Międzyzdroje
Panorama miasta Plaża w Międzyzdrojach
Herb Herb Międzyzdrojów
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	kamieński
Gmina • rodzaj	Międzyzdroje miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1947
Burmistrz	Leszek Dorosz
Powierzchnia	4,50 km²
Ludność (2009) •  liczba •  gęstość	5502[1] 1222,7 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 91
Kod pocztowy	72-500
Tablice rejestracyjne	ZKA
Położenie na mapie Polski Międzyzdroje
53°55'44″N 14°27'05″E / 53.92889, 14.45139 Na mapach: 53°55'44″N 14°27'05″E / 53.92889, 14.45139
TERC ( TERYT )	4324307044
SIMC	0979248
Miasta partnerskie	Boronów
Hasło promocyjne : Międzyzdroje - miasto gwiazd
Urząd miejski ul. Książąt Pomorskich 5 72-500 Międzyzdroje
Strona internetowa miasta

Międzyzdroje ( niem. Misdroy)^[2] – miasto w północno-zachodniej Polsce , w woj. zachodniopomorskim , w powiecie kamieńskim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Międzyzdroje , położone na wyspie Wolin nad Morzem Bałtyckim . Według danych z 30 czerwca 2009 miasto miało 5502 mieszkańców^[1].

Międzyzdroje są ośrodkiem wypoczynkowym i turystycznym. W mieście znajduje się siedziba dyrekcji Wolińskiego Parku Narodowego . Popularną letnią imprezą rozrywkową jest organizowany corocznie Europejski Festiwal Gwiazd.

Położenie

Międzyzdroje (przy współrzędnych 53°55'44″N 14°27'05″E / 53.92889, 14.45139 ) leży w północno-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego , w zachodniej części powiatu kamieńskiego , w zachodniej części gminy Międzyzdroje .

Miasto leży na wyspie Wolin , 13 km na północny wschód od Świnoujścia , 14 km na północny zachód od miasta Wolin i 21 km na południowy zachód od Kamienia Pomorskiego . 3 km na południowy zachód jezioro Wicko Małe , zatoka Zalewu Szczecińskiego w estuarium Odry .

Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 4,50 km²^[3]. W granicach administracyjnych miasta znajduje się osiedle Lubiewo, ok. 2 km na południowy zachód od centrum, u zbiegu ul. Wolińskiej z Nowomyśliwską.

W latach 1946–1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego .

Nazwa

Nazwa Międzyzdroje jest z punktu widzenia gramatyki rodzaju nijakiego i oznacza miejsce między zdrojami. Według prof. Jana Miodka , powinna obowiązywać nazwa Miedzyzdroje (z literą e zamiast ę): niemiecka nazwa brzmi Misdroy, a Niemcy literą i oznaczali słowiańskie e^[4].

Środowisko naturalne

Miasto położone jest nad Zatoką Pomorską , w środkowej części wybrzeża wyspy Wolin . Część wschodnia Międzyzdrojów leży na zachodnich stokach morenowego Pasma Wolińskiego , na którym w odległości 4–5 km dominują wzniesienia Gosań i Grzywacz , a na południe od miasta Leśnogóra (91 m n.p.m. ).

Miasto o obszarze 450 ha, od wschodu i południa graniczy z terenami Wolińskiego Parku Narodowego .

Miasto znajduje się na pograniczu części polodowcowej i części naniesionej przez wody, stąd w jego granicach występują elementy kompleksów siedliskowych Półwyspu Przytorskiego ( plaża , wydmy , torfowiska ) jak i elementy wysoczyzny polodowcowej ( klify , wzgórza morenowe ).

W Międzyzdrojach zauważalna jest silna antropopresja i niszczenie pasa wydm nadmorskich , będących naturalną ochroną terenów nadmorskich. Miasto jest położone nad Zatoką Pomorską, nad wąskim pasem wydm, który jest intensywnie zagospodarowany przez infrastrukturę turystyczną. W kilku miejscach grzbiet nadmorskiego wału został zabudowany przez punkty gastronomiczne i hotel Amber Baltic. W zachodniej części Międzyzdrojów na fragmencie wydmy wybudowano deptak spacerowy. Środkową część wybrzeża wydmowego pokrywają skwery i park miejski. We wschodniej części Międzyzdrojów, gdzie wybrzeże wydmowe przechodzi w klif znajduje się przystań morska . Na pas wydm wpłynęła także rozbudowa mola spacerowego ^[5].

