Molibden
42 Mo Układ okresowy pierwiastków
Molibden Molibden
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Molibden, Mo, 42
Grupa, okres, blok	6 (VIB) , 5, d
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Właściwości atomowe Masa atomowa 95,94 u Promień atomowy 145 pm Promień walencyjny 145 pm Konfiguracja elektronowa [Kr]4d55s1 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 13, 1 Elektroujemność 2,16 ( Pauling ) 1,30 ( Allred ) Stopień utlenienia 2, 3, 4, 5, 6 Właściwości kwasowe tlenków silnie kwasowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 10280 kg/m3 Twardość 5,5 Kolor metaliczny szary Temperatura topnienia 2896 K 2622,85 °C Temperatura wrzenia 4912 K 4638,85 °C Objętość molowa 9,38×10-6 m3/ mol Ciepło parowania 598 kJ/mol Ciepło topnienia 32 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 3,47 Pa (3000 K) Prędkość dźwięku 5400 m/s (cienki pręt)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 250 J/(kg*K) Konduktywność 18,7×106 S /m Przewodność cieplna 138 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 684,3 kJ/mol II. 1560 kJ/mol III. 2618 kJ/mol IV. 4480 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 92Mo 14,84% stabilny izotop z 50 neutronami 93Mo {syn.} 4×104 lat w.e. 0,405 93 Nb 94Mo 9,25% stabilny izotop z 52 neutronami 95Mo 15,92% stabilny izotop z 53 neutronami 96Mo 16,68% stabilny izotop z 54 neutronami 97Mo 9,55% stabilny izotop z 55 neutronami 98Mo 24,13% stabilny izotop z 56 neutronami 99Mo {syn.} 65,94 h β- 1,357 99 Tc 100Mo 9,63% 7,8×1018 lat β-β- 3,04 100 Ru
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Płytki z molibdenu.

Molibden (Mo, łac. molybdenum) - pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym . Nazwa znaczy "podobny do ołowiu" i pochodzi od greckiego określenia ołowiu - μόλυβδος molybdos.

Właściwości

Czysty molibden jest srebrzystobiały, bardzo twardy i ma jedną z najwyższych temperatur topnienia spośród wszystkich pierwiastków. W małych ilościach nadaje twardość stali . Molibden jest mikroelementem , gra ważną rolę w metabolizmie roślin; znajduje się również w enzymach .

Zastosowanie

Ponad 2/3 produkcji molibdenu jest używane w stopach (w połączeniu z chromem stanowi materiał lekki i bardzo mocny). Zużycie molibdenu wzrosło w czasie II wojny światowej , gdy zapotrzebowanie na wolfram spowodowało wyczerpanie jego zasobów. Do dzisiaj molibdenu używa się w stalach wysokoodpornych i wysokotemperaturowych. Niektóre stopy (np. stopy marki Hastelloy) są szczególnie odporne na wysoką temperaturę i korozję .

Molibden jest też używany w przemyśle lotniczym, zbrojeniowym, a także do produkcji elementów lamp żarowych, gdzie bywa stosowany jako wspornik wolframowego żarnika. Kompleksy molibdenu są stosowane jako katalizator w przemyśle naftowym, szczególnie przy usuwaniu siarki z produktów naftowych.

Izotop molibdenu 99 znajduje zastosowanie w przemyśle nuklearnym.

Wiele kompleksów molidbenu jest stosowane jako barwniki o różnych odcieniach koloru pomarańczowego, używane do produkcji farb , tuszów , tworzyw sztucznych i produktów gumowych . Disiarczek molibdenu jest odpornym na działanie wysokich temperatur dodatkiem do smarów . Molibdenu używa się również w przemyśle elektronicznym.

Występowanie

W skorupie ziemskiej molibden występuje w ilości 1,5 ppm . Podstawowym źródłem tego pierwiastka jest minerał molibdenit (MoS₂). Pozostałe minerały o mniejszym znaczeniu to wulfenit ( PbMo O ₄) i powellit ( CaMo O ₄).

Światowe wydobycie w przeliczeniu na czysty składnik

W światowym wydobyciu rud molibdenu w przeliczeniu na czysty składnik, wynoszącym w 2002 r. ok. 135 tys. ton przodowały: Chiny (39 tys. ton), USA (32 tys. ton) i Chile (30 tys. ton). Stosuje się je również do produkcji węglików spiekanych .

Historia

Ζwiązki molibdenu aż do końca XVIII wieku były mylone ze związkami innych pierwiastków, przede wszystkim węgla i ołowiu . W 1778 r. Carlowi Wilhelmowi Scheele udało się oddzielić molibden od grafitu i ołowiu oraz otrzymać tlenek z molibdenitu . W 1781 r. Peter Jacob Hjelm wyodrębnił metal w wyniku redukcji jego tlenku węglem. Molibden nie znalazł zastosowania poza laboratoriami aż do końca XIX wieku . Później właściwości jego stopów zostały dostrzeżone przez Francuzów.