Na mapach: 45°30'N 73°33'W / 45.5, -73.55

Montreal
Herb Flaga Herb Montrealu Flaga Montrealu
Panorama miasta Panorama miasta
Dewiza : Concordia Salus
Państwo	Kanada   Kanada
Prowincja	Quebec
Mer	Gérald Tremblay
Powierzchnia	365,13 km²
Położenie	45° 30' N 73° 33' W
Ludność (2010) •  liczba ludności •  gęstość •  aglomeracja	1 650 000 4 438,7 os./km² 3 920 000
Położenie na mapie prowincji Quebec Montreal
Strona internetowa miasta

Montreal ( fr. Montréal) – miasto w Kanadzie , nad Rzeką Świętego Wawrzyńca w prowincji Quebec . W latach 1844 - 1849 Montreal był stolicą Prowincji Kanady .

Jest to drugie co do wielkości miasto Kanady, największy port morski wschodniej części kraju oraz główny ośrodek gospodarczy i kulturalny francuskojęzycznej części Kanady. Powstał jako niewielka osada francuska na cześć królewską nazwany Mont Royal - "Wzgórze królewskie" - stąd obecna nazwa.

Liczba mieszkańców: 1,8 mln po amalgamacji z dzielnicami przedmiejskimi z 01.01 2002 (zespół miejski 3,5 mln, 2001 ). Miasto jest podzielone na 25 dzielnic ( fr. arrondissements). Niektóre z tych dzielnic zostały przyłączone do Montrealu w 2001 roku na skutek prawa rządu prowincji Quebec. Wywołało to sprzeciw mieszkańców przyłączonych dzielnic i w następstwie referendum z czerwca 2004 roku, 1 stycznia 2006 roku część z nowoprzyłączonych dzielnic, zamieszkiwanych przez 13% dotychczasowej populacji miasta, odłączyło się od Montrealu.

Położenie

Île de Montréal (Wyspa Montrealu) z Montrealem zaznaczonym na czerwono

Zespół miejski jest położony przede wszystkim na dwóch wyspach, Île de Montréal i Île Jésus , leżących tuż na wschód od zbiegu rzeki Św. Wawrzyńca i rzeki Ottawa . Wyspy opływa główny nurt rzeki Św. Wawrzyńca i jej dwie odnogi, rzeki: Rivière des Mille Îles i Rivière des Prairies .

Historia

Panowanie francuskie

Oratorium św. Józefa

Pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli do wyspy, na której dzisiaj leży Montreal byli Jacques Cartier i jego towarzysze. Podczas swojej drugiej ekspedycji do Ameryki Północnej, Cartier wyruszył z okolic dzisiejszego Quebecu w górę rzeki Świętego Wawrzyńca . Dotarł do okolic wyspy Montreal w październiku 1535 . Odwiedził wioskę indiańską Hochelagę i wszedł na wzgórze dominujące nad wyspą, które nazwał na cześć króla Mont Royal. Ze wzgórza stwierdził, że jego dalsza droga w górę rzeki jest zablokowana przez serię niskich wodospadów na rzece (wodospady Lachine). W tej sytuacji zawrócił i popłynął z powrotem do morza i swoich statków.

Po tej jednej europejskiej wyprawie nastąpiła długa przerwa. Francja, nękana wojnami domowymi, na wiele dziesięcioleci porzuciła myśli o koloniach zamorskich. Dopiero na początku XVII wieku Francuzi rozpoczęli ponowną próbę kolonizacji Ameryki Północnej, zakładając osadę Quebec w 1608 . W tym samym czasie zaczęli ponownie odwiedzać okolice Montrealu. Jednak dopiero w 1642 Francuzi wrócili by zostać na stałe. Sieur Chomedey de Maisonnneuve i około 40 kolonistów zbudowali w lecie 1642 mały fort Ville Marie. Z początku zadaniem kolonii było prowadzenie działalności misyjnej wśród Indian. Jednak już wkrótce kolonia stała się ważnym ośrodkiem handlu futrami. W miarę przekształcania się w faktorię handlową, osada przyjęła dzisiejszą nazwę Montreal nadaną przez Cartiera.

Niestety błędy dyplomatyczne popełnione przez Francuzów przez pierwsze lata swojej obecności w Kanadzie obróciły przeciwko nim konfederację Irokezów . Ta potężna grupa Indian prowadziła z Francuzami sporadyczne wojny aż do 1701 . Montreal, jako najbardziej wysunięta na zachód placówka Francuzów, był nękany częstymi napadami Indian.

Ludność osady rosła powoli, od 675 w 1665 do około 1000 w 1700 . Po zawarciu pokoju z Irokezami sytuacja znacznie się polepszyła. Do 1760 ludność zwiększyła się do około 5000. Miasto zostało otoczone fortyfikacjami ziemnymi na wzór europejski.

W trakcie wojny siedmioletniej Brytyjczycy podbili posiadłości francuskie w Ameryce Północnej i włączyli je do swojego imperium. Montreal, ostatni punkt oporu Francuzów, poddał się armii brytyjskiej w 1760 .

Panowanie brytyjskie

Pałac Sprawiedliwości (1880)

Montreal formalnie stał się częścią imperium brytyjskiego w wyniku postanowień Traktatu Paryskiego podpisanego 1763 . Miasto pozostało światową stolicą handlu futrami, ale teraz handel ten znalazł się pod kontrolą szkockich i angielskich kupców. Ci założyli nową Kompanię Północno-Zachodnią w latach 1783 - 1784 która rozszerzyła obszar handlowy Montrealu aż do wybrzeży Oceanu Spokojnego. Kompania połączyła się z Kompanią Hudsona w 1821 , kończąc rolę Montrealu w handlu futrami.

Podczas amerykańskiej wojny rewolucyjnej, 13 listopada 1775 miasto zostało zajęte przez Amerykanów, którzy jednak musieli wycofać w lecie następnego roku pod naporem armii brytyjskich. Podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej w latach 1812 - 1814 amerykańskie próby zdobycia miasta nie powiodły się.

Na początku XIX miasto przekształciło się w ośrodek handlu zbożem i drewnem. W 1825 zbudowano Kanał Lachine który pozwalał statkom ominąć progi wodne na rzece niedaleko od miasta i płynąc dalej do Jeziora Ontario. Montreal stał się teraz portem w którym statki rzeczne przypływające Rzeką Świętego Wawrzyńca mogły przeładować swoje ładunki na statki pełnomorskie płynące do Atlantyku.

Przez ten czas ludność miasta nieustannie rosła dzięki przypływowi imigrantów z Wielkiej Brytanii. W latach 1820 - 1830 Montreal prześcignął Quebec i stał się największym miastem w Kanadzie. W 1825 miasto miało 22,5 tys. mieszkańców. W momencie gdy Montreal oficjalnie otrzymał prawa miejskie w 1831 , większość jego mieszkańców wywodziła się z Wysp Brytyjskich, a mieszkańcy francuskojęzyczni byli w mniejszości. Od tego czasu do lat 60. XX wieku angielski pozostawał najważniejszym językiem miasta.

Kanadyjska metropolia

Pierwsza linia kolejowa w Kanadzie została zbudowana niedaleko miasta w 1836 . W połowie XIX wieku miasto uzyskało szereg połączeń kolejowych z resztą Kanady i ze Stanami Zjednoczonymi. W 1885 ukończono Kolej Transkanadyjską , dając miastu połączenie z wybrzeżem Pacyfiku. Dzięki tym połączeniom kolejowym, jak również transportowi wodnemu na rzece Świętego Wawrzyńca, port w Montrealu stał się głównym oknem na świat Kanady. Z biegiem czasu został drugim po Nowym Jorku portem w Ameryce Północnej pod względem liczby przyjmowanych statków. Dzięki doskonałej sieci połączeń transportowych w mieście rozwijały się również rozmaite gałęzie przemysłu.

Ludność miasta rosła nieustannie, od 58 tys. 1851 do 107 tys. w 1871 . W 1881 w Montrealu mieszkało 140 tys. osób (170,7 tys., jeżeli liczyć z przedmieściami). Miasto przyciągało wielu imigrantów z Europy i wielu francuskojęzycznych rolników z osad otaczających miasto. Dzięki napływowi tych ostatnich, francuskojęzyczni mieszkańcy miasta ponownie stanowili większość po 1865 , jednak wiodącym językiem w mieście pozostawał angielski. Dzięki gwałtownemu rozwojowi ludność Montreal przekroczyła 1 milion w 1931 .

Montreal - śródmieście nocą w 2005 .

W latach 60. i 70. XX wieku w Montrealu zrealizowano wiele ogromnych inwestycji, w dużej części w związku z organizacją w mieście Wystawy Światowej 1967 i Letnich Igrzysk Olimpijskich 1976 . Główną osobą odpowiedzialną za te inwestycje był burmistrz Jean Drapeau, który rządził miastem w latach 1954 - 1957 i 1960 - 1986 . Zbudowano system montrealskiego metra , (będącym drugim systemem kolei podziemnej w Kanadzie ), sieć autostrad, tereny wystawowe na sztucznej wyspie na rzece Św. Wawrzyńca, Stadion Olimpijski i wszystkie obiekty sportowe potrzebne dla obsługi olimpiady. Wiele z tych inwestycji nie spełniło oczekiwań. Ogromne, supernowoczesne lotnisko Mirabel zostało wybudowane zbyt daleko od miasta, bez dogodnych połączeń komunikacyjnych i szybko okazało się nierentowne – obecnie służy tylko do obsługi lotów towarowych. Olimpiada okazała się finansową klęską a miasto spłacało długi zaciągnięte dla sfinansowania budowy obiektów olimpijskich aż do 2008 roku. Ogromny stadion olimpijski z odsłanianym dachem nie mógł znaleźć dla siebie odpowiedniej roli w następnych latach. Z drugiej strony, dzięki tym inwestycjom Montreal ma prawdopodobnie najlepszą infrastrukturę miejską pośród wielkich miast Kanady.

W drugiej połowie XX wieku gospodarka kanadyjska weszła w okres dużo bardziej ścisłej integracji z gospodarką Stanów Zjednoczonych, a znaczenie eksportu do innych kontynentów znacznie spadło. Z tego powodu stopniowo głównym centrum gospodarczym kraju stało się Toronto , ulokowane wewnątrz kraju i posiadające znacznie lepsze połączenia transportowe z głównymi ośrodkami amerykańskiego przemysłu. Gospodarka Montrealu została również znacznie osłabiona przez dojście do władzy w prowincji Quebec separatystycznej Partii Quebecois , która wdrożyła w życie serię praw mających na celu upowszechnić użycie języka francuskiego w wielu dziedzinach gospodarki i biznesu. Wobec tego wielu anglojęzycznych mieszkańców Montrealu opuściło miasto.

Pod koniec lat 90. miasto zaczęło odzyskiwać swoją międzynarodową renomę, wraz z lokalizacją w centrum Montrealu Światowego Centrum Handlu, Quartier International, oraz kilku międzynarodowych organizacji: ICOGRADA, International Design Alliance, oraz agend UNESCO, ONZ, WHO i NATO.

Demografia

Liczba mieszkańców Montrealu wynosi 1 620 693. Język francuski jest językiem ojczystym dla 52,4%, angielski dla 12,5% mieszkańców (2006)^[1].

Edukacja

Uniwersytety anglojęzyczne

• Uniwersytet McGill
• Uniwersytet Concordia (oficjalnie dwujęzyczny, ale większość studentów uczy się po angielsku)

Uniwersytety francuskojęzyczne

• Uniwersytet Montrealu
• Université du Québec w Montrealu (UQÀM)
• École de technologie supérieure w Montrealu
• École polytechnique w Montrealu, filia Université de Montréal
• École des hautes études commerciales w Montrealu, filia Université de Montréal
• Université de Sherbrooke (działa w mieście Sherbrooke , ale ma jeden kampus w Longueuil , na przedmieściach Montrealu)

Dzielnice Montrealu

Ratusz miejski

Loża masońska w Montrealu

Stadion Olimpijski w Montrealu

Obecne dzielnice tworzące miasto Montreal to:

• Ahuntsic-Cartierville
• Anjou
• Côte-des-Neiges–Notre-Dame-de-Grâce
• Lachine
• LaSalle
• Le Plateau-Mont-Royal
• Le Sud-Ouest
• L'Île-Bizard–Sainte-Geneviève
• Mercier–Hochelaga-Maisonneuve
• Montréal-Nord
• Outremont
• Pierrefonds-Roxboro
• Rivière-des-Prairies–Pointe-aux-Trembles
• Rosemont–La Petite-Patrie
• Saint-Laurent
• Saint-Léonard
• Verdun
• Ville-Marie
• Villeray–Saint-Michel–Parc-Extension

Miasta partnerskie

Zobacz też

• Letnie Igrzyska Olimpijskie 1976
• Bibliothèque et Archives nationales du Québec
• Grande Bibliothèque du Québec
• Metro w Montrealu
• Festival International de Jazz de Montréal

Przypisy