Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Mołdawianie

Mołdawianie

Mołdawianie
Liczebność ogółemok. 3, 4 mln (z czego wg. oficjalnych danych około 2,564 mln zadeklarowało narodowość mołdawską w mołdawskim a 0,177 mln w naddniestrzańskim spisie powszechnym), liczebność Mołdawian żyjących w diasporze nie została bliżej ustalona.
Regiony zamieszkania
  Rumunia : 6-7 mill.[1]
  Mołdawia : 2 564 849 (2004)
  Ukraina : 258 619
Naddniestrze : 177 156 (2004)
  Rosja : 172 330
  Włochy : 100 434
  Kazachstan : 19 458
  Portugalia : 12 632
  Hiszpania : 10 434
  Białoruś : 4 300
Język mołdawski , rumuński , rosyjski , ukraiński
Religie prawosławie
Pokrewne grupy etniczne Wołosi , Rumuni

Mołdawianie ( mołdawski / rumuński Moldoveni; w grażdance oficjalnie dziś używaną w Naddniestrzu Молдовень) - naród romański zamieszkujący gł. Republikę Mołdawii oraz Mołdawską Republikę Naddniestrza 2,7 mln (1989), częściowo Ukrainę i Rumunię ; jest ich ogółem ok. 10 mln.

Spis treści

Nazwa i jej znaczenie

Obecnie pod pojęciem Mołdawianie rozumie się:

1. Naród zamieszkujący przede wszystkim Republikę Mołdawii i Mołdawską Republikę Naddniestrza.

2. Rumuńską grupę etniczną

3. Mieszkańców historycznego terytorium Hospodarstwa Mołdawskiego (obszary między Karpatami Wschodnimi a Dniestrem i między Morzem Czarnym a Czeremoszem ).

Mołdawianie a Rumuni

Główna część terytorium historycznej Mołdawii znajduje się obecnie w Rumunii. Na obszarze tym tożsamość narodowa Mołdawian niemal zupełnie uległa rumuńskiej. Natomiast na terytorium dzisiejszej Republiki Mołdawii różnice istniejące między Mołdawianami a Rumunami nie są wyraźne. Wielu ludzi określa siebie (autoidentyfikuje etnicznie) jako Mołdawianie i Rumuni jednocześnie. Mołdawianie różnią się od Rumunów tradycją własnej państwowości, bogatszym rosyjskim dziedzictwem kulturowym oraz niektórymi cechami językowymi: akcentem, większą archaicznością gramatyki i słownictwa, oraz większym zasobem słów pochodzenia słowiańskiego. W Mołdawii do 1991 r., a w Naddniestrzu do dzisiaj używa się do zapisywania grażdanki , w Rumunii - alfabetu łacińskiego . Część Mołdawian mówi po rosyjsku i ukraińsku .

Problem uznania Mołdawian za odrębny naród (i zarazem mołdawskiego jako osobnego języka) zwłaszcza w Rumunii i Mołdawii wzbudza wiele emocji. Przed powstaniem Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w 1924 r., mołdawska świadomość narodowa niemal całkowicie uległa rumuńskiej ideologii narodowej. Obywatele historycznego obszaru państwa mołdawskiego w znacznej mierze identyfikowali się z Rumunią.

Po I Wojnie Światowej i upadku Cesarstwa Rosyjskiego cała Mołdawia należała do Rumunii. Władze rumuńskie, po tym jak Besarabia została przyłączona do Rumunii przeprowadzały planową rumunizację zyskanych obszarów[2]. W celu przerwania więzi łączących Besarabię z Rumunią ZSRR sztucznie "wzbudzał" tożsamość narodową Mołdawian na terenie całego Związku Radzieckiego.

