Modrzew europejski
Systematyka
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Podkrólestwo :	rośliny naczyniowe
Nadgromada :	rośliny nasienne
Gromada :	nagonasienne
Podgromada :	nagonasienne drobnolistne
Klasa :	iglaste
Rząd :	sosnowce
Rodzina :	sosnowate
Podrodzina :	modrzewiowe (Laricoideae)
Rodzaj :	modrzew
Gatunek :	modrzew europejski
Nazwa systematyczna
Larix decidua Mill. 1768
Mapa zasięgu
Kategoria zagrożenia
niższego ryzyka  ( IUCN 3.1 )[1]

Modrzew europejski (Larix decidua Mill.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny sosnowatych . Pierwotnym miejscem jego występowania były góry środkowej Europy ( Alpy , Karpaty ), ale został rozpowszechniony na innych terenach w wyniku nasadzeń. W Polsce na naturalnych siedliskach rośnie tylko w Tatrach . Poza tym jest sadzony powszechnie na terenie całego kraju.

Charakterystyka

Modrzew zimą

Szyszeczkowate kwiaty żeńskie

Pęczki igieł

Pokrój

Duże drzewo iglaste o koronie luźnej, regularnie stożkowatej. Górne gałęzie są poziome, niższe coraz bardziej zwisające. Rośnie szybko, żyje do 600 lat z zaznaczeniem iż po okresie 100 lat zaczyna próchnieć. Na drzewach rosnących w zwarciu usychają dolne gałęzie do znacznej nieraz wysokości.

Pień

Pojedynczy, prosty lub lekko zakrzywiony, osiąga wysokość do 45 m i średnicę do 120 cm. U młodych drzew kora gładka, zielonobrązowa, na starszych ciemnobrązowa, głęboko spękana, łuskowata i złuszczająca się. Osiąga grubość do 10 cm i zawiera sporo żywicy . Gałęzie dolne nieco zwisające, górne prostopadłe do pnia.

Drewno

Ma strukturę prostowłóknistą, z wyraźnie rozgraniczoną twardzielą i bielem . Twardziel ma czerwonobrunatny kolor, ciemnieje na słońcu, biel o grubości 1–3 cm jest żółtawobiały. Drewno żywiczne, zawiera dużo sęków, jest lekkie i elastyczne, trwałe, nawet w wodzie.

Liście

Modrzew jest jedynym naszym drzewem iglastym zrzucającym liście na zimę. Igły są jasnozielone, delikatne, niekłujące, na krótkopędach wyrastają pęczkami po 20–40 sztuk, zaś na długopędach pojedynczo, skrętolegle . Jesienią, przed opadnięciem, przebarwiają się na żółto.

Kwiaty

Roślina jednopienna . Purpurowoczerwone, potem zieleniejące kwiaty żeńskie wyrastają na ulistnionych krótkopędach, okrągłe i jasnożółte kwiaty męskie na kilkuletnich krótkopędach. Są wiatropylne . Rozwijają się wczesną wiosną, równocześnie ze szpilkami.

Szyszki

Ma owalny kształt, dojrzała ma długość do 5 cm, szerokość do 3 cm. Młode szyszki są zielone, dojrzałe są zwisające, jasnobrunatne z łuską na brzegach. Po wysianiu nasion opadają. Nasiona mają szarobrązowy kolor, jajowaty kształt z ostrym końcem i są świdrowato skręcone.

Korzeń

Dobrze rozwinięty. Ma zarówno głęboki korzeń główny, jak i silnie rozwinięte korzenie boczne.

Biotop , wymagania

Naturalne siedliska w Tatrach ma w reglu dolnym . Jest rośliną światłolubną , wrażliwą na suszę . Dorosłe drzewa są odporne na silne mrozy, młode sadzonki mogą wiosną przemarzać. Dostosowany do klimatu kontynentalnego gór środkowej Europy, o mroźnych zimach. W Europie rośnie w wysokich partiach gór do 2500 m n.p.m., sięgając górnej granicy lasu (w Tatrach dużo niżej). W niższych partiach tworzy często lasy iglaste wraz ze świerkiem i sosną .

Zastosowanie

• Roślina uprawna : często sadzony w lasach, szczególnie na wiatrołomach , jako drzewo użytkowe.
• Roślina ozdobna : chętnie sadzony przy domach i w parkach . Nadaje się także na żywopłoty (dobrze znosi cięcie).
• Drewno wykorzystywane jest w budownictwie , zarówno na konstrukcje wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Robi się także z niego sklejki , meble , boazerie , podłogi , płyty wiórowe . Nadaje się na wyroby toczone. Drewno modrzewiowe jest cenione już od czasów antycznych za wyjątkową odporność na gnicie.
• Kora wykorzystywana jest w garbarstwie . Wytwarza się też z niej terpentynę wenecką i pewien gatunek gumy.

Zmienność

Odmiana 'Repens'

Larix decidua Mill. f. rubra Beck.

Modrzew europejski jest rośliną bardzo zmienną, posiada dużą ilość naturalnych form, które można odróżnić na podstawie kwiatów żeńskich. Istnieją formy :

• modrzew europejski białokwiatowy (Larix decidua Miller f. alba Carriere),
• modrzew europejski o dużych szyszkach (Larix decidua Mill. f. macrocarpa Coaz),
• modrzew europejski o małych szyszkach (Larix decidua Mill. f. microcarpa Coaz),
• modrzew europejski różowy (Larix decidua Mill. f. rosiflora Szafer),
• modrzew europejski czerwony (Larix decidua Mill. f. rubra Beck.),
• modrzew europejski żółty (Larix decidua Mill. f. sulphurea Fig.),
• modrzew europejski typowy (Larix decidua Mill. f. typica Szafer),
• modrzew europejski zielony (Larix decidua Mill. f. viridiflora Szafer),
• modrzew europejski zwisły (Larix decidua Mill. f. pendula Lawson),
• modrzew europejski kolumnowy (Larix decidua Mill. f. fastigiata Lawson).

Wyselekcjonowano szereg odmian ogrodowych modrzewia europejskiego, niektóre z nich dobrze nadają się na żywopłoty.

• 'Kórnik' – wyhodowana w Polsce przez Tomasza Bojarczuka w 1967 r.
• 'Repens' – wyhodowana w Anglii ok. 1825 r.

Ciekawostki

• Najstarszy modrzew europejski w Polsce rośnie w Jabłonnie w woj. mazowieckim. Ma wysokość 29 m, 118 cm średnicy (2005 r.).
• Dawniej wierzono, że w pniu modrzewia przebywają i straszą jękami dusze ludzi zmarłych w nienaturalny sposób.

Przypisy