Głównym ciekiem wodnym jest struga Stary Zdrój , która wypływa z centrum Międzyzdrojów w kierunku południowym, gdzie uchodzi do jeziora Wicko Małe .

Przyroda

Wg danych z 2005 roku^[6] miasto obejmowało 73 ha lasów i gruntów leśnych, 60 ha użytków rolnych.

Międzyzdroje otoczone są na lądzie strefą Wolin i Uznam, a od morza strefą " Ostoja na Zatoce Pomorskiej ", będącymi specjalnymi obszarami ochrony przyrody programu Natura 2000 .

W mieście znajdują się pomniki przyrody i drzewa pomnikowe^[7][8]:

• buki "Króla Władysława IV" - 3 buki o obwodach 420, 325, 320 cm
• cis "Jadwiga" - cis pospolity o obwodzie 94 cm (ul. Zwycięstwa 41)
• cis "Jagiełło" - cis pospolity o obwodzie 140 cm (ul. Zwycięstwa 41)
• cisy "Strażnicy Księcia" - cisy pospolite o wysokości 5 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Krótka)
• dąb "Bolko" - dąb szypułkowy o obwodzie 435 cm, wysokość 22 m (ul. Kolejowa i ul. Leśna)
• dąb "Karczmarz" – dąb bezszypułkowy o obwodzie 415 cm, wysokość 24 m (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Spokojna),
• dąb "Regalinda" - o obwodzie 460 cm (ul. Kolejowa - Leśne Ustronie)
• dąb "Storrada" - dąb szypułkowy o obwodzie 310 cm (ul. Kolejowa 24)
• dąb "Szwedzki"
• dąb "Telesfor" – dąb szypułkowy o obwodzie 465 cm, wysokość 24 m, wiek około 500 lat (ul. Gryfa Pomorskiego i ul. Wesoła).
• robinia z bluszczem o obwodzie 195 cm, wysokość 15 m (ul. Zdrojowa)

• 0,5 km na południowy zachód od osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską) - ścieżka dydaktyczna "Paprocie", dł. 3 km, 10 przystanków z tablicami poglądowymi.

Turystyka

Wejście na molo

Na atrakcyjność turystyczną Międzyzdrojów wpływa położenie geograficzno-przyrodnicze.

Walorami turystycznymi miasta są: położenie nad morzem, piaszczyste plaże , wzniesienia w Paśmie Wolińskim , bliskość Wolińskiego Parku Narodowego ^[9], historyczne zabudowania uzdrowiskowe i Park Zdrojowy w nadmorskiej części miasta.

Do atrakcji turystycznych Międzyzdrojów można zaliczyć:

• aleja Gwiazd
• molo o długości 395 m , będące także przystanią morską , skąd rejsy do Świnoujścia i niemieckich portów Uznamu ,
• gabinet figur woskowych Gabinet Gwiazd,
• kino "Eva", otwarte w 2009 roku^[10]
• obiekty Wolińskiego Parku Narodowego , w którym znajdują się: Zagroda Pokazowa Żubrów oraz Muzeum Przyrodnicze z żywymi bielikami w wolierach ,
• punkty widokowe: Kawcza Góra i Gosań ,
• kościół św. Piotra Apostoła^[11],
• kaplica Stella Matutina.

Międzyzdroje w 2007 roku miały: 10 hoteli, 2 pensjonaty, 1 zakład uzdrowiskowy, 22 ośrodki wczasowe, 2 ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, 1 ośrodek kolonijny, 2 pola biwakowe, 4 zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych i 5 innych obiektów zbiorowego zakwaterowania^[6].

Miasto w sezonie 2007 posiadało 6546 miejsc noclegowych, w tym 2638 całorocznych. Według danych GUSu w ciągu całego 2007 roku z noclegu w Międzyzdrojach skorzystało 106 688 osób, z czego 25% stanowili turyści zagraniczni^[6].

Znakowane szlaki turystyczne przechodzące przez Międzyzdroje:

• E9 Szlak Nadmorski im. dr. Czesława Piskorskiego
• Szlak Nad Bałtykiem i Zalewem Szczecińskim
• Szlak Leśny Przez Pojezierze Warnowsko-Kołczewskie
• Szlak Przez Kawczą Górę do Żubrowiska
• Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Bałtyku R-10
• Międzynarodowy szlak rowerowy wokół Zalewu Szczecińskiego R-66

Z tutejszego mola organizowane są krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim^[12]. Na terenie miasta działa klub przewodników PTTK "Na Wyspach", który prowadzi usługi przewodnickie, a także organizuje wycieczki lokalne i regionalne^[13].

Architektura

Zabytkowa willa

Park Zdrojowy im. Fryderyka Chopina

Układ przestrzenny tworzy 69 ulic z placem Neptuna oraz 3 osiedla mieszkalne: Kępieńce, Lubiewo, Rozkolnik. Nadmorska część miasta Międzyzdroje skupia historyczne zabudowania kurortu i Park Zdrojowy, które są objęte ochroną konserwatorską^[14]. Część obszaru położona u podnóża Kawczej Góry jest zabudowana wysokimi budynkami wypierającymi zabudowę historyczną. Wschodnia część miasta stanowi obszar zurbanizowany o zróżnicowanym sposobie użytkowania, właściwym dla centralnej części miasta, strefy podmiejskiej i osiedla mieszkaniowego.

Charakterystycznym obiektem w Międzyzdrojach jest molo żelbetowe o długości 395 m, przy którym końcu znajduje się przystań żeglugi przybrzeżnej.

Po wschodniej stronie wejścia na molo ustawiona jest szafka meteorologiczna z przełomu XIX/XX w., będąca obiektem małej architektury. Przeszklona witryna z termometrem , higrometrem i barometrem , informuje spacerujących kuracjuszy i turystów o stanie pogody . Dekoracja odlanego trzonu naśladuje wykończenie snycerskie . Szafkę zwieńczają tympanony (zwrócone w cztery strony świata) z przedstawieniem scenek zoomorficznych : piejący kogut - wschód , pszczoły wokół ula - południe , lecąca sowa - zachód , nietoperz - północ . Uratowana przed zniszczeniem i odnowiona z inicjatywy miejscowych działaczy PTTK. Po przestawieniu wieżyczki w inne miejsce, nie pokrywa się z układem stron świata ^[15].

Zieleń miejska

Głównym skupiskiem zieleni miejskiej w Międzyzdrojach jest Park Zdrojowy im. Fryderyka Chopina, położony w kwartale ulic Bohaterów Warszawy, Tysiąclecia Państwa Polskiego i Zdrojowej u podnóża klifowego brzegu. Został założony na przełomie XIX/XX wieku i jest objęty ochroną konserwatorską. W parku 1999 roku odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina . Znajduje się tu również dawny dom zdrojowy z końca XIX w., który jest obecnie Międzynarodowym Domem Kultury. Tuż obok mieści się Gabinet Gwiazd, będącym gabinetem figur woskowych ^[16].

W skład systemu zieleni miasta wchodzą: Park Zdrojowy i Promenada (4,8 ha), zieleńce (3,6 ha) zieleń uliczna (3,5 ha), tereny zieleni osiedlowej (1,7 ha), cmentarz (2,6 ha), lasy gminne (45,1 ha) (dane z 2006 roku^[6]).

Miejsca pamięci narodowej

• Pomnik Fryderyka Chopina (w Parku Zdrojowym)
• Pomnik poświęcony ludziom, którzy nie powrócili z morza
• Pomnik Chwała Bohaterom (na rondzie)

Historia

W XII w. na terenie dzisiejszych Międzyzdrojów istniały dwie osady: Żelazo i Kępieńce, obie na południe od miasta. Wieś Żelazo badacze lokują w rejonie obecnej wioski Zalesie , Kępieńce w rejonie dzisiejszego osiedla Lubiewo (skrzyżowanie ulic Wolińskiej z Nowomyśliwską).