W 1940 r. w wyniku porozumieniu Ribbentrop - Mołotow ZSRR przyłączył do swego terytorium ziemie leżące pomiędzy Dniestrem a Prutem, czyli tzw. Besarabię (z grubsza terytorium dzisiejszej Republiki Mołdawii) realizując plan stopniowego odzyskiwania ziem należących wcześniej do Imperium Rosyjskiego, podobnie jak to wcześniej nastąpiło w Polsce, krajach nadbałtyckich oraz Finlandii. Po agresji hilterowskich Niemiec na ZSRR, Rumunia jako państwo sprzymierzone z Hitlerem otrzymała ponownie Besarabię, a nawet tereny etnicznie nie rumuńskie na wschód od Dniestru tzw. Transnistrię . Po przegranej wojnie Rumunia ponownie zmuszona została do oddania Besarabii. W ciągu kilku lat (1939-1945) obszar ten trzykrotnie zmieniał przynależnośc państwową. Ostatecznie z większej części Besarabii i skrawka Transnistrii reaktywowano Mołdawską SRR . Południowa Besarabia ( Budziak ) oraz północna Bukowina przypadła Ukrainie. Zmiany terytorialne nie odzwierciedlały historycznych granic Mołdawii , co spowodowało późniejsze konflikty trwające do dnia dzisiejszego w tzw. Naddniestrzu.

Po rozwiązaniu ZSRR w 1991 r. w Rumunii oczekiwano, że Mołdawianie powrócą do rumuńskiej tożsamości narodowej; do tego jednak nie doszło - Rumuni są w dzisiejszej Rep. Mołdawskiej mniejszością narodową (2% 2004 ), przy czym sami Mołdawianie stanowią 75,8 % populacji kraju.

Terytorium etniczne

Izba w mołdawskim wiejskim domu
Mapa etniczna Republiki Mołdawii. Mapa opracowana na zlecenie rządu USA.

Mołdawianie, pomijając Mołdawię, Naddniestrze i Rumunię, są ludnością autochtoniczną na Ukrainie (w regionach historycznych: Bukowina , Podole , Zaporoże , Budziak ). Tradycyjnymi miejscami do których Mołdawianie w przeszłości emigrowali były: Polska (szczególnie Województwo ruskie ze stolicą we Lwowie - dziś Ukraina), Rosja , Grecja , Carogród ( Stambuł ), Paryż , Siedmiogród i Budapeszt . Dziś Mołdawianie najczęściej emigrują do Rumunii , Rosji, Włoch , Francji , Hiszpanii i Portugalii .

Etnogeneza

Mołdawianie są potomkami wielu ludów, które w dużej mierze nie pozostawiły po sobie istotnych śladów na kartach historii, ale weszły w tło etniczne. Wydaje się, że największy udział miały ludy słowiańskie i koczownicze ludy Wielkiego Stepu (w tym Scytowie a później Hunowie ). Z innych należy wymienić ludy: trackie , helleńskie, gockie , awarskie i bułgarskie , a z nieco późniejszych: Kipczaków , Madziarów, Pieczyngów , Mongołów oraz ich spadkobierców - Tatarów krymskich .

Natomiast na proces formowania się narodowości mołdawskiej wydaje się, że najważniejszy wpływ miało schyłkowe średniowiecze (od XIII do XV w.) kiedy to zamieszkująca te tereny ludność pochodzenia mieszanego (ale posługująca się już w znacznej mierze dialektami słowiańskimi) przemieszała się z napływającymi pasterskimi ludami wołoskimi oraz przyjęła chrześcijaństwo wschodniego rytu .

Kultura Mołdawii z przyczyn geopolitycznych kształtowała się pod wpływem kultury bizantyjskiej , rosyjskiej , zachodnioeuropejskiej i w mniejszym stopniu tureckiej oraz polskiej .

Większość Mołdawian wyznaje prawosławie , proces chrystianizacji rozpoczął się w IX w.

Statystyki

Mołdawianie na tle populacji niektórych państw

Mołdawia

RokLiczba (w tys.) %
1989 2833,41565
2004 2564,84975,8

W Mołdawii od 1989 r. nieustannie rośnie liczba Mołdawian w stosunku do reszty ludności, przy czym całkowita populacja państwa w przebiegu lat 1989-2004 zmalała o 22,38 %.

Mołdawia naddniestrzańska

RokLiczba (w tys.) %
1989 218,5640 %
2004 177,15631,9 %

W Naddniestrzu w przeciągu lat 1989-2004 liczba Mołdawian w stosunku do reszty ludności zmalała o ok. 8 %, przy czym całkowita populacja kraju wzrosła o 1,6 %.

Ukraina

Region administracyjnyLiczba (w tysiącach) %
Autonomiczna Republika Кrym 3,70,2 %
Obwód winnicki 2,90,1 %
Obwód dniepropietrowski 4,40,12 %
Obwód doniecki 7,20,15 %
Obwód żytomierski 1,40,1 %
Obwód zaporoski 1,50,1 %
Obwód iwanofrankowski 0,6< 0,1 %
Obwód kijowski 1,50,1 %
Obwód kirowogradzki 8,20,7 %
Obwód ługański 3,30,1 %
Obwód mikołajowski 13,21,0 %
Obwód odeski 123,85,0 %
Obwód połtawski 2,50,2 %
Obwód rówieński 0,40,03 %
Obwód sumski 0,80,1 %
Obwód charkowski 2,50,09 %
Obwód chersoński 4,20,4 %
Obwód czerkaski 1,60,1 %
Obwód czerniowiecki 67,27,3 %
miasto Kijów 1,90,1 %
miasto Sewastopol 0,80,2 %


Na Ukrainie żyje obecnie około 409 tys. Mołdawian i Rumunów. Na zachodzie państwa, szczególnie w Obwodzie czerniowieckim przeważa rumuńska tożsamość narodowa, na południu i wschodzie - mołdawska.

Rosja

Region administracyjnyLiczba (w tys.)
Obwód moskiewski 10 418
Obwód rostowski 7 599
Kraj krasnojarski 6 537


W Rosji w 2004 r. żyło około 173 tys. Mołdawian. Dane umieszczone w tabelce pochodzą tylko z trzech regionów państwowych. W Rosji dominuje mołdawska tożsamość narodowa nad rumuńską. Mołdawianie emigrują do Rosji przeważnie w celach zarobkowych i są zazwyczaj skupieni w wielkich miastach.

Kazachstan

RokLiczba (w tys.) %
1959 150,2 %
1970 260,2 %
1979 300,2 %
1989 330,2 %
1999 19,4580,13 %

Rumunia

W Rumunii nie powstały do tej pory żadne oficjalne statystyki, które by uwzgędniały mołdawską narodowość.

Znani Mołdawianie

Literatura przedmiotu

  • Monica Heintz (ed.), Stat slab, cetăţenie incertă studii despre Republica Moldova, Bukareszt, Curtea Veche 2007
  • Dymitr Kantemir, Descriptio Moldaviae, 1716
  • C. King, The Moldovans. Romania, Russia and the Politics of Culture, Hoover Institution Press 2000
  • Vasile Stati, Dicţionar moldovenesc-românesc, Kiszyniów, Tipografia Centrală 2003

Zobacz też

Informacje oficjalne

Przypisy

  1. Deklarujący się jako Mołdawianie a zarazem jako Rumuni. OFFICIAL CHISINAU SEEKS RECOGNITION OF MOLDOVAN ETHNICITY AND MINORITY IN ROMANIA.Eurasia Daily Monitor 4,40 2007
  2. Treptow, Kurt W. (red.): A History of Romania Iaşi, The Center for Romanian Studies 1997


Inne hasła zawierające informacje o "Mołdawianie":

Włosi ...

Mołdawianie MołdawianieLiczebność ogółemok. 3, 4 mln (z czego wg. oficjalnych danych około 2,564 ...

Obwód czerkaski W głównej mierze są to Rosjanie i Ukraińcy, ale żyją tu również Mołdawianie, Białorusini, Tatarzy, Żydzi, Ormianie, Bułgarzy, Polacy i in.Turystyka: Warto zwiedzić miasto ...

Bukowina (kraina historyczna) ...

Wołosi ...

Kiszyniów ...

Naddniestrze ...

Tyraspol etniczny Tyraspolu przedstawia się następująco: Rosjanie - 41%, Ukraińcy - 32%, Rumuni (Mołdawianie) - 18%, Żydzi 1,4%, odbiega więc nieco od przeciętnej na korzyść ...

Naturalizacja 353 (ze zmianami)↑ Organem drugiej instancji jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji↑ Mołdawianie w kolejce po Unijne paszporty, Rzeczpospolita, 10-11 marca 2007↑ Obywatelstwo dla ...

Ukraina ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Mołdawianie":

Hasło nie występuje w innych lekcjach!





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie