Mołdawianie
Liczebność ogółem	ok. 3, 4 mln (z czego wg. oficjalnych danych około 2,564 mln zadeklarowało narodowość mołdawską w mołdawskim a 0,177 mln w naddniestrzańskim spisie powszechnym), liczebność Mołdawian żyjących w diasporze nie została bliżej ustalona.
Regiony zamieszkania	Rumunia : 6-7 mill.[1]   Mołdawia : 2 564 849 (2004)   Ukraina : 258 619 Naddniestrze : 177 156 (2004)   Rosja : 172 330   Włochy : 100 434   Kazachstan : 19 458   Portugalia : 12 632   Hiszpania : 10 434   Białoruś : 4 300
Język	mołdawski , rumuński , rosyjski , ukraiński
Religie	prawosławie
Pokrewne grupy etniczne	Wołosi , Rumuni

Mołdawianie ( mołdawski / rumuński Moldoveni; w grażdance oficjalnie dziś używaną w Naddniestrzu Молдовень) - naród romański zamieszkujący gł. Republikę Mołdawii oraz Mołdawską Republikę Naddniestrza 2,7 mln (1989), częściowo Ukrainę i Rumunię ; jest ich ogółem ok. 10 mln.

Nazwa i jej znaczenie

Obecnie pod pojęciem Mołdawianie rozumie się:

1. Naród zamieszkujący przede wszystkim Republikę Mołdawii i Mołdawską Republikę Naddniestrza.

2. Rumuńską grupę etniczną

3. Mieszkańców historycznego terytorium Hospodarstwa Mołdawskiego (obszary między Karpatami Wschodnimi a Dniestrem i między Morzem Czarnym a Czeremoszem ).

Mołdawianie a Rumuni

Główna część terytorium historycznej Mołdawii znajduje się obecnie w Rumunii. Na obszarze tym tożsamość narodowa Mołdawian niemal zupełnie uległa rumuńskiej. Natomiast na terytorium dzisiejszej Republiki Mołdawii różnice istniejące między Mołdawianami a Rumunami nie są wyraźne. Wielu ludzi określa siebie (autoidentyfikuje etnicznie) jako Mołdawianie i Rumuni jednocześnie. Mołdawianie różnią się od Rumunów tradycją własnej państwowości, bogatszym rosyjskim dziedzictwem kulturowym oraz niektórymi cechami językowymi: akcentem, większą archaicznością gramatyki i słownictwa, oraz większym zasobem słów pochodzenia słowiańskiego. W Mołdawii do 1991 r., a w Naddniestrzu do dzisiaj używa się do zapisywania grażdanki , w Rumunii - alfabetu łacińskiego . Część Mołdawian mówi po rosyjsku i ukraińsku .

Problem uznania Mołdawian za odrębny naród (i zarazem mołdawskiego jako osobnego języka) zwłaszcza w Rumunii i Mołdawii wzbudza wiele emocji. Przed powstaniem Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w 1924 r., mołdawska świadomość narodowa niemal całkowicie uległa rumuńskiej ideologii narodowej. Obywatele historycznego obszaru państwa mołdawskiego w znacznej mierze identyfikowali się z Rumunią.

Po I Wojnie Światowej i upadku Cesarstwa Rosyjskiego cała Mołdawia należała do Rumunii. Władze rumuńskie, po tym jak Besarabia została przyłączona do Rumunii przeprowadzały planową rumunizację zyskanych obszarów^[2]. W celu przerwania więzi łączących Besarabię z Rumunią ZSRR sztucznie "wzbudzał" tożsamość narodową Mołdawian na terenie całego Związku Radzieckiego.

W 1940 r. w wyniku porozumieniu Ribbentrop - Mołotow ZSRR przyłączył do swego terytorium ziemie leżące pomiędzy Dniestrem a Prutem, czyli tzw. Besarabię (z grubsza terytorium dzisiejszej Republiki Mołdawii) realizując plan stopniowego odzyskiwania ziem należących wcześniej do Imperium Rosyjskiego, podobnie jak to wcześniej nastąpiło w Polsce, krajach nadbałtyckich oraz Finlandii. Po agresji hilterowskich Niemiec na ZSRR, Rumunia jako państwo sprzymierzone z Hitlerem otrzymała ponownie Besarabię, a nawet tereny etnicznie nie rumuńskie na wschód od Dniestru tzw. Transnistrię . Po przegranej wojnie Rumunia ponownie zmuszona została do oddania Besarabii. W ciągu kilku lat (1939-1945) obszar ten trzykrotnie zmieniał przynależnośc państwową. Ostatecznie z większej części Besarabii i skrawka Transnistrii reaktywowano Mołdawską SRR . Południowa Besarabia ( Budziak ) oraz północna Bukowina przypadła Ukrainie. Zmiany terytorialne nie odzwierciedlały historycznych granic Mołdawii , co spowodowało późniejsze konflikty trwające do dnia dzisiejszego w tzw. Naddniestrzu.

Po rozwiązaniu ZSRR w 1991 r. w Rumunii oczekiwano, że Mołdawianie powrócą do rumuńskiej tożsamości narodowej; do tego jednak nie doszło - Rumuni są w dzisiejszej Rep. Mołdawskiej mniejszością narodową (2% 2004 ), przy czym sami Mołdawianie stanowią 75,8 % populacji kraju.

Terytorium etniczne

Izba w mołdawskim wiejskim domu

Mapa etniczna Republiki Mołdawii. Mapa opracowana na zlecenie rządu USA.

Mołdawianie, pomijając Mołdawię, Naddniestrze i Rumunię, są ludnością autochtoniczną na Ukrainie (w regionach historycznych: Bukowina , Podole , Zaporoże , Budziak ). Tradycyjnymi miejscami do których Mołdawianie w przeszłości emigrowali były: Polska (szczególnie Województwo ruskie ze stolicą we Lwowie - dziś Ukraina), Rosja , Grecja , Carogród ( Stambuł ), Paryż , Siedmiogród i Budapeszt . Dziś Mołdawianie najczęściej emigrują do Rumunii , Rosji, Włoch , Francji , Hiszpanii i Portugalii .

Etnogeneza

Mołdawianie są potomkami wielu ludów, które w dużej mierze nie pozostawiły po sobie istotnych śladów na kartach historii, ale weszły w tło etniczne. Wydaje się, że największy udział miały ludy słowiańskie i koczownicze ludy Wielkiego Stepu (w tym Scytowie a później Hunowie ). Z innych należy wymienić ludy: trackie , helleńskie, gockie , awarskie i bułgarskie , a z nieco późniejszych: Kipczaków , Madziarów, Pieczyngów , Mongołów oraz ich spadkobierców - Tatarów krymskich .

Natomiast na proces formowania się narodowości mołdawskiej wydaje się, że najważniejszy wpływ miało schyłkowe średniowiecze (od XIII do XV w.) kiedy to zamieszkująca te tereny ludność pochodzenia mieszanego (ale posługująca się już w znacznej mierze dialektami słowiańskimi) przemieszała się z napływającymi pasterskimi ludami wołoskimi oraz przyjęła chrześcijaństwo wschodniego rytu .

Kultura Mołdawii z przyczyn geopolitycznych kształtowała się pod wpływem kultury bizantyjskiej , rosyjskiej , zachodnioeuropejskiej i w mniejszym stopniu tureckiej oraz polskiej .

Większość Mołdawian wyznaje prawosławie , proces chrystianizacji rozpoczął się w IX w.

Statystyki

Mołdawianie na tle populacji niektórych państw

Mołdawia

W Mołdawii od 1989 r. nieustannie rośnie liczba Mołdawian w stosunku do reszty ludności, przy czym całkowita populacja państwa w przebiegu lat 1989-2004 zmalała o 22,38 %.

Mołdawia naddniestrzańska

W Naddniestrzu w przeciągu lat 1989-2004 liczba Mołdawian w stosunku do reszty ludności zmalała o ok. 8 %, przy czym całkowita populacja kraju wzrosła o 1,6 %.

Ukraina

Na Ukrainie żyje obecnie około 409 tys. Mołdawian i Rumunów. Na zachodzie państwa, szczególnie w Obwodzie czerniowieckim przeważa rumuńska tożsamość narodowa, na południu i wschodzie - mołdawska.

Rosja

W Rosji w 2004 r. żyło około 173 tys. Mołdawian. Dane umieszczone w tabelce pochodzą tylko z trzech regionów państwowych. W Rosji dominuje mołdawska tożsamość narodowa nad rumuńską. Mołdawianie emigrują do Rosji przeważnie w celach zarobkowych i są zazwyczaj skupieni w wielkich miastach.

Kazachstan

Rumunia

W Rumunii nie powstały do tej pory żadne oficjalne statystyki, które by uwzgędniały mołdawską narodowość.

Znani Mołdawianie

• Naukowcy: Dymitr Kantemir , Vasile Stati
• Piosenkarze: Natalia Barbu , Arsenie Todiraş
• Pisarze: Grigore Ureche , Miron Kostyn , Dosoftei , Dymitr Kantemir , Mihai Eminescu , Mihail Sadoveanu , Ion Druţă
• Politycy: Grigore Kotowski (Grigore Chotovschi), Michaił Frunze (Mihail Frunză), Mircea Snegur , Petru Lucinschi , Vladimir Voronin , Igor Smirnow
• Sportowcy: Wiktor Bołogan
• Władcy: Bogdan I , Stefan Wielki , Dymitr Kantemir , Antioch Kantemir

Bogdan I . Portret pędzla Pierre Balleta	Stefan Wielki	Miron Kostyn	Dosoftei
Dymitr Kantemir	Mihai Eminescu	Grigore Kotowski	Michaił Frunze
Vladimir Voronin	Igor Smirnow	Wiktor Bołogan	Natalia Barbu

Literatura przedmiotu

• Monica Heintz (ed.), Stat slab, cetăţenie incertă studii despre Republica Moldova, Bukareszt, Curtea Veche 2007
• Dymitr Kantemir, Descriptio Moldaviae, 1716
• C. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press 2000
• Vasile Stati, Dicţionar moldovenesc-românesc, Kiszyniów, Tipografia Centrală 2003

Zobacz też

• język mołdawski
• Mołdawia
• Naddniestrze
• Rumuni
• Rumunia
• władcy Mołdawii
• ZSRR

Informacje oficjalne

• Naddniestrze - mapa etniczna
• Oficjalna strona internetowa Republiki Mołdawii
• Oficjalna strona internetowa Mołdawskiej Republiki Naddniestrza ( ang. ), ( ros. )

Przypisy

1. ↑ Deklarujący się jako Mołdawianie a zarazem jako Rumuni. OFFICIAL CHISINAU SEEKS RECOGNITION OF MOLDOVAN ETHNICITY AND MINORITY IN ROMANIA.Eurasia Daily Monitor 4,40 2007
2. ↑ Treptow, Kurt W. (red.): A History of Romania Iaşi, The Center for Romanian Studies 1997