SHL – marka motocykli produkowanych początkowo w Hucie Ludwików , następnie KZWM Polmo-SHL w Kielcach od roku 1938 do 1970. Nazwa była skrótem od Suchedniowska Huta Ludwików.

SHL M04 w Muzeum Techniki w Warszawie

SHL M06T w Muzeum Techniki w Warszawie

Pierwszy model motocykla SHL, produkowany w latach 1938 - 1939 , opracowany został przez inż. Rafała Ekielskiego w oparciu o brytyjski silnik Villiers 98 cm³, produkcję którego uruchomiono na podstawie umowy licencyjnej. Podwozie SHL 98 skonstruowane było z kształtowników tłoczonych z blachy łączonych śrubami z elementami odlewanymi.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej postanowiono wznowić w Kielcach produkcję motocykli. W roku 1947 skonstruowano prototyp motocykla SHL 125 – M02 według własnego projektu, opartego o wzmocnioną konstrukcję ramy przedwojennej oraz krajowy silnik S01 o pojemności 125 cm³ (opracowany w 1946 r. przez Centralne Biuro Techniczne na bazie niemieckiego DKW RT125 dla motocykla Sokół 125 – M01 produkowanego w Warszawie). Model ten wprowadzony został do seryjnej produkcji w roku 1948 . Po wyprodukowaniu ok. 2000 szt., w ramach unifikacji z Sokołem 125 zastąpiony został przez SHL M03 (1000 szt.), a od roku 1949 przez SHL M04 (15,5 tys.szt.).

W tym okresie w Wydziale Doświadczalnym Kieleckich Zakładów Wyrobów Metalowych (od 1948 r. nowa nazwa Huty Ludwików) pod kierunkiem Jerzego Jankowskiego konstruowano również motocykle sportowe: wyścigowe i rajdowe. W jednym z modeli – RJ2 po raz pierwszy zastosowano w motocyklu polskiej konstrukcji widelec teleskopowy i tylne zawieszenie na suwakach. Niestety, do naszych czasów nie zachował się oficjalnie żaden z motocykli RJ2 W roku 1952 produkcja motocykli została przeniesiona z KZWM do Warszawskiej Fabryki Motocykli , gdzie do 1953/1954 r. pod znakiem SHL produkowano model przejściowy M05 wyposażony w w/w widelec. Motocykle z przełomu 1953/1954 roku wyposażone były w widelec teleskopowy lub trapezowy (wykorzystywano stare zapasy). Niektóre motocykle przejściowe mają nabite na tabliczce znamionowej M04 przekreślone na M05.

Produkcja motocykli powróciła do kieleckiej fabryki w 1958 r., wraz z modelem SHL M06U z silnikiem S06 o pojemności 150 cm³. Produkcję tej wersji zastąpiono w 1959 r. przez wersję M06T z nowocześniejszym zawieszeniem przednim na wahaczu pchanym, którą produkowano do 1961 r.

W maju 1961 r. do seryjnej produkcji wprowadzono model SHL M11 , który był pierwszym polskim jednośladem z silnikiem 175 cm³. Oprócz nowego silnika S32, wprowadzono takie nowości, jak: zamek kierownicy, tylny bagażnik, cygarowy tłumik, czy też sprzęgło z centralną sprężyną dociskową. Konstrukcja była cały czas modernizowana^[1]. W latach 1967-1968 produkowano ponadto ulepszoną wersję M11W, z nowym silnikiem W-2A Wiatr.

Modele M11 i M11W były produkowane także w wersji eksportowej – "Lux". Sprzedawano ją m.in. w Stanach Zjednoczonych oraz w Indiach , które w 1963 r. zakupiły licencje na produkcję modelu M11 (produkcję zakończono w 2005 r.). W Indiach motocykl produkowany był pod marką Rajdoot ^[1].

