Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Neandertalczyk

Neandertalczyk

Neandertalczyk

Szkielet neandertalczyka w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej
Systematyka
Domena eukarionty
Królestwo zwierzęta
Typ strunowce
Podtyp kręgowce
Gromada ssaki
Rząd naczelne
Rodzina człowiekowate
Podrodzina Homininae
Rodzaj Homo
Gatunek człowiek neandertalski
Nazwa systematyczna
Homo neanderthalensis
King , 1864
Synonimy

Homo sapiens neanderthalensis

Zasięg występowania

Peleologiczne znaleziska kości neandertalczyka w Europie; na północy mapy zaznaczony zasięg lądolodu

Człowiek neandertalski, neandertalczyk (Homo neanderthalensis) – wymarły gatunek hominida z rodzaju Homo , przez niektórych klasyfikowany jako podgatunek Homo sapiens . Żył od ok. 400 000[1] do ok. 24 500 lat temu.

Spis treści

Historia odkryć

Pierwsza [] rekonstrukcja wyglądu neandertalczyka, obarczona błędami (czaszka z tyłu niedostatecznie uwypuklona).

Jednym z pierwszych znalezisk o cechach neandertalczyka był wykopany w 1856 w niemieckim Neanderthalu niekompletny szkielet o mocnym kośćcu, grubym wale nadoczodołowym. Były to kości podobne do człowieka, ale o znacznie bardziej pierwotnych cechach.

Przyrodnicze książki z tego okresu pełne są artystycznych rekonstrukcji ukazujących neandertalczyków jako istoty włochate i ociężałe, niewiele różniące się wyglądem od małp, o tępym wyrazie twarzy. Gdy w 1858 Darwin opublikował swoje prace ówczesna brukowa prasa nie szczędziła odkryciom ewolucji ironii[2].

Wcześniejsze odkrycie (jaskinia Engis, 1829) fragmentu czaszki 2-3 letniego dziecka neandertalczyka, uznano dopiero w 1936 . Wcześniej klasyfikowano ją do anatomicznie współczesnych ludzi. Podobnie cechy czaszki kobiety znalezionej w Forbes’ Quarry (Gibraltar, 1848) zostały rozpoznana jako neandertalskie dopiero w 1864 . Wiele innych znalezisk było źle udokumentowanych, datowanych i obciążało naukową debatę.

Obecnie nauka dysponuje dużą liczbą szczątków pochodzących od ponad 400 osobników H. neanderthalensis stawiając go na pierwszym miejscu wśród najlepiej opisanych hominidów , a raczej z coraz większą pewnością zaliczając go do jednej z wcześnie żyjących grup ludzkich. Jego szczątki znaleziono w Hiszpanii, Francji, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Belgii, Chorwacji, Izraelu, Iraku, Portugalii, Rumunii, Czechach oraz Polsce.

Prof. João Zilhão z wydziału archeologii i antropologii uniwersytetu w Bristol (Wlk. Brytania), znalazł w 2009 r. w hiszpańskiej prowincji Murcia , w dwóch miejscach związanych z Neandertalczykami (grota Aviones oraz grota Antón), z okresu odległego od nas o ok. 50 tys. lat, barwione i perforowane ręcznie muszle morskie, używane najpewniej jako naszyjniki. Analiza grudek czerwonego i żółtego pigmentu, znalezionych obok, sugeruje stosowanie kosmetyki ciała - na 10 tys. lat przed najwcześniejszymi śladami tzw. współczesnych ludzi[3]. W badaniach DNA Neandertalczyków, przeprowadzonych przez Instytut Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka z Lipska , porównano sekwencję DNA o łącznej długości 4 miliardów nukleotydów pobranego z kości, z odpowiednimi sekwencjami DNA żyjącej populacji ludzkiej w Afryce, Azji i Europie i znaleziono większe podobieństwo z Europejczykami i Azjatami niż z Afrykańczykami. Wskazuje to na tzw. wspólnotę prokreacyjną /( ang. ) interbreeding/[4]. Neandertalczyka należy więc nazywać Homo sapiens neanderthalensis.

Pochodzenie i występowanie

Neandertalczyk prawdopodobnie ewoluował z Homo heidelbergensis lub formy z nim blisko spokrewnionej w środkowym plejstocennie . Pierwsze cechy neandertalskie pojawiły się u hominidów w Europie ok. 400 -350 tys. lat temu[5]. Neandertalczycy rozprzestrzenili się po Europie (z wyjątkiem pokrytej lodowcem Skandynawii) i na Bliskim Wschodzie . W okresie dużych wahań klimatycznych, wykazywali przystosowania do zimnego klimatu. Prawdopodobnie w tym czasie zaczęli używać odzieży[6] (dla ochrony od zimna) oraz biżuterii[7]. Nieliczne ślady wskazują na obecność podobnych form w południowej Syberii[8] i północnej Afryce.

W 1938 w jaskini Teszik Tasz, w pobliżu Samarkandy , odkopano fragmenty szkieletu młodego neandertalczyka, w tym 150 fragmentów kości składających się na kompletną czaszkę. Powiększyło to znany obszar zamieszkiwania tego gatunku i dowiodło, że zamieszkiwał również wysokie góry.

Odkrycia z 2001 i 2007 roku, tj. wykopaliska w Mamontowaja Kuria w górach Uralu u wybrzeży Morza Arktycznego , oraz w jaskini Okładnikowej w górach Ałtaj , wspomagane zaawansowanymi badaniami genetycznymi, sugerują, że zakres występowania neandertalczyka był znacznie większy[9].

Stanowiska archeologiczne

Stanowiska archeologiczne, gdzie znaleziono pozostałości człowieka kopalnego o cechach klasyfikowanych jako neandertalskie. Numery w nawiasach to wiek w tysiącach lat ( kilolatach ).

  • (200): Atapuerca[10], Pontnewydd Cave, Vértesszőllős, Ehringsdorf, Casal de'Pazzi, Biache, La Chaise, Montmaurin, Prince, Lazaret, Fontéchevade
  • (135-45): Krapina, Saccopastore, Malarnaud, Altamura, Gánovce, Denisova, Okladnikov, Pech de l'Azé, Tabun, Kebara, Régourdou, Mt. Circeo, La Ferrassie, Combe Grenal, Erd , La Chapelle-aux Saints 1 , Amud, Szanidar, Teszik-Tasz, Feldhofer , jaskinia "Stajnia" ( Jura Krakowsko-Częstochowska )[11][12][13][14].
  • (45-35): La Quina , l'Horus, Zafarraya, Hortus, Vindija, Kůlna, Šipka , Saint Césaire, Arcy-Sur-Cure, Bacho Kiro, El Castillo, Bñnolas, Devil's Tower, Le Moustier ,
  • (< 35): Chătelperron, Pestera cu Oase (35), Vindija (29, 28[15]-32,4[16]), Velika Pećina, Lagar Velho .
  • (–): Arcy-sur-Cure, Engis, Figueria Brava, Forbe's Quarry, Guttarsi, Kijik-Koba, Krapina , Kůlna, La Ferrassie, Mamontowaja Kuria, Moula, Roc de Marsa, Saccopastore, Saint-Césaire, Szanidor, Šipka, Spy , Starosilla, Steinheim, Suchaja Mieczotka, Tabun, Tata, Teszik-Tasz, Zafarraya, Zaskalnaja (Ukraina)[17][18][19][20]

Różnice i podobieństwa do ludzi współczesnych

Dymorfizm rozpatruje się w obrębie znalezisk z analogicznego okresu, gdzie kości o cechach neandertalskich i bardziej podobnych do współczesnego człowieka wykazują złożone zależności ewolucyjne . Najstarsze kości o przewadze cech współczesnego człowieka posiadają cechy neandertalskie oraz archaiczne nieneandertalskie. Z drugiej strony cechy rozróżnialne jako neandertalskie posiadają cechy współczesne. Porównanie cech neandertalczyka do współczesnego człowieka jest bardzo trudne, gdyż kości o cechach neandertalczyka występują w okresie 300 tysięcy lat. Zmiana cech ciągnęła się przez około 10 tys. lat od Bałkanów do Iberii . Najwcześniej cechy neandertalskie zanikają w centralnej Europie .

Różnice

Porównanie czaszek H. sapiens (z lewej) i H. neanderthalensis (z prawej)
  • brak szpiczastej bródki , żuchwa jest szeroka, masywniejsza niż przeciętnie, zaokrąglona
  • krępe mocne ciało,
  • o ok. 1/3 większa puszka mózgowa w stosunku do puszki mózgowej człowieka (Neandertalczyk: od 1370 do 1900cm 3, człowiek od 1490 do 1500 cm³), brachycefaliczna budowa czaszki
  • wygięta podstawa czaszki
  • u zachodnich znalezisk – skośniej ścięte czoło z silnie rozwiniętymi łukami nadoczodołowymi
  • proporcjonalnie krótsze ręce i nogi (nieproporcjonalnie długie ręce to atawistyczna cecha)
  • krótsze i masywniejsze, a także wygięte (częsta krzywica ) kości długie kończyn dolnych
  • lepiej rozwinięta muskulatura klatki piersiowej , ramion i barku (najsilniejsi ze współczesnych im ludzi)
  • kości twarzoczaszki szerokie, policzki wysunięte do przodu, większy niż u człowieka z Pekinu nos
  • naukowcy z Zurychu odtworzyli fenotyp dziecka – zrekonstruowali jasne/niebieskie/szare oczy i blond włosy (zdjęcie niżej); te fenotypowe cechy występują do dziś w największym nasileniu w Europie. Badania genetyczne wskazują na prawdopodobieństwo tej rekonstrukcji fenotypu Neandertalczyka

Podobieństwa

Niektóre cechy neandertalczyka występują u współczesnych ludzi powszechnie, a inne sporadycznie w rejonie jego głównego obszaru występowania:

  • prawdopodobnie posługiwali się mową. Kość gnykowa znaleziona w 1983 w jaskini Kebara (Izrael) ma budowę zbliżoną do ludzkiej, jednak, jak twierdzą niektórzy uczeni, znajduje się ona zbyt wysoko, by móc artykułować dźwięki[21].
  • wzrost mężczyzn średnio ok. 165 cm i 90 kg, (znaleziono osobnika o wzroście 190 cm), a kobiet ok. 155 cm
  • chignon podobny do hemibun Homo sapiens fossilis z górnego paleolitu [22].

Zmiany w czasie

  • wzrost pojemności mózgoczaszki spowodowany większym spożyciem mięsa (źródło protein potrzebnych do budowy mózgu)

Kultura

Człowiek z Neandertalu rozwijał europejską kulturę mustierską i kulturę lewaluaską . Ich archeologia wskazuje że Neandertalczyk wytwarzał narzędzia kamienne i drewniane, praktykował pochówek rytualny swych zmarłych, zajmował się myślistwem i zbieractwem , potrafił rozniecać ogień. We Francji , w jaskini La Chapelle-aux-Saints , odkryto płytki grób ze szkieletem w pozycji embrionalnej, pokrytym czerwoną ochrą . Obok ciała pozostawiono: narzędzia, kwiaty, jajka i mięso. Świadczy to o czci oddawanej zmarłym, wierze w życie pozagrobowe i istnieniu praktyk religijno-magicznych. Znalezienie szkieletu z zagojonymi istotnymi pęknięciami kości świadczy, że opiekowano się rannymi osobnikami, które przy tak dużych złamaniach nie mogłyby przeżyć bez pomocy. Inne kultury archeologiczne równoległe wiekowo nie wykazują tak ludzkich znalezisk.

Ewolucja lub wyginięcie

Dziecko neandertalczyka zrekonstruowane na podstawie pozostałości z Gibraltaru przez Instytut Antropologii Uniwersytetu w Zurychu

Porównanie materiału genetycznego obu gatunków wykazuje różnice w zaledwie ułamku procenta[23]. Jednocześnie stwierdzono istotne różnice genetyczne pomiędzy samymi neandertalczykami. Odkrycia w Portugalii ( Lagar Velho ), Rumunii ( Pestera cu Oase ) i na Morawach ( Mladeč ) sugerują, że mogło dochodzić do krzyżowania się H. neanderthalensis i H. sapiens. Na tej podstawie wysunięto hipotezę o możliwości wchłonięcia neandertalczyków do populacji współczesnego człowieka[24]. Hipoteza ta jest szczególną odmianą hipotezy multiregionalnej .

Trwają spory, czy neandertalczycy mogli się krzyżować ze współczesnymi sobie Homo sapiens. Analiza zmienności mitochondrialnego DNA (mtDNA)człowieka współczesnego i porównanie jej z sekwencjami mtDNA neandertalczyków wskazuje, że współczesne populacje ludzkie nie zawierają mtDNA neandertalczyka - mtDNA są przekazywane wyłącznie w linii żeńskiej[25]. To wskazuje, że mitochondrialny DNA kobiet neandertalczyka nie występuje w obecnej puli genowej , co miałoby wskazywać na wymarcie tych ludzi; aczkolwiek wskazuje tylko na pochodzenie kobiet. Jednak chromosom X wykazuje większe różnice między H. neanderthalensis a H. sapiens sapiens niż pozostałe chromosomy co sugeruje przepływ genów w linii męskiej[26].

Badania allelu (+D) kodującego mikrocefalinę wskazują na pochodzenie genu z antycznej populacji człowieka. Wariant +D genu wprowadzony został do obecnej puli genowej ok. 37 tys. lat temu i teraz dominuje w puli genowej współczesnego człowieka. Rozprzestrzenienie się genu wynika z dodatniego efektu fenotypowego , jako że ten gen związany jest z rozwojem mózgu . Spośród możliwych populacji Evans, Lahn i inni za prawdopodobną wskazują populację Neandertalczyka, z której przez rzadkie krzyżowanie gen ten zdominował obecną pulę genową Homo sapiens. Frekwencja allelu typu +D jest mniejsza w sub-saharyjskiej Afryce, która zawiera allel -D mikrocefaliny, którego linia oddzielona jest o ponad milion lat ewolucji[27][28][29].

Najpóźniejsze ślady jego bytności znaleziono w Portugalii i Rumunii. Ślady węgla drzewnego i narzędzi kamiennych odkryte w jaskini Gorham w Gibraltarze sugerują, że mógł żyć jeszcze ok. 28-24 tys. lat temu[30].

Kości znalezione w Abrigo do Lagar Velho w Portugalii datowane na 24 500 lat, posiadające cechy przejściowe, pomiędzy współczesnym a kopalnym człowiekiem, zostały opisane w PNASie[31].

Nie tylko kości neandertalczyka posiadały cechy współczesnych ludzi, ale i kości współczesnych ludzi posiadały dawniej cechy neandertalskie. Cechy typowe dla archaicznych, współczesnych i neandertalskich ludzi tworzyły mozaikę już 34-36 tys. lat temu. Wiek kości z rumuńskiej jaskini Pestera cu Oase oznaczono na podstawie oznaczenia spektrometrią masową ilorazu 14C/12C, gdzie węgiel uzyskano redukując CO2 ze spalenia liofilizowanej żelatyny , z której wydzielono tylko większą niż 30 kDa frakcję kolagenu [32][33].

Według niektórych badaczy, datowanie paleologicznych szczątków i ich analiza zmienności (testy statystyczne) wykazuje, że Neandertalczyk krzyżował się i ich zdaniem dyskusja o jego wyginięciu jest intelektualnie martwa, gdyż teza dyskusji jest nieprawdziwa[34].

Według sensacyjnej i odrzuconej przez większość badaczy hipotezy przedstawionej przez B. Hevelmansa i B. Posznieva w książce Człowiek neandertalski nadal żyje (wydanej w jęz. franc. L'homme de néanderthal est toujours vivant, Paryż, Plon, 1974) niektóre człekokształtne kryptydy mogą być reliktami neandertalczyka[35].

Analiza DNA

Inni badacze analizują geny odpowiedzialne za kolor oczu i włosów, jako że późniejsza populacja, zajmująca habitat neandertalczyków, wykazuje istotne odchylenie ekspresji tych genów od średniej[36].

Po wstępnym zsekwencjonowaniu 60% genomu neandertalczyków, sprzed 38 tys. lat, znalezionych jaskini Vinidja w Chorwacji, i porównaniu sekwencji występujących u Nieafrykńczyków, a nie występujących u Afrykańczyków, badacze oszacowali, że od. 1-4% DNA pozaafrykańskiego człowieka współczesnego pochodzi od neandertalczyka. Przypuszcza się, do krzyżowania doszło na Bliskim Wschodzie, przed opanowaniem Eurazji przez człowieka współczesnego.

Badacze określili także 78 zamiany nukleotydów zmieniające kodowany aminokwas, które różnią człowieka współczesnego od szympansa i neandertalczyka. Ustalono to porównując sekwencje, które występują u wszystkich ludzi współczesnych, z sekwencjami neandertalczyka identycznymi z sekwencjami szympansa . W pięciu genach znaleziono co najmniej 2 zmiany zmieniające sekwencję aminokwasów. Jedna z tych zmian powoduje produkcję krótszego białka repetyny u człowieka współczesnego niż u neandertalczyka (784 aminokwasów zamiast 892). Repetyna jest białkiem macierzy międzykomórkowej naskórka i poza naskórkiem produkowana jest w dużych ilościach w ekrynowych gruczołach potowych , w wewnętrznych osłonkach cebulek włosowych i w brodawkach nitkowatych języka . Pod względem fizyko-chemicznym podstawione aminokwasy najbardziej różnią się od poprzedniego w białkach kodowanych przez GREB1, OR1K1 i SPAG17. GREB1 (ang. growth regulation by estrogen in breast cancer 1) jest genem wczesnej odpowiedzi w szlaku regulowanym przez receptor estrogenu . OR1K1 (ang. olfactory receptor, family 1, subfamily K, member 1) to receptor węchowy, a SPAG17 (ang. sperm associated antigen 17) koduje białko ważne dla struktury aksonemy wici plemnika . W sekwencjach niekodujących znaleziono 232 zamiany (substytucje) i 36 insercje i delecji nukleotydów. Znaleziono też jedną cząsteczkę miRNA (hsa-mir-1304) inną u człowieka współczesnego niż u neandertalczyka i szympansa[37].

W fantastyce

  • W serii Dzieci Ziemi , której akcja toczy się w dość realistycznym paleolicie , neandertalczycy, nazywani przez Homo sapiens płaskogłowymi (Neandertalczycy nazywają Homo sapiens Innymi, a siebie klanem) i uważani za zwierzęta, wyróżniają się pamięcią genetyczną (wystarczy, że raz coś zobaczą, a przypominają sobie o tym i pamiętają na zawsze, ale z trudem uczą się nowych rzeczy) i zdolnościami parapsychicznymi. Posługują się językiem gestów, mówią z trudem. Żyją w społeczeństwie patriarchalnym , czcząc duchy totemów z niedźwiedziem jaskiniowym na czele. Mieszańcy z Innymi (dzieci mieszanych duchów) są przez Innych nazywane potwornościami (?), a przez klan uznawane za kalekie.
  • W świecie powieści Łowy na węże morskie oraz Ścieżka bohatera neandertalczycy zostali odtworzeni za pomocą inżynierii genetycznej na planecie muzeum wraz z np. mamutami i dinozaurami. Po wypędzeniu ludzi z kosmosu przez Erydian żyją obok nich. Niektórzy ludzie, próbując wrócić w kosmos, uczynili innych ludzi i neandertalczyków niewolnikami. Neandertalczycy odczuwają tak zwane kwea (niezwykle silne i długo przeżywane uczucia), bywają też obcującymi z duchami lub zmiennokształtnymi. Nie umieją wymówić niektórych głosek i słów. Wolni neandertalczycy to Pwi (rodzina), urodzeni w niewoli – Poddani (w Ścieżce bohatera thralle), zaś uciekinierzy – Okanjara (jestem wolny). Pół-neandertalczyków nazywają Tcho-pwi (nie rodzina).
  • Trylogia Roberta Sawyera Neandertalska paralaksa opisuje przypadkowe połączenie Ziemi portalem z jej alternatywną wersją, gdzie to właśnie neandertalczycy uzyskali świadomość i są gatunkiem dominującym. Powieściowi neandertalczycy są ekologicznie nastawionymi pacyfistami, kontrolującymi swą populację za pomocą eugeniki i skrajnie racjonalnymi. W niektórych sferach są bardziej zaawansowani od Homo sapiens , zaś w innych – jak np. technologia kosmiczna – ustępują nam.
  • W twórczości Pacyńskiego elfy , trolle i skrzaty są wymieniane jednym tchem i istnieją sugestie, że należy ich utożsamiać z neandertalczykami i innymi prymitywnymi hominidami .

Pochodzenie nazwy

Nazwa neandertalczyk wprowadzona 1863 przez anglo-irlandzkiego geologa Williama Kinga pochodzi od nazwy doliny Neandertal w Niemczech , w której po raz pierwszy odkryto i rozpoznano jako należące do odrębnej odmiany człowieka szczątki neandertalczyka. Nazwa doliny z kolei pochodzi od siedemnastowiecznego pastora Joachima Neandera , którego nazwisko dosłownie znaczy nowy człowiek.

Bibliografia

  • James Shreeve "Zagadka neandertalczyka. W poszukiwaniu rodowodu współczesnego człowieka", przekład Karol Sabath; Prószyński i S-ka 1998.

Przypisy

  1. Green et al. Analysis of one million base pairs of Neanderthal DNA, Nature 444, 330-336 (16 listopada 2006) | doi:10.1038/nature05336
  2. Charles Darwin: vol. 2 The Power of Place; strony. 103–104, 379; Browne, E. Janet ; London (2002);
  3. Por. Komunikat prasowy Uniwersytetu w Bristol z dn. 11 stycznia 2010: Use of body ornamentation shows Neanderthal mind capable of advanced thought ( ang. ) /dostęp 10-08-2010/
  4. Por. Komunikat prasowy Uniwersytetu w Bristol z dn. 6 maja 2010: Genetics confirm Bristol theory on Neanderthals ( ang. ) /dostęp 10-08-2010/
  5. J. L. Bischoff et al. (2003). "Neanderthals". J. Archaeol. Sci. (30): 275.
  6. What a Story Lice Can Tell – New York Times
  7. http://www.msnbc.msn.com/id/15732243/ cytat:"excavations and anatomical studies have shown that Neanderthals used tools, wore jewelry, buried their dead, cared for their sick, and possibly sang or even spoke in much the same way that we do. Even more humbling, perhaps, their brains were slightly larger than ours..."
  8. Roxanne Khamsi: Neanderthals roamed as far as Siberia . New Scientist, 30 września 2007. [dostęp 2010-05-08].
  9. Świat nauki, Prószyński Media, grudzień 2007, str. 7-9
  10. Homo neanderthalensis
  11. [ http://www.tvn24.pl/-1,1640916,0,1,przelomowe-odkrycie-polakow-_-neandertalczyk-z-jury,wiadomosc.html tvn24
  12. strona Zakładu Archeologii Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego
  13. archeowieści
  14. M. Urbanowski, P. Socha, P. Dąbrowski, W. Nowaczewska i inni. The first Neanderthal tooth found North of the Carpathian Mountains. „Naturwissenschaften” (2010). doi:10.1007/s00114-010-0646-2 . 
  15. Direct radiocarbon dates for Vindija G1 and Velika Pećina Late Pleistocene hominid remains — PNAS
  16. Revised direct radiocarbon dating of the Vindija G1 Upper Paleolithic Neandertals — PNAS
  17. Mercier, N., Valladas, H., Joron, J. L., Reyss, J. L., Leveque, F. & Vander-meersch, B. (1991) Nature 351, 737–739.
  18. Hublin, J. J., Spoor, F., Braun, M., Zonneveld, F. & Condemi, S. (1996) Nature 381, 224–226.
  19. Pettitt, P. B. (1998) Etud. Rech. Archeol. Univ. Liege 85, 329–338.
  20. Schmitz, R. W., Serre, D., Bonani, G., Feine, S., Hillgruber, F., Krainitzki, H., Pa ̈bo, S. & Smith, F. H. (2002) Proc. Natl. Acad. Sci. USA 99, 13342–13347.
  21. B. Arensburg, A. M. Tillier, B. Vandermeersch, H. Duday, L. A. Schepartz & Y. Rak (April 1989). "A Middle Palaeolithic human hyoid bone". Nature (338): 758-760
  22. P. Gunza, K. Harvati (March 2007) "The Neanderthal “chignon”: Variation, integration, and homology". Journal of Human Evolution (52/3): 262-274
  23. Scientists decode Neanderthal genes
  24. The assimilation model, modern human origins in Europe, and the extinction of Neandertal; Fred H. Smith, Ivor Jankovićb, Ivor Karavanićc; doi:10.1016/j.quaint.2004.11.016 quote: The assessment presented here concludes that the assimilation model is the best explanation for the origin of anatomically modern humans in Europe. If Neandertals are assimilated into in-migrating populations of modern people in Europe, then Neandertals do not go extinct in the classical sense of the word.
  25. Serre et al. (2004) No Evidence of Neandertal mtDNA Contribution to Early Modern Humans. PLoS Biol 2(3): e57 (en)
  26. Url: http://www.nature.com/nature/journal/v444/n7117/full/nature05336.html ,Richard E. Green, Analysis of one million base pairs of Neanderthal DNA, Nature 444, 330-336 (16 November 2006)
  27. Evidence that the adaptive allele of the brain size gene microcephalin introgressed into Homo sapiens from an archaic Homo lineage; PNAS | November 28, 2006 | vol. 103 | no. 48 | 18178-18183 ; cytat: "... As such, microcephalin shows by far the most compelling evidence of admixture among the human loci examined thus far. Speculation [...] points to the Neanderthal lineage as a potential (although by no means only) candidate.
  28. URL: http://www.pnas.org/cgi/content/full/104/18/7367
  29. Microcephalin, a Gene Regulating Brain Size, Continues to Evolve Adaptively in Humans; Science 9 September 2005: Vol. 309. no. 5741, pp. 1717 – 1720 DOI: 10.1126/science.1113722; Patrick D. Evans & all;URL: http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/309/5741/1717
  30. Neanderthals' 'last rock refuge'
  31. The early Upper Paleolithic human skeleton from the Abrigo do Lagar Velho (Portugal) and modern human emergence in Iberia – Cidália Duarte, João Maurício, Paul B. Pettitt, Pedro Souto, Erik Trinkaus, Hans van der Plicht, and João Zilhão, PNAS Vol. 96, Issue 13, 7604-7609, June 22, 1999 [1]
  32. An early modern human from the Petera cu Oase, Romania – Erik Trinkaus et al, PNAS | September 30, 2003 | vol. 100 | no. 20 | 11231-11236 [2] ; quote: "It therefore presents a mosaic of archaic, early modern human and possibly Neandertal morphological features, emphasizing both the complex population dynamics of modern human dispersal into Europe and the subsequent morphological evolution of European early modern humans"
  33. Early modern humans from the Petera Muierii, Baia de Fier, Romania – Andrei Soficaru*, Adrian Dobo, and Erik Trinkaus, PNAS | November 14, 2006 | vol. 103 | no. 46 | 17196-17201 [3]
  34. . European early modern humans and the fate of the Neandertals; Erik Trinkaus; PNAS | May 1, 2007 | vol. 104 | no. 18 | 7367-7372, URL: http://www.pnas.org/cgi/content/full/104/18/7367 , cytat: "The human paleontological record of EEMHs is the ultimate test of the phylogenetic fate of the Neandertals. Its indications are clear. Early modern Europeans reflect both their predominant African early modern human ancestry and a substantial degree of admixture between those early modern humans and the indigenous Neandertals.
  35. Ałmasty, czyli przygody neandertalczyka w ZSRR, Rzeczpospolita, 25 sierpnia 2007 nr 198
  36. Molecular analysis of Neanderthal DNA from the northern Caucasus IGOR V. OVCHINNIKOV (Human Identification Centre, University of Glasgow, Glasgow G12 8QQ, Scotland, UK ) http://www.2think.org/neanderthaldna.shtml
  37. Richard E. Green, David Reich, Svante Pääbo i współpracownicy. A Draft Sequence of the Neandertal Genome. „Science”. 328 (5979), ss. 710 - 722 (V 2010). doi:10.1126/science.1188021 . 

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Neandertalczyk":

1908 ...

Człowiek ...

Plejstocen ...

Obwód charkowski ...

Historia Ukrainy ...

Historia Ziemi ...

Homininae ...

Hominina ...

Neandertalczyk NeandertalczykSzkielet Neandertalczyka w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej Systematyka Domena eukarionty Królestwo zwierzęta Typ strunowce Podtyp kręgowce Gromada ssaki Rząd naczelne Rodzina człowiekowate Podrodzina Homininae Rodzaj Homo Gatunek człowiek neandertalski Nazwa systematyczna †Homo neanderthalensis King , 1864 Synonimy Homo sapiens ...

Homo floresiensis ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Neandertalczyk":

005 Religie i wierzenia w starożytności (plansza 3) class="lekcja_boks"> Religie i wierzenia w starożytności W odkrytych grobach Neandertalczyków znaleziono ogromne ilości pyłków malw, hiacyntów i innych kwiatów. Można to ...

005 Religie i wierzenia w starożytności (plansza 4) class="lekcja_boks"> Religie i wierzenia w starożytności Wysoki poziom intelektualny Neandertalczyka był wynikiem obserwacji zjawisk naturalnych. Nie wszystkie zjawiska były zrozumiałe, niektórych ...

002. Pradzieje człowieka (plansza 7) gatunku powstał w drodze ewolucji, ponieważ minął bardzo krótki czas między wyginięciem Neandertalczyka a pojawieniem się homo sapiens. Jedynie można prześledzić jego życie. ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie