Budowa neuronu, połączenia i synapsa
Neuryt, akson (axon)- element
neuronu
odpowiedzialny za przekazywanie informacji z ciała komórki do kolejnych neuronów lub komórek efektorowych (np. komórek mięśniowych bądź gruczołowych). Neuryt może być osłonięty
osłonką włókien nerwowych
. Jest z reguły dłuższy od
dendrytów
i w odróżnieniu od nich, w komórce występuje pojedynczo (choć może być rozgałęziony).
Rozchodzenie się impulsu nerwowego wzdłuż aksonu
Porównania włókna rdzennego z bezrdzennym
Generacja i rozchodzenie się
impulsu nerwowego
związane są z transportem jonów. Przy ciągłym przepływie jonów przez błonę konieczny jest nakład energii.
Akson niemielinowany
Lokalne pobudzenie ponadprogowe aksonu niemielinowanego prowadzi do powstania potencjału czynnościowego. Ta lokalna
depolaryzacja
zostaje przeniesiona wzdłuż aksonu, aktywując
kanały sodowe
. Depolaryzacja rejonów sąsiadujących z miejscem pobudzenia spowodowana jest przez prądy wzdłużne. Przebieg depolaryzacji ma charakter jednokierunkowy: pobudzone wcześniej kanały sodowe są w stanie refrakcji, a przewodnictwo potasowe tego rejonu jest podwyższone. Fala depolaryzacji może rozchodzić się jedynie w kierunku miejsc, które nie uległy jeszcze refrakcji.
Ładunek na błonie rozłożony jak w
kondensatorze
: z od strony zewnętrznej dodatni, od wewnętrznej - ujemny. Oznacza to, iż prądy wzdłużne po obu stronach błony mają te same natężenia, lecz przeciwne kierunki. Natężenia tych prądów zależą od lokalnej różnicy potencjałów, przewodnictwa elektrycznego ośrodka i promienia przekroju aksonu. Przewodnictwo ośrodka zewnętrznego znacznie przewyższa przewodnictwo wnętrza aksonu. Prądy wzdłużne wewnątrz i na zewnątrz aksonu muszą mieć tę samą wartość natężenia, zatem czynnikiem decydującym o szybkości przemieszczania się ładunków wzdłuż błony jest przewodnictwo środowiska wewnątrz aksonu. W aksonach niemielinowanych szybkość ta jest tym większa, im grubszy jest akson.
Akson mielinowany
Osłonki mielinowe
, formowane przez
komórki Schwanna
lub komórki skąpowypustkowe, stanowią izolację elektryczną aksonu. Opór błony mielinowanej jest znacznie większy niż niemielinowanej, pojemność natomiast znacznie mniejsza, co sprawia, że właściwości transmisyjne aksonu mielinowanego są znacznie lepsze niż aksonu pozbawionego osłonki. W osłonce mielinowej występują przerwy –
przewężenia Ranviera
, w których znajduję się bardzo duża ilość napięciowo zależnych kanałów sodowych. Impuls nerwowy, podczas przechodzenia przez osłonkę, ulega zmniejszeniu. Jednak dochodząc do kolejnych przewężeń Ranviera, ulega "regeneracji" przez wywołanie w tym miejscu
potencjału czynnościowego
. W warunkach fizjologicznych odległość między kolejnymi przewężeniami jest tak dobrana, aby każdy potencjał docierający do kolejnego przewężenia był potencjałem ponadprogowym.
Impuls ulega przesyłowi jednokierunkowo – na podobnej zasadzie jak w aksonie niemielinowanym. Prędkość rozchodzenia się impulsu jest proporcjonalna do promienia aksonu mielinowanego i u ssaków dochodzi do 120 m/s (432 km/h).
Zobacz też