W sierpniu 1968 r. wprowadzono do produkcji całkowicie nową konstrukcję. Był to motocykl SHL M17 " Gazela " z silnikiem 175 cm³, powstały częściowo jako rozwinięcie prototypowych konstrukcji M14 i M16 opracowywanych w latach wcześniejszych kolejno przez SFM i WFM . Model ten był produkowany w latach 1968 - 1970 jako ostatni ze znakiem SHL.

Produkowane modele: M02, M03, M04, RJ1, WJ1, RJ2, WJ2, M05, M06U, M06T, M11, M11S, M11LUX, M11LUX2, 175B, M11W, M11W LUX, M17 GAZELA, 175R

Model 98 – dane techniczne

SHL 98 w Muzeum Techniki w Warszawie

• Silnik : dwusuwowy, jednocylindrowy
• Pojemność skokowa : 98 cm³
• Stopień sprężania : 5:1
• Moc maksymalna: 3 KM przy 3000 obr./min.
• Sprzęgło : mokre, jednotarczowe
• Skrzynia biegów : o 3 przełożeniach sterowana ręcznie
• Przekazanie napędu na koło tylne łańcuchem,
• Rama: z kształtowników stalowych o profilu ceowym, podwójna, zamknięta
• Zawieszenie przednie: widelec trapezowy z ciernym amortyzatorem skoku
• Zawieszenie tylne: sztywne
• Hamulce: szczękowe mechaniczne, ręczny na koło przednie, nożny na koło tylne
• Masa własna: 78 kg
• Zużycie paliwa: 2 – 2,5 l /100 km
• Prędkość maksymalna: 65 km/h
• Wymiary (dł. x szer. x wys.; mm):1985 x 680 x 930,
• Rozstaw osi: 1260 mm

Model M06T – dane techniczne

• Silnik : dwusuwowy, jednocylindrowy typ S06
• Pojemność skokowa : 150 cm³
• Moc maksymalna: 6,5 KM przy 3500 obr/min
• Skrzynia biegów : o 3 przełożeniach sterowana nożnie
• Prędkość maksymalna: 78 km/h

Model M11 – dane techniczne

SHL M11 w Muzeum Techniki w Warszawie

• Silnik S32^[1]
  • Typ: dwusuwowy, jednocylindrowy z przepłukiwaniem zwrotnym
  • Pojemność: 173 cm³
  • Średnica cylindra x skok: 61.5x58
  • Stopień sprężania : 6.5(pierwszy model o symbolu M06 U) lub 6.3(model podstawowy o symbolu M11) lub 7,6(model o symbolu M11 W) lub 6,9 (model o symbolu M11 Lux)
  • Moc maksymalna: 9 KM przy 4800obr./min. lub 10 KM przy 5000obr./min.
• Prędkość maksymalna: 90 km/h (105 km/h – dla M11W)
• Rozruch: rozrusznik nożny
• Liczba biegów: 3

• Podwozie
  • Rama: Podwójna kołyskowa z rur stalowych o przekroju prostokątnym
  • Koła
    • Przód: 3.00 x 19 lub 3.00 x 18
    • Tył: 3.00 x 19 lub 3.00 x 18
  • Zawieszenie
    • Przód: Wahacz pchany "średni", amortyzatory ze sprężynami spiralnymi i tłumieniem hydraulicznym.
    • Tył: Wahacz wleczony, amortyzatory ze sprężynami spiralnymi i tłumieniem hydraulicznym.
• Zbiornik paliwa: 13 litrów w tym rezerwa 1l
• Instalacja elektryczna
  • Zasilanie: prądnica-iskrownik 6 V 28 W
  • Akumulator: 6 V 7Ah
  • Zapłon: stykowy, iskrownikowy

Publikacje

• Jerzy Pancewicz: Motocykle SHL. WKiŁ , 2004. . 
• Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. WKiŁ, 2005. . 

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Portal poświęcony SHL
• Polskie motocykle dwusuwowe SHL i WSK
• Kontrowersje na temat skrótu SHL
• Forum miłośników motocykli SHL
• Strona o polskich motocyklach m.in. SHL