Cape May w USA

Biebrza

Mokradła w Szwecji

Mokradło (teren podmokły, bagno , błoto, moczary, trzęsawisko , bajoro, grzęzawisko, topiel, topielisko) – tereny okresowo lub stale zabagnione, podtopione lub pokryte warstwą wody, siedlisko hydrogeniczne, obszar o płytkim poziomie wody gruntowej (powyżej 1 m), teren silnie uwilgotniony, zalany wodą lub okresowo zabagniony, o glebach mineralnych lub organicznych.

Dawniej w Europie zajmowały znaczne obszary. W wyniku działalności człowieka w ostatnich stuleciach uległy osuszeniu i odwodnieniu w wyniku przekształcania naturalnych mokradeł w pastwiska (od XIII w.), zmienianiu podmokłych łąk w pola orne (od XIV w.), wprowadzaniu odwadniających melioracji na masową skalę (od. XIX w.), gospodarczego użytkowania torfu . W końcu XX w. w związku z nadwyżką żywnościową zmniejszyła się presja człowieka na tereny podmokłe. Wiele mokradeł zostało objętych ochroną, a niektóre tereny świadomie zaczęto renaturyzować .

Mokradła w Polsce zajmują obecnie obszar ok. 43 tys. km kwadratowych, z czego na torfowiska przypada ponad 12 tys.

Mokradła zazwyczaj znajdują się w obniżeniach terenu, w dolinach rzecznych, rynnach polodowcowych, rzadziej na stokach czy wzniesieniach.

W konwencji ramsarskiej mokradłami czyli obszarami wodno-błotnymi, nazywane są tereny bagien, błot i torfowisk lub zbiorniki wodne zarówno naturalne jak i sztuczne, stałe i okresowe, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych (łącznie z wodami morskimi, których głębokość podczas odpływu nie przekracza 6 m).

W Stanach Zjednoczonych za mokradła (wetlands) uznaje się tereny przejściowe między systemami wodnymi i lądowymi, w których poziom wody zazwyczaj leży blisko powierzchni, względnie teren jest pokryty płytką warstwą wody. W Kanadzie za mokradła uznaje się obszary, w których gleba, zawsze lub najczęściej, jest nasycona wodą. Wyróżnia się pięć klas mokradeł: torfowisko wysokie , torfowisko niskie , torfowisko przejściowe , bagna (swamp), marsze (marsh) i tereny zalane płytką warstwą wody.

Ze względu na dużą różnorodność mokradeł w różnych regionach i na kontynentach, dużą różnorodność klasyfikacji i nazewnictwa mokradeł, w ostatnim czasie próbuje się wprowadzić ujednoliconą terminologię z wykorzystaniem słów pochodzenia greckiego i łacińskiego:

• Terrud (od terrus –ziemia, udus – mokry) – termin zaproponowany dla mokradeł przez Hofstettera
• Hygroxira (gr. ygro – wilgoć, mokro, xira – miejsce występowania, lokalizacja, przestrzeń) – termin zaproponowany dla mokradeł w 2000 r. przez Hofstettera w "Universal wet-land lexicon" – siedliska, których stosunki wodne są pośrednie między siedliskami wodnymi i lądowymi.

Mokradła, bagna, ze względu na niedostępność dla człowieka stanowiły i stanowią ostoje dla dziko żyjących roślin i zwierząt. Lasy na terenach podmokłych czasami nazywane są uroczyskami i matecznikami .

Podstawowe typy mokradeł

W zależności od sposobu zasilania wodą wyróżnia się podstawowe cztery typy mokradeł:

• mokradła fluwiogeniczne – zasilane przez wody powierzchniowe, najczęściej rzeczne ,
• torfowiska soligeniczne – zasilana przez ruchliwe wody podziemne, napływające do siedliska z warstw wodonośnych obszarów przyległych,
• torfowiska topogeniczne – zasilane przez wody tworzące podziemny zbiornik o płaskim lustrze, co wiąże się z niewielkim ruchem tych wód,
• torfowiska ombrogeniczne – zasilane głównie przez wody opadowe bezpośrednio lub z niewielkiej zlewni własnej.

Nazwy miejscowości pochodzące od mokradeł

Nazwy miejscowości, których nazwy biorą się od mokradeł (współcześnie, w wyniku działalności człowieka i zaniku terenów podmokłych, po dawnych bagnach i torfowiska może nie być już śladu):

• "bara" – błoto, rzeka Barycz
• "kał" – błoto: Kalisz , Kaliszany , Kalisko , Kal
• "kopanica", "kopanice" – rowy (odwadniające): Kopanica , Kopanki
• "pałuki" – nizina zarośnięta trawą: Pałuki , wieś w województwie mazowieckim
• "biel", "biele" "bielawa" – torfowisko, bagno, podmokłe łąki z mgłami nisko snującymi się o poranku lub wieczorem (czasami mech torfowiec nazywany bywa "bielawa"): Bielsk , Obielewo , Bielawa , Bielawy
• "błoto" Świniebota, Kobylebłoto, Gęsiebłoto
• "łęg" – podmokła łąka, podmokły las : Łękna, Łegniszewo, Starołęka , Ostrołęka
• "Olędry" – Holendrzy osiedlani dla osuszania mokradeł: Olędry Ujskie , Olędry Wroczyńskie
• "taplać się" – brodzić w wodzie lub błocie: Taplary
• "topić się": Topielec , Topikoń, Trzęsawiska
• "bagno": Bagienna
• "krążek na bagnie": Świdwin

Bibliografia

• Piotr Ilnicki, 2002. Torfowiska i torf. Wyd. AR w Poznaniu, 606 str.