Zwiastowanie, ok. 1420-1440

Robert Campin, Mistrz z Flémalle (ur. ok. 1380 w Valenciennes, zm. 1444 w Tournai ) - malarz niderlandzki . Zwany również Mistrzem Tryptyku de Mérode od obrazu Zwiastowanie (dawniej w kolekcji książąt de Mérode w Westerloo). Był jednym z twórców niderlandzkiej szkoły malarskiej. Malował obrazy o tematyce religijnej oraz portretowej.

We Frankfurcie zachowały się niesygnowane dzieła, które miały podobno pochodzić z opactwa Flémalle-lez-Liège. Jak się potem okazało takie opactwo nigdy nie istniało. Pomimo to, anonimowy twórca określany był jako Mistrz z Flémalle. Obecnie jest on utożsamiany z Robertem Campin.

Robert Campin mieszkał w Tournai, gdzie należał do rady miejskiej i angażował się w sprawy społeczne. W 1406 uzyskał tytuł mistrza i namalował w kościele St. Brice w Tournai fresk ze sceną Zwiastowania, który został odkryty w 1940 roku. Artysta wprowadził do sztuki nowe przedstawienia ikonograficzne: Trójcę Świętą jako Pasję Boga Ojca ( Ermitaż ) oraz Madonnę w komnacie ( Londyn ). Stał się też jednym z pierwszych, którzy przemycali do obrazów religijnych "malarstwo rodzajowe" przedstawiając wnętrza domów i życie codzienne.

Charakterystyka twórczości

Roberta Campina określa się inicjatorem północnego renesansu^[1]. Wczesne dzieła artysty ukazują jeszcze wiele cech gotyku : konwencjonalność gestów i układów kompozycyjnych, posągowość postaci, u których nie odczuwa się masy ciała, zatartej bogactwem łamanych bogato fałdów szat, niewłaściwe proporcje postaci we wnętrzu i nieumiejętność budowania przestrzeni. Jednak obrazy artysty pozbawione są hieratyczności, wydarzenia rozgrywają się w konkretnych wnętrzach mieszczańskich domów lub pejzażu. Madonny o grubych rysach i Dzieciątka nie posiadają aureoli i osadzone są w mieszczańskim wnętrzu o belkowanym stropie, zastawionym prostymi sprzętami i gdzie za oknem rozciąga się widok na plac miasteczka.

Campin jako pierwszy z malarzy niderlandzkich przyjął trójwymiarowość za podstawę widzenia plastycznego. Punktem wyjścia jest u niego bryła przedmiotu. Stał się także prekursorem europejskiego portretu . Dotychczas malarze wybierali jedną lub dwie cechy i na nich skupiali uwagę, Campin natomiast troszczy się o oddanie całego zestawu cech charakterystycznych dla modela a także o proporcjonalność twarzy. Widzimy też modela w trzy czwarte, ze wzrokiem utkwionym gdzieś w przestrzeni.

Światopogląd artysty ukształtowany przez devotio moderna miał wpływ na jego twórczość.

Campin wprowadził także typowe dla malarstwa niderlandzkiego XV wieku imitacje malarskie rzeźb na zewnętrznych skrzydłach ołtarzy. Wynikało to stąd, że początkowo wszystkie ołtarze były rzeźbione. Gdy spopularyzowały się ołtarze ruchome, rzeźby na skrzydłach stały się zbyt ciężkie i zastąpiono ja malowidłami.

Niektóre dzieła

• Portret mężczyzny, 1400-10, National Gallery w Londynie
• Trójca Święta, ok. 1410, Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt
• Św. Weronika, ok. 1410, Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt
• Ukrzyżowanie, ok. 1410, Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt
• Zwiastowanie, lata 20. XV w., Musées Royaux des Beaux-Arts, Bruksela
• Boże Narodzenie, ok. 1425, Musée des Beaux-Arts, Dijon
• * Tryptyk de Mérode (Św. Józef w warsztacie) 1420/1428, tempera na drewnie 64,4x27,2 Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku
• Zaślubiny Marii, ok. 1428, Prado w Madrycie
• Portret kobiety, ok. 1430, National Gallery w Londynie
• Zwiastowanie, ok. 1430, Prado w Madrycie
• Madonna przed ekranem kominka, przed 1430, National Gallery w Londynie
• Trójca Święta, 1433-35, Ermitaż w Sankt Petersburgu
• Madonna we wnętrzu, ok. 1435, National Gallery w Londynie
• Tryptyk z Werl, 1438, Prado w Madrycie
• Św. Józef w warsztacie 1420/1428, tempera na drewnie 64,4x27,2 Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku

Galeria

obrazy religijne

Św. Weronika, ok. 1410, Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt

Boże Narodzenie, ok. 1425, 87 × 70 cm, Musée des Beaux-Arts, Dijon

Tryptyk de Mérode (Zwiastowanie), ok. 1427, 64,5 × 64,5 (scena główna), Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku

Madonna przed ekranem kominka, przed 1430, 63 × 49 cm, National Gallery w Londynie

portrety

Portret mężczyzny, 1400-10, 40,7 × 28 cm, National Gallery w Londynie

Portret kobiety, ok. 1430, 40 × 27 cm, National Gallery w Londynie

Przypisy

Bibliografia

• Web Gallery of Art: Master of Flémalle. ( ang. )
• Sztuka Świata, tom 5, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1992.