Pomnik poświęcony żołnierzom II wojny światowej

W połowie XIII w., w centrum obecnych Międzyzdrojów (u zbiegu ulic Krótkiej i Gryfa Pomorskiego) powstała karczma, która obsługiwała główny trakt handlowy, biegnący przez Uznam do Kamienia Pomorskiego i Wolina . Pierwotna nazwa Misdroige, Misdroie zachowała się w XV-wiecznym akcie darowizny księcia Bogusława I na rzecz prepozytury katedralnej w Kamieniu Pomorskim . W 1579 znana była nazwa Mysdroye.

Po wojnie trzydziestoletniej tereny Międzyzdrojów i całą wyspę Wolin opanowali Szwedzi . W roku 1715 wyspę zajęli Prusacy .

W XVIII w. Anglicy odkryli i rozsławili właściwości morskich kąpieli. Wypoczynek nad morzem był w Europie coraz bardziej modny i powszechny.

Jeszcze do połowy XIX w. Międzyzdroje były biedną rybacką wioską. Początki istotnych przemian notuje się od 1832 . W 1835 powstały na plaży pierwsze obiekty kąpieliskowe, a na przełomie XIX/XX w. miejscowość stała się modnym kurortem z zakładem solankowym , spacerową promenadą , Parkiem Zdrojowym, hotelami, pensjonatami i willami. 1 lipca 1895 oddano do użytku drewniane molo o długości 300 m. W 1913 Międzyzdroje odwiedziło 20 000 letników.

Pierwsza i druga wojny światowe cudem oszczędziły miastu jakichkolwiek zniszczeń. Po 1945 Międzyzdroje zostały przyłączone do Polski , zaś ich dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W roku 1947 miejscowość otrzymała prawa miejskie. Od lat 50. XX w. powoli wznawiano działalność turystyczno-wypoczynkową i tę funkcję rozwija się do dziś. W latach 1972 - 84 Międzyzdroje były częścią Świnoujścia . W 2004 oddano do użytku żelbetowe molo o długości 395 m.

Kultura i oświata

Międzynarodowy Dom Kultury

Ławeczka Gustawa Holoubka przy alei Gwiazd

Międzyzdroje stanowią gminy ośrodek edukacyjny. W mieście znajduje się Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II ^[17], do którego w 2007 roku uczęszczało 224 uczniów, a także Szkoła Podstawowa nr 1 im. Bolesława Chrobrego ^[18], gdzie chodziło 285 dzieci. W Międzyzdrojach mieści się także przedszkole miejskie do którego w 2007 roku chodziło 163 dzieci^[6].

W Międzyzdrojach znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Kochanowskiego , której księgozbiór obejmuje ponad 7 tys. książek w czytelni i około 33 tys. w wypożyczalni. Z biblioteki mogą korzystać zarówno mieszkańcy jak i turyści. Przy bibliotece działa dziecięce koło teatralne, a sama biblioteka włącza się w organizację czasu wolnego dla dzieci^[19].

Instytucją kulturalną w mieście jest Międzynarodowy Dom Kultury, który organizuje większość imprez kulturalnych^[20].

Lista imprez odbywających się cykliczne w Międzyzdrojach^[21]:

• Eurofestiwal - program muzyczny, spektakle teatralne, kabaret - początek maja
• Międzynarodowy Turniej Tańca Towarzyskiego Perła Bałtyku - początek maja
• Międzynarodowy Festiwal Muzyczny Amber Baltic - Festiwal Muzyki Klasycznej i Romantycznej - 2. połowa maja
• Międzynarodowy Festiwal Pieśni Chóralnej - 2. połowa czerwca
• Europejski Festiwal Gwiazd - początek lipca
• Muzyczne lato w Międzyzdrojach - imprezy plenerowe
• Międzynarodowe Czwartki Organowe - sierpień
• Spotkania Artystyczne Seniorów - wrzesień
• Turniej Tańca Towarzyskiego o puchar miasta Międzyzdroje - październik
• Morskie Zaduszki - program słowno muzyczny, szanty - listopad

Sport i rekreacja

Obiekty sportowe i rekreacyjne w mieście:

• baseny w hotelach (Amber Baltic, Bielik, Wolin)
• korty tenisowe
• stadion miejski przy ulicy Gryfa Pomorskiego – posiada certyfikaty PZLA i PZPN . Istnieje płyta boiska ze sztuczną trawą, bieżnia lekkoatletyczna z nawierzchnia typu MONDO. Stadion posiada sztuczne oświetlenie. Obiekt umożliwia prowadzenia całorocznych zajęć szkoleniowych, meczów, zawodów sportowych i różnych masowych imprez rekreacyjnych w takich dyscyplinach jak piłka nożna , lekka atletyka , biegi przełajowe .
• Klub Sportowy "Fala Międzyzdroje"^[22] (do 2001 Leśnik Międzyzdroje) - rozgrywki ligowe A klasy

Lista cyklicznych imprez sportowych w Międzyzdrojach^[23]:

• Festiwal siły, sprawności i urody - z udziałem gwiazd sportu - początek sierpnia
• Bieg śniadaniowy - Mityng Lekkoatletyczny im. W.Komara i T.Ślusarskiego - 17 sierpnia^[24]
• Sea and sky Festival Unity Line - Ogólnopolski Festiwal Kitesurfingu Kite Cup Międzyzdroje - sierpień

Wspólnoty religijne

Kościół pw. św. Piotra Apostoła

Międzyzdoje mają jedną parafię rzymskokatolicka pw. św. Piotra Apostoła w archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej . Na obszarze miasta znajduje się kościół oraz kaplica zakonna "Stella Matutina" ss boromeuszek pw. Matki Boskiej Uzdrowicielki Chorych, która jest także kaplicą rektorską.

W mieście działa także zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan . Ponadto zbór Świadków Jehowy

Administracja

Urząd miejski

Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają do swojej rady miejskiej 13 radnych (13 z 15). Pozostałych 2 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Międzyzdroje . Organem wykonawczym jest burmistrz . Siedzibą władz jest urząd miejski przy ul. Książąt Pomorskich.

Burmistrzowie Międzyzdrojów:

• Henryk Jabłoński (2002-2006)
• Leszek Tomasz Dorosz (od 2006)

Międzyzdroje należą do Związku Miast Bałtyckich . Miasto utrzymuje współpracę samorządową z polską wsią Boronów .

Mieszkańcy Międzyzdrojów wybierają parlamentarzystów z okręgu wyborczego z siedzibą komisji w Szczecinie , a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13 .

Transport

Molo

Węzeł drogowy znajduje się na południowo-zachodnim osiedlu Lubiewo, gdzie przebiega droga krajowa nr 3 ze Szczecina do Świnoujście oraz rozpoczyna się droga wojewódzka nr 102 do Kołobrzegu .

W mieście znajduje się przystanek kolejowy na linii Szczecin Dąbie – Świnoujście .

Komunikację miejską w Międzyzdrojach zapewnia linia autobusowa nr 10 ze Świnoujścia.

W Międzyzdrojach zostały ustanowione 2 przystanie morskie . Pierwszą z nich jest molo , z którego odpływają krótkie rejsy wycieczkowe po Morzu Bałtyckim^[12]. Druga przystań morska znajduje się na wschód od mola^[25]. Wykorzystywana jest przez tutejszych rybaków . W skład przystani wchodzą dwie dalby wyciągowe^[26]. W granicach przystani morskiej znaduje się akwatorium o powierzchni 0,0250 km², które stanowi obszar wód Morza Bałtyckiego o średniej szerokości 100 m, licząc od linii brzegu, położonym naprzeciw części lądowej przystani^[27].

Międzyzdrojanie

Lista osób urodzonych w Międzyzdrojach, które mają biogram na stronach Wikipedii:

• Albert Sauer (1898-1945) – komendant Mauthausen-Gusen
• Werner von Ekesparre (ur. 1919) – niemiecki chirurg dziecięcy, Privatdozent
• Lothar Elias Stickelbrucks (ur. 1943) – niemiecki operator filmowy
• dr Joachim von Harbou (ur. 1944) – niemiecki prawnik i prezes banku drezdeńskiego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna witryna Urzędu Miasta i Gminy Międzyzdroje
• Biuletyn Informacji Publicznej
• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi