealogii Piastów szczególnie śląskich, "Sobótka", t. 18, 1963, s. 12.
  6. W. Dziewulski, Bułgarka księżną opolską, "Sobótka", t. 28, 1973, s. 165.
  7. J. Bieniak, Powstanie księstwa opolsko-raciborskiego jako wyraz przekształcenia Polski w dzielnicową poliarchię, (w:) Sacra Silentii provincia. 800 lat powstania dzielnicowego księstwa opolskiego (1202-2002), pod red. A. Pobóg-Lenartowicz, Opole 2003, s. 54.
  8. E. Rymar, Kiedy Mieszko Plątonogi panował w Krakowie?, "Roczniki Historyczne", t. 65, 1999, s. 7-25.
  9. W. Brzeziński, Pochodzenie Ludmiły, żony Mieszka Plątonogiego. Przyczynek do dziejów czesko-polskich w drugiej połowie XII w. (w:) Europa Środkowa i Wschodnia w polityce Piastów, pod red. K. Zielińskiej-Melkowskiej, Toruń 1997, s. 213-219.
  10. J. Horwat, ''Książęta górnośląscy z dynastii Piastów, s. 21-22.
  11. N. Mika, Mieszko syn Władysława II Wygnańca, książę raciborski i pan Krakowa – dzielnicowy władca Polski, Racibórz 2006, s. 86-90.

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Mieszko I Plątonogi":

Mieszko II Lambert ...

964 ...

963 ...

Gerard Labuda ...

1142 ...

Adam Mickiewicz ...

Imieniny ...

Chrzest Polski ...

Bolesław II Szczodry ...

Piastowie mazowieccy ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Mieszko I Plątonogi":

016b. Polska Piastów (plansza 9) ...

Średniowiecze (plansza 2) ...

016a. Polska Piastów (plansza 17) